بېلابېلې ټولنيزې ليکنې
انسان او تغذيه ئې ( بدني او روحي -ذهني )
ټول ژوندي موجودات که حيوانات ، نباتات او حشرات دي د خپلې بقا او ژوندي پاته کېدو د پاره تغذيې ته ضرورت لري . که په خپل وخت او ځای کې يې دا ضرورت رفع نه شي د ژوند کولو نه محروم او مړه کيږي . هر څومره چې غذايي مواد د يوه ژوندي موجود د پاره پریمانه او دده د بدني جوړښت د اړتياوو سره برابروي د هغه د بدن د سلامتيا ، متوازن رشد او فزيکي قوت د ډېروالي سبب ئې کيږي او عمر يې ورسره اوږديږي او که د غذايي موادو قلت ، قحطي او يا نيستي شي نو تدريجي او يا فوري مرګ يې حتمي دئ . ژوندي موجودات د همدې غذ
کيسه، لنډه کيسه، ناول اورومان
-ادب پوهان او ادب څېړونکي دادبیاتو داوسني تعبیر له مخې دیوې ژبې ټول لیکلي او شفاهي منثور آثار چې هُنري ارزښت ولري ادبیات ګڼي چې دکیسوټول ډولونه په کې ځانګړي اړين ځای لري.زموږلیکوال هغه څه اوپېښې چې ليدلي،اورېدلي،احساس کړي اویايې په فکرا وخيال کې تېرېږي بیانوي د دغوداستاني لیکنو ارزښت اوکره والی دلیکوال اوپنځوونکي په الهامي یا فطري استعداد،فني اوکسبي پوهې اومهارت پورې تړاو لري چې انساني رواني حالات،دوګړوهيلې او غوښتنې،جذبات،احساسات اوعواطف په الفاظو کې څنګه اڼخور او راونغاړي،لوستونکي ته يې ؤل
د هیواد نوموتی کیسه لیکونکی او ژورنالیست ډاکټر ببرک ارغند
هر کله چې موږ د خپل هیواد د ادب تاریخ لولو نو موږ ته دا روښانه کېږي، چې په هیواد کې د تاریخ په بیلابیلو پړاوونو کې د فرهنګي، سیاسي حالاتو، د ټولنیز او انساني ژوند بېلابېلو پېښو او حوادثو زموږ لیکوال او ادیبان د ادب او هنر له رنګینې نړۍ څخه لرې ساتلې وو، او د بېلابېلو کړاوونو سره يې مخامخ کړیدي. خو بیا هم زموږ لیکوالو او ادیبانو د خپل استعداد او ریاضت له لارې خپلو هاندو هڅو ته دوام ورکړی او له خپلې ژبې او ادب سره د مینې په خاطر هر ډول ستونزې او ستومانۍ زغملي او ورته یې د حل لاره موندلی ده. دوی
وحشی ترین و درنده ترین حیوان ، انسان غربی است !
در دوران کودکی از بزرگان می شنیدم که : - بوم ، پرنده ای شوم و بدشگون است . - زاغ ، پرنده ای است که باعث خرابی و و یرانی وطن می گردد . - پشک سیاه ، شیطان است . - روباه ، حیوان مکار و نیرنگ باز است . - گرگ ، حیوان خائن ، غدار و قاتل است . - شتر ، حیوان عقده یی و کینه توز است . - سگ ، حیوان نجس و پلید است . - خر ، حیوان غبی و احمق است . و هنگامیکه بزرگ شدم ، درک نمودم که انسان غربی همه این مواصفات را در خود جمع نموده است .
مفسدين د اللهي مراقبت او څارنې لاندى دي
په تېر پسى . . . . په دی بحث کې لاندی دوه مبارک ایاتونه څېړل شوي دي : ۱- { وَمِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ لَا يُؤْمِنُ بِهِ وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ } يونس : ۴۰ . ۲- { فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ } ال عمران : ۶۳ . په دغو دواړو مبارکو ایاتونو کې تقریبا یو شان مضمون پروت دی ، هغه چې په قران ایمان نه راوړي او سر غړونه تری کوي هغه مفسد دی ، او الله پاک ورباندی ښه عالم دی ، حتما به د دغه فساد سزا ورکوي ، په دنیا ک
ګل او بلبل
نوی کال او یوه پخوانۍ لیکنه ګل اوبلبل: د سپرلي د موسم یو ښکلی سهار وو. بڼ و چمن له ډول ډول ګلونو څخه رنګینې جامې اغوستې وې. د سهار وږمو د ګلانو معطر بویونه پر کلي او مالت ګرځول. په دې وږمین او رنګین سهار کې یو بلبل، د ګل پر ډنډر ناست او د خپلې مینې او سوزداستان په لوړ غږ اوچیغو چیغو خپل میین، ګل ته ترغوږه تېروي. ګل هم د ګران میین، د مینې داستان ته خپل ښی غوږ نېولی او بلبل چې له نغمو څه قدرې وزګار شو، په خندا کې يي ورته وویل: ګرانه یارانه په پرده او نزاکت کې مزه کوي، د چیغو یار
د ښځو نړیواله ورځ
نن د عیسوي ۲۰۲۲ کال د مارچ د میاشتې اتمه نېټه ده چې د ۱۴۰۰ هجري لمریز کال د کب د میاشتې له اتلسمې نيټې سره سمون خوري. د مارچ اتمه نېټه د نړیوالو لخوا د ښځو د نړیوالې ورځې په نامه نومول شوې ده. ددې ورځې د تاریخي پیدایښت او ودې په اړه ما څو کاله مخکې د مینه والو له پاره مفصلې مقالې لیکلې چې په انټرنيټي پاڼو او هم زما په فیسبوک پاڼه کې موندل کیدای او لوستل کیدای شي. (ددې لیکنې په لمن کې دوه لینکونه زما د پخوانیو دوو لیکنودي). داسې رواج رامنځته شوی چې هر کال د مارچ اتمه نېټه یو خاص شعار لري.
نوی کال او د نوروز جشن
نوروز د ویاړلو آریائیانو(نجیب زاده ګانو) جشن دی. اوس دغه ورځ د افغانستان ترڅنګ په نورو ګاونډیو؛ لکه ایران،تاجسکتان، پاکستان او آن هند کی لمانځل کیږی. سږکال دغه ورځ په نړیواله کچه رسماً وپیژندل شوه. زموږ په ګڼ شمیر تاریخی آثاروکې دحماسو یادونه او زموږ د باتورو نیکونو دکار او کښت دموسم د پیل ورځی او د یما(جمشید) تدبیر او د اوسنی افغانستان تمدن، صنعت، سوداګری او دکروندو او بڼونو پریماني له همدې ورځې سره یادې شوی دي. نوروز یعنی نوی ورځ. له دې څخه موخه د وري(حمل) د میاشتی لومړی ورځ ده چی په هم
آیا د موسیقي اوریدل او غږول کبیره ګناه ده؟
د عربي نړۍ د رسنیو له مخې، د مصر د پخواني ولسمشر جمال عبد الناصر له جنازې وروسته د دغه هیواد بله تاریخي جنازه د ام کلثوم وه. نوموړې چې د یو امام لور وه؛ په ۱۹۷۵م کال کې مړه شوه او په جنازه کې یې له څلور ملیونو څخه زیاتو مصریانو ګډون وکړ چې د الازهر ځینې شیخان هم په کې شامل وو. تیره اونۍ په هندوستان کې د دغه هیواد د فلمي صنعت پورې تړلې د نړیوال شهرت لرونکې سندرغاړې، لتا منګشیکر مړه شوه؛ نو له یو ملیارد څخه ډیرو هندوانو، مسلمانانو، سیهکانو او نورو د هغې په مرګ غمرازي وښوده. په پاکستان کې مشهور
مشر تا به
غرونه غرونه خوب څاڅکی اوبو تښتی یار زما په سیند داوښکو بېدار نه شو «رحمن بابا علی الرحمة » موږهم د ډېرو خواخوږو،همکارو،همفکرو، پوهانو په غرونو- غرونو، مستو سېندونو ،سېلابونو اوښکو له ډېر درانه ولې خواږه خوبه دادی لا راویښ شوی نه یو او لا ویده پاتې یو لنډه دنیا او ۲۱ پېړۍ ده، نو ولې په خپل وخت کې هر یوه له را پېښو لانجو،کړکېچو نو ، سازشونو،تباهیو ،وژنو او ګواښونو خبر کړو،خو له بده مرغه د ډېرو غږونه دسارا دچیغې او غږ په څېر دهوا په اوچتو څپوکې ورک او پناه شول دمجرم او لامجرم،دجنایت
ناچاره بې وسه
لنډه کیسه کړنګ ژمی و. کرۍ شپه، د زول باران په خپل سور و تال ورېده، او د بوډا له سترګو یې، چې د زړې او ورستې خېمې په منځ کې د اینګور او دوو کوشنیو لمسیانو سره پروت و، خوب لوټه. کرار ته یې نه پرېښودو. ټوله شپه یې د خېمې د څڅوبي، څک څوک ته کاسې کونډۍ ایښودلې، او ورسره جوخت یې خپل پړسېدلی لړمون خواړه....... خېمه د ژمي سړو ړچوله، او ورسره یې د بوډا، اینګور، د هغه دوه لمسي، یوولس کلنه زرلښته، او اووه کلن ببری شټکول. د سون توکي یې نه درلودل، ان کاغذونو، او خځلو هم د زول له کبله سر خو
ملکه زیبایی سال 2019 آمریکا ، خودکشی کرد ؟!
ملکه زیبایی سال 2019 آمریکا ، خودکشی کرد ؟! عبدالخالق صارم ........................................................ چسلی کریست ، ملکه زیبایی آمریکا در سال 2019 م روز یکشنبه 10 دلو 1400، بعد از ساعت 7 صبح ، در شهر نیویورک آمریکا ، از منزل نهم یک ساختمان 60 طبقه ای ، خود را به زیر پرتاب نموده و خود کشی نمود . در ماجرای خودکشی این ملکه زیبایی ، چند نکته قابل تأمل است. بلی ! - چسلی کرست در حالی از این زندگی فلاکتبار در زیر کابوس تمدن بشر ستیز غرب شرارت پیشه که
د فساد لغوي او صطلاحي معنى
په تېر پسى . ... ۱ - په دی ليکنه کې د فساد لغوي او اصطلاحي معنی لوستلای شو . ۲ – د فساد د معنی په اړه د یو شمیر مفسرینو تفصیلي نظریات او د منافقانو خویونه ۳- د ابو البشر ( ادم ) علیه السلام او ملائکو په اړه معلومات . فساد د ( فسد یفسد ) مصدر دی چې ضد یې اصلاح ده او په لغت کې په ډېرو معانیو راځي لکه : بطلان ، ګډوډي ، تغیر، تجاوز، خرابول ، د چا د مال اخیستل په ظلم سره ، قطع رحم ، تلف کول , هلاك كول , نقصان رسول , ضرر او زيان رسول , لهو و لعب او داسی نور ......... ا
د مینې او پخلاینې بابا !
نن د سولې، مینې او بیدارۍ د بابا (خان عبدالغفار خان) دوه دیرشم تلین دی. د یو داسې پتمن انسان د مبارزې یادونه او لمانځنه ده چې خپله خاني، هستي، عیش او عشرت یې د یو پاشلي او ناغیړه قوم د شعوري بیدارۍ په خاطر، د تاواني سودا په تله کې کيښود. له جابر پيرنګي سره د مقابلې له امله یې کمربند وتړلو او د (حق ورکول کیږي نه، اخیستل کیږي) شعار یې پورته کړ. د خامتا او بېستۍ جامي یې په غاړه کړې او د ګواښونو له خطره بې پروا، په خپل هدف پسې لیونی سپیلنی وګرځيد. پیرنګي ترې ویره محسوسه کړه او د ۳۷ کالو لپاره یې
د ښو خلکو باید ډېر قدر وشي!
جنوری ۲۰۲۲ ګرانو او قدرمنو وروڼو او خویندو! السلام علیکم و رحمت الله و برکاته! الله(ج) د وکړي چې ټول روغ او جوړ وئ. ګرانو او قدرمنو لوستونکو! زه غواړم ټولو افغانانو ته د وطن د آزادۍ مبارکي یو ځل بیا ووایم، او الله(ج) د بیا ګران افغانستان له هر نوع اشغال څخه په امن کې وساتي. آمین یارب العٰلمین. دغه د افغانستان آزادول کوم آسانه کار نه و. ددغه آزادۍ په لاسته راوړلو کې ځینو په مستقیمه توګه، او ځینو په غیر مستقیمه توګه ونډه اخستې ده. نو الله(ج) د هغو ټولو افغانانو (نارینه ا
امت او امتیان
له ښایسته ډیرې مودې راهیسې، په خپل فکر کې کرل ریبل کوم چې آیا اسلامي امت په موزیم کې د کومې لرغونې تابلو نوم دی؛ که هغه د پرمختللو او موحدو پرګنو ستره ټولنه ده ؟ آیا وحدت المسلمین د کوم سیاسي ګوند تش تشریفاتي لقب دی که هغه د محمد (ص) د اتباعو د هویت شاخص؟ او آیا اسلامي أخوت، کومه ایماني وجیبه ده که د غم غلطولو هسې سولیدلې شعار؟ د ځینو په اصطلاح، د سیاسي اسلام پلویان ووټ او جمهوریت بهتر ګڼي او د اسلامي امارت پیروان په بیعت باندې ټینګار کوي خو دوئ یو له بل سره نه کوشیر کیږي. د اسلامي خلافت
د بیان آزادي
ما ډیر کلونه مخکې یوه مقاله د (قانوني آزادۍ او د هغو عملي امکانات) تر نامه لاندې لیکلې او په انټرنيټ او د هیواد په داخل کې مې په مطبوعاتو کې خپره کړې وه چې وروسته مې هغه په ۲۰۱۵م کال کې یو ځل بیا نشر ته وسپارله. په دې لیکنه کې د انسان آزادي د ټولنیز ژوندانه په مختلفو ډګرونو کې لکه- اقتصادي آزادي، د دين او مذهب آزادي، سیاسی آزادي، کلتوري آزادي، د لباس آزادي، د بیان آزادي، د ميډيا او مطبوعاتو آزادي، د غونډو، تشکیلاتو او سیاسی ګوندونوآزادي- تر بحث لاندې نیول شوې او په اړتیا یې بحث شوی دی. اوس چې
د ځمکې پر مخ تر ټولو لومړی جنایت
د قتلونو ، وژنو او وينو د تويولو لړۍ چې ، د فساد خورا ستر ډولونه دي ، د لومړي ځل لپاره د ځمكې پر مخ د انسانانو په تاريخ كې ، د ادم عليه السلام د دوه زامنو ( قابيل او هابيل ) تر منځ شروع شوه ، تر دغه وخته پورې لا انسانانو يو د بل وژل نه پېژندل . تر دغه وخته پورې د ځمكې په سر فسادونه او شرونه نه وو ، د لومړي ځل لپاره د ادم عليه السلام د دوه زامنو هابيل او قابيل تر منځ جنجال پېدا شو چې ، بالاخره د هابيل قتل ته منجر شو او د قابيل په لاس په قتل ورسېد . د قتل د دی عظیم جنایت په اړه چې قابیل
یوه لنډه کیسه: وطن مو وران شو لا ورانیږي
توماس په خندا سره باتور ته ووییل “ های ... دا تا سو افغانان ولي خپلو ښځو ته حق نه ورکوې؟ ” باتور چی له څو کلو راهیسې په جرمني کی اوسیدهء، تقریباً هره ورځ به له داسی یو سوال سره مخ کیده او نه پوهیده چی څنګه به دا خلکو ته قناعت ورکړي چی دی یو عادی افغان دی او نشي کولای چی د ټولو افغانانو په نماینده ګي خبري وکړي، خندا سره ووئیل “ والله زه نه پوهیږم... که څه هم چی زه د ښځو د حقونو پلوی یم خو دا ټولنه یی نه غواړي” توماس بیا په غوصه شو او په جګ آواز یی ووئیل “کومه ټولنه... په دا
د بی ګناه نفس وژنه
د قرانکریم نه دا په صراحت سره ښکاري چې په ټولو امتونو کې د نفس د وژلو د تحریم حکم بني اسرائیلو ته متوجه شو ، کوم نفس چې بې ګناه دی نو وژل یې حرام دي او جریمه یې خورا لویه او د ټول بشریت د وژلو سره برابر دی ، دا یو قراني فیصله ده چې یوازی بني اسرائیلو ته نه بلکې د ټول بشریت لپاره ده . هغه څوک چې په ځمکه کې د فساد د خپرولو هڅې کوي ، انسانان وژني او یا یې مالونه لوټ کوي ، د هغو په هکله به په راتلونکي یو بل فصل کې پوره وضاحت وشي ، دلته یوازې د هغه چا په اړه بحث کوو چې د فساد او نفس وژنې نه په
د کمپیوټر ساینس په اړه د خلکو غلط نظرونه
زموږهېوادوال داسې یو خوی لري، درنه به پوښتنه وکړي چې کوم پوهنځی دې لوستی یا یې لولې، چې د کمپیوټر ساینس نوم واخلې نو داسې فکر کوي ګوندې دا کمپیوټر ساینس یوازې په کمپيوټر باندې کار کول (Computer Operating) دي. درته به واي چې دا پوهنځې د څه کوه، کوم بل څه به دې لوستي وه. کمپیوټر خو په لنډمهالو کورسونو کې هم زده کولی شې. غواړم د دې لېکنې له لارې دغه دوستانو ته دا خبره روښانه کړم چې کمپیوټرساینس یوازې کمپیوټر باندې کار کول نه بلکې یو ځانګړی علم دی. که ووایو چې نن سبا داټوله نړۍ د دغه علم د ابتکار
بیت المقدس
بيت المقدس د مسلمانانو لومړۍ قبله ده ، او د ځمکې په سر دوهم جومات دی چې د مسجد حرام څخه څلویښت کاله وروسته جوړ شوی دی ، لکه چې په مسلم کې د ابي ذر رضي الله عنه نه روایت شویدی قال: (سألت رسول الله صلى الله عليه وسلم عن أول مسجد وضع في الأرض قال : المسجد الحرام ، قلت : ثم أي ؟ قال : المسجد الأقصى ، قلت : كم بينهما ؟ قال : أربعون سنة ، ثم الأرض لك مسجد فحيثما أدركتك الصلاة فصل ) ژباړه : ابي ذر رضی الله عنه وایې : د رسول الله صلی الله علیه وسلم نه می پوښتنه وکړه چې د ځمکې پر مخ د
موسکا
ځموږ په نړۍ وال خاورین کلي کې؛ پاو کم اته ملیارده وګړي اوسیږي او چیټاکۍ د پاسه؛ په اوو زرو بیلا بیلو ژبو باندې ګړیږي. خو یواځینۍ ژبه چې هیڅ ژباړونکي ته اړتیا نه لري او د هر ځای او هرې ژبې خلک ور باندې پوهیږي، هغه د موسکا ژبه ده. موسکا یواځې د عاشقانو ترمنځ د فراق او وصال بی روحه تابلو نه ده چې د دیدن په مهال یې پرمخ را څرګندیږي. بلکې موسکا د ماتو زړونو په هندارو کې د نڅا اروا پوکي او د ولولو شلیدلي امیلونه بیرته رغوي. موسکا د نهیلو او بی کسو انسانانو په رګونو کې د زمانې شور ته ټکور ورکوي او د
دافغانستان دکولتور مخکښان
لیکونکي :ميرعنايت الله سادات ژباړونکی : محمدصفرخواریکښ کله چې دافغانستان دژبې اوکولتور خبره رامنځ ته کیږي،نوورسره سم د«افغانی نويس» عبدالله نوم اوارزښتناکه کارونه مطرح کیږي. داستر میړه څوک و؟اوزموږکولتور اوادب ته يې کوم نوښتګر چوپړکړی دی؟که ددري اوپښتو ادب ددې استاد تلپاتې اثار نه وی،موږبه اړوی چې دکلموماناګانې،يوازې دنورودلغتنامو اوقاموسونو له لارېپدا کړو.ددغه رازشخصيتونو يادونه په واقعيت کې زموږ دملي کولتور ساتنه ده. افغانی نويس اودهغه بې مخينې نوښت: مخکې تر
من مدتی عاشق شده بودم
من مدتی عاشق شده بودم . خاطره یک عشق من! ........................................................ بعد از سپری نمودن بیشتر از یکماه در قرنطین و تحریم فیسبوکی ، توسط مدافعین دروغین حق آزادی بیان ، اکنون بار دیگر با یادبود از یک خاطره دوران کودکی خود ، دوباره بر می گردم . ................. کودک خرد سال بودم ، هنوز هجرت نکرده بودیم ، نخست در چهاردره و بعد ها به شهر کندز کوچ نمودیم که ناگاه تیر عشق قلم به قلبم خلید و مجنون و دیوانه در بیابان عشق قلم ، گردیدم ! البته
