بېلابېلې ټولنيزې ليکنې
مطالعه؛ د فکر او پرمختګ کيلي
مطالعه د انسان د فکر پراخېدو، د حافظې پیاوړتیا او د پوهې د کچې د لوړولو له ټولو اغېزمنه وسیله ده. څېړنې ښيي، چې دوامداره مطالعه نه یوازې د حافظې ځواک زیاتوي؛ بلکې د دماغ د نوښت وړتیا هم لوړوي. دغه وړتیا په ورځني ژوند کې د ستونزو د حل، منطقي تصمیم نیولو یا د نویو نظریاتو د رامنځته کولو لپاره حیاتي اهمیت لري. مطالعه انسان ته دا فرصت برابروي، چې له پوهې، اختراعاتو او نویو پرمختګونو سره ژوره بلدتیا پیدا کړي. مثلاً یو زدهکوونکی، چې تل علمي کتابونه، مقالې او سرچینې لولي، نه یوازې خپله حافظ
ملنګ جان: پښتو، پښتونواله او پښتونستان
ملنګ جان: پښتو، پښتونواله او پښتونستان د ارواښاد ملنګ جان د ۶۸ تلین په مناسبت: ملنګ جان، پښتو، پښتونواله او پښتونستان سره هممانیز یا مترادف مفاهیم دي. کله چې له ملنګ جان څخه غږیږو په حقیقت کې موږ له پښتو، پښتونولۍ او پښتونستان څخه یادوونه کوو. د ملنګ جان نوم سره دا ټول تړلي دي. بلخوا بې ځایه نه ده چې ووایو: ملنګ جان یعنې پښتونستان او پښتونستان یعنې ملنګ جان! پښتنو کې به موږ د ګوتو په شمېر شاعران لکه خوشحال بابا او یا څو نور ولرو چې د ملنګ جان په څېر، له هغه مفاهیمو سره نږدې پا
له مجازي پیژندنې تر واقعي لیدنې
له مجازي پیژندنې تر واقعي لیدنې شېرمحمدامیني ستانکزی د څو کلونو تر اوږده ځنډ وروسته، زما د یو لنډ سفر پر مهال له یو پخواني مجازي ملګري سره مخامخ لیدنه وشوه، دغه لیدنه، چې زموږ پېژندګلوی یې په مجازي نړۍ کې پیل شوې وه، د اتفاق له مخې یوه جالبه، خواږه او یادګاري پېښه وګرځېده. نن سبا د مجازي شبکو لکه؛ فیسبوک، ټویټر، واټساپ او نورو ټولنیزو شبکو له لارې انسانان کولای شي، نه یوازې زاړه دوستان ومومي؛ بلکې نوي ملګري هم پیدا کړي. دا شبکې د فزیکي واټنونو خنډونه له منځه وړي او انسانان له یو ب
د آزادۍ د سنګر نښان؛ د نایب امینالله خان لوګري تاریخي کلا
د غازي نایب امینالله خان لوګري تاریخي کلا، چې د لوګر ولایت د برکي برک ولسوالۍ، د برکي راجان په سیمه کې پرته ده، له دوه پېړیو څخه زیاته تاریخي لرغونتیا لري او د دې ولایت له مهمو تاریخي آبداتو څخه ګڼل کېږي. یاده کلا په دولس جریبه ځمکه کې جوړه شوې ده، د خونو او دهلیزونو معماري یې د غزنوي پېر له هنري سبک سره نږدې والی لري، د دغې کلا په دننه کې یوه تاریخي خونه یا مېلمستون شتون لري، چې نایب امینالله خان لوګري به پکې، د وخت له نومیالیو جهادي او سیاسي شخصیتونو سره د انګریزي ښکېلاک پر ضد د مبارز
دروغ در ساختار جامعه فساد وګناه کبیره است
دروغ رسانه ای، یوتیوبی ، تی وی، اخباری وپروګرامی بنام ترقی تکنالوژی ، هوش مصنوعی ، کارشناس ارشد مسائل بین المللی جریان دارد ریشه بسیاری از گناهان است که در هرکلتور انسانهای دروغ گو، خود را با دروغ بزرگ جلوه می دهند، به همه کس و همه چیز بدبینی و سوءظن دارند و نګاه میکننند و با سخنان دروغ خود تملق گویی می کنند خصوصا درین اواخر که درسراسر دنیا تشنج وبحرانها بوقوع پیوسته یکعده دروغګویان بنام مهمان میاید وازهرچمنی دروغهای شاخدار تحلیل وارزیابی میکنند ! . یکی از روشهای درمان دروغ این است واقعیت است
زمونږ د وخت د مکتب استاذان !
زمونږ د وخت د مکتب استاذان د دې له پاره چې خپله ټیټه معلوماتی سویه و پوښي ،نو په صنف کې به یې وهل او ټکول زیات کول ،او زمونږ ډیر وخت د درس به هم په همدې کې ضایع شو ، او دا به د دې لامل وګرځیده ،چې د شاګردانو زړونه د ښوونځي څخه تور شي ،ځینواستاذانو به صنف ته د راننوتو سره سم وهل او ټکول پیل کړل ، د تش سبق د نه زده کولو په بهانه، او یا په یوه بله بهانه ، په همدې رازمونږ به تل وهل خوړل ،چې دا به د زده کونکو روحی مورال او جرأت هم کموو ،او د بلي خوا به ډیری زده کونکي به د هغی مضمون څخه خوابدی شول
څوک دی؟ څه دی؟ چېرې دی؟
اړیکی غواړی دا درې واړه پوښتنې په هره مرکه یا پوښتنه اوځواب او یا مناظره کې یو دبل سره تړاو لری او مهمې هم دی.دغه پوښتنې د cohesive devices په نوم یادې شوی یعنی څوک ، څه او چېرې په انګریزی ژبه کې د Who ,What,Where په کلیمو کې را څرګندیږی. داین بحث روز په پروګرام کې ما خاطره صافۍ دیو څو دقیقو لپاره ولیده چې د ماسکو دفورمټ غونډې په هکله یې له میلمنو څخه پوښتنې درلودلې . میلمانه ډیر ماهر او تکړه کسان ول هغوی پوهېدل چې دخاطرې پوښتنو ته بې له کوم عکس العمل ، برخورد ، خود سازی او مص
پادشاهۍ ته د خرو شوق
طنزیه لیکنه د ځنګل ټول حیوانات او د ځمکي د مخ اکثریت انسانان دا خبره منلي چي زمری د ځنګل بادشاه دی، حیوانات د زمري نه ډاریږي او همدا ډار دی چي دوي يي سره متفق کړی چي د زمري برتري او بادشاهي ومني، مګر انسان بیا ددي دباره دا بادشاهي منلي چي د زمري خصوصیات او خواص يي خوښیږي، زمری په خپله خوښه مګر د اړتیا په وخت کي ښکار کوي، ښه غذا خوري، د نورو حیواناتو د ښکار پاتي شووني نه خوري، همدا خصوصیات دي چي د ځمکي د کري اکثریت انسانان د زمري ښه اوصاف بیانوي حتا د خپلو اولادونو نومونه زمری اږدي،( البته
لقمان حکیم
د فارسی سر چینو څخه ژباړه ژباړن:سید عبیدالله نادر لقمان حکیم ، هاغه روښان ضمیره او با تجربه پیر، د داسی یو کس غلام وو ، چي هغي ډیر غلامان درلودل ، خو دده بادار ته لقمان حکیم د خپلي هو ښیارۍ ،پوهی فراست او نزاکت پوهیدنی په لحاظ ډیر ګران وو . بادار یي د غلامانو په ډله کې لقمان حکیم ته یو خاص نظراو په تیره ډیره مینه یي ورسره درلودله .تر دي حده پوري چي په دسترخوان به ډوډۍ راغله نو د لقمان حکیم بادار به ورته لاس نه کاوه چی مګر لقمان به ډوډۍ خلاصه کړه . ده به د لقمان حکیم
پراخه لید !
مونږ د ښه لید او د زړه په سترګو لید سره په ډیرو حقایقو پوهیږو ،او پوهیدلای شو ،او یا د ډیرو حقایقو درک کولای شو ،که مونږ په روښانه نظر،د زړه سترګي خلاصی کړو نو کولای شو د خپل ضمیر تیاره کونجونه وګورو او خپل نقایص درک کړو ،د ښه لید له پاره سیاحتونه مشاهدات سفر او ریاضتونه او سختی ګالل او سیر و سلوک لوی اثر لري ،او دا د لوړو مدارجو ته د رسیدو لوړې پوړی دي ،او د انسان د معنی ته درسیدواو بشپرتیا لوی اثر غورځوی ،نو مونږ ته په کار ده چې د مطالعی او لوست تر څنګه ، تر یوه حده سیر او سفر ولرو او دا عم
د دوه ورونو په زړه پوری کېسه !
د دوه ورونو په زړه پوری کېسه د فارسی ادب څخه ژباړه ژباړن:سید عبیدالله نادر دوه ورونه د یو بل تر څنګه په هغه کروندې کښي چې د پلاره ورته میراث پاتي وو،یو ځای ژوند کاوه .او د یو بل تر څنګه یې ځانونو ته کورونو جوړ کړي وو ، او ښه او ښکلی ژوند یې تیراوه. يو څه مودې د ژوند تیرولو څخه د یو بل تر څنګه وروسته یوه ورځ په یوه مسله باندی د دي خواږه ورونو په مینځ کښي اختلاف پيدا شو. کوچنې ورور د خپل د مشر وروراو د خپل ځمکې تر مینځه یو کانال و ایسته،او هغه یې د اوبو څخه ډک کړ ، په دي نیت
ویښونکي او د بیدارۍ غږونه !
سید عبید الله نادر ویښونکي او د بیدارۍ غږونه! د انجونو اوښځو مبارزو ټه د هڅونې او ویاړ په خاطر زه وینم چې پرله پسي درنو مبارزو ته مو خپلي اوږې ورکړي دي ،زه هاغه دی ستاسو مقاومت په خپلو مبارزو کې وینم، او ستاسو عالي همت ستایم ، زه ستاسي هلې ځلې د دي کوردلانو په وړاندی وینم، چې د تعلیم ، کار او دبیان د آزادۍ حق اخیستلو له پاره مبارزه کوئ زه ستاسو غږ د کوڅو ، سړکونو، بازارونو،نه د زړه په غوږو اورم،ستاسو هغه ویښونکي غږونه چې ټوله دنیا يې په عظمت او لوړوالي سره اوري ،او نړۍ وال
هارون باچا: زما پېژندګلوي او ویاړونه له موسیقي سره تړلي دي
هارون باچا: زما پېژندګلوي او ویاړونه له موسیقي سره تړلي دي مرکه: ولي الله ملکزی (سټاکټن/ کالېفورنیا) صوابۍ د پيښور شمال ختیځ لوري ته د ۹۸ کیلومترۍ په واټن پرته ولسوالي (ضلع) ده. دا سیمه د ګندهارا د تهذیب، بُدمَت عقیدې، د پیر بابا د خسرخیلو او ښکلو هنرونو ټاټوبی دی. کله چې څوک د دغې سیمې یادونه کوي نو لومړنې نوم چې ذهن ته راځي هغه پنج پیر دی. له نن څخه ۵۳ کاله وړاندې، یعنې د ۱۹۷۲م کال د جولايي په ۲۷ نېټې په یوې سیدې کورنۍ کې زېږېدلې هنرمند، هارون باچا د همدې کلي دی. د پ
د تیارو زیرۍ مه ورکوﺉ !
سید عبید الله نادر د تیارو زیری مه ورکوئ طالبانو ته ! پریږدۍ چې دوي د کتاب او قلم سره مینه وکړي ،پریږدئ چې دوي د خپلو زړونو شمعې د علم او معرفت په څراغ روښانه کړي ،پریږئ چې دوي لوست وکړي. پریږدئ چې دوي د نړۍ د انجونو سره سیالانې شي. پریږدئ چې دوي دومره علم او فن حاصل کړي چې د هغي په رڼا کښي زمونږ لیری راتلونکی روښانه ، او ستونزی مو، پری حل کړي. پریږدئ چې دوي د پوهنې له فیضه څخه ګټې اوچتې کړي. دوي په لوی لاس د تیارو خواته مه بیایئ. تاسي د تیارو زیری مه ورک
د اروا ښاد تراب صاحب ياد
باچاهان که د ډهلي په تخت نازیږي خوار فقير لره د خاورو کڼډولئ دئ رحمان بابا شګوفته کړه لکه لمر جبين هر چا ته چې په تله دې سيه پوش تمام جهان شي کاظم خان شيدا د افغانستان حماسي ، اولسي او د حق د استقرار د پاره رسا غږ تراب صاحب ددې فاني او بېوفا دونيا نه خدای په اماني وکړه او په فزيکي لحاظ يې اړيکې پرېکړې . نور به په مشاعرو، محافلو ، مجلسونو او افغاني معاشره کې ددې په ظاهر ملنګ ، عادي ، کارګر ، په افغاني خړ څادر او جامو پوښلئ ، بې زوره او بې زره
فقر وبیسوادی
بیسوادی تهدید بزرګ وجدی علیه سلامت روانی و اجتماعی می باشد، چون افرادی که دچار فقر سواد هستند نمی دانند که از سلامت جسمی چگونه مراقبت کنند و نمیدانند که جامعه که در آن زیست دارند چه نیازی به این نسل دارد و هر فرد چه مسئولیتی در قبال جامعه خود. پیامدهای ناگوار فقر اقتصادی و فقر سواد در افغانستان. فقر یکی از معضله های بزرگ اجتماعی است حالا چه این فقر اقتصادی باشد چه فرهنگی و یا هم تعلیمی ابتدا باید بدانیم که فقر اقتصادی چیست؟ فقر در لغت نیازمندی و محتاجیت است و در اصطلاح آنست که
د خان عبدالغفار خان اندیښنه د ماشومانو د راتلونکي په هکله
د خان عبدالغفارخان اندیښنه د ماشومانو د راتلونکي په هکله: خان عبدالغفارخان دا درک کړی وو . چې د پښتنو د روښانتیا او ویښیدو له پاره تعلیم ډیر ضروری دی . او دا تصویر د ده د نیت ډیر ښه ښکارندویی کوي . ده به په هر ځای کې ماشومان راغونډ کړل او هغوي به یي علم او زده کړې ته هڅول . کله به چې افغانستان هم راغی په افغانستان کې به یې د ځینو مکتبونو څخه لیدنه او کتنه کوله او زده کونکو ته به یې ارزښتناکه خبری کولي او خپلي تجربی او خاطری به یې ورسره شریکولي . وایي چې ډاکتر خالق زیار د
د رنځونو طبیب!
ادبی ټوټه د رنځونو طبیب! کومه ده هغه ریښیني مینه ، چې د دردمنو په زخمی زړونو ملهم کیږدي ،او زمونږسټړي جنګ زپلي او ستومانه زړونو کې ،نشاط او خوشحالي واچوي . کومه دی هغه د صاحبدل وینا چې زمونږ تیاره زړونه او ضمیرونه په خپل الهامی ویناوو روښانه کړي ،زمونږ زړونو ته د معرفت رڼا وبخښي ، او کومه دی هغه زمونږ د رنځونو طبیب او مسیحا چې زمونږ دا پټ پنهم د زړه دردونه احساس کړي ، او زمونږ په احساس کې شریک شي ، او کومه دی هغه د میني او محبت په رمز پوه یو درد آشنا ، چې مونږ له کرکي او نفرتو
ځوانانو ته څو مهم نصیحتونه
*🔲 ځوانانو ته څو نصیحتونه !* 1 - خپل جنسي غوښتنې قابو کړئ ، دا به ستاسو بریا یا ناکامي یوه لویه وجه وي . 2 - فحاشي او ځان لذت د بریالیتوب تر ټولو لوی قاتل دي . دا ستاسو دماغ ته زیان رسوي . 3 - له شرابو څخه ځان وساتئ ، که نه نو ستاسو عقل به ختم شي . 4 - که تاسو له ځان څخه زیات هوښیار شخص ووینئ ، نو له هغه سره په شریکه کار وکړئ ، سیالي ورسره مه کوئ . 5 - ستاسو د ژوند بشپړ مسئولیت ستاسو پر غاړه دی . بل څوک به ستاسو ستونزې حل نه کړي . 6 - فقط له هغو
د الهام مرغکی!
ادبی ټوټه!مودې وشوي ، چې تا په خپلو خیالونو کې نه وینم ،نور کله به ناڅاپه لکه یوه کوچنې مرغکۍ زما دزړه په ګل بوټو او ښاخونو آخوا اودیخوا را الوتې ، او زما د زړه ښاخونه به دې وخورول ، ته به کله چې راغلی نو ډیری نوی او تازه نوښتونه به دې د ځانه سره راوړل ،کله به دې د معنویاتو له دنیاګۍ څخه یو معنوي روح او کله به دې د عشق او مستۍ له کوڅو څخه د عشق او مستۍ شور او جنون د ځانه سره راوړ ،کله به دې دردونه راکړل ،او کله به دې د میني احساس کې داسي ډوب کړم چې له ځانه به بیګانه شوم ،موده وشوه چې د خپ
شنیده کی بود مانند دیده!
«واعظان کاین جلوه در محراب و منبر میکنند چون به خلوت میروند آن کار دیگر میکنند مشکلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر میکنند» شنیده کی بود مانند دیده! کارغه ولې کاغ وکوی ؟ ما دغه مرکه واورېده زه اوس دسترګو لیدلی حال تاسې سره بې له هرډول کرکې، ګټې او خودخواهی شریک کوم موږ هروخت دغه لافې وهو چې ما داوکړه تا داوکړه دما اوتا معادله دتی ویګانو په کچه هم زاړه خلک احساساتی کړی او هرڅه وایی دخبرو اورېدل ، دخبرو کول دخبرو لیکل او دخبرو لوستل هنر او
د رڼا خلک به راځي
د رڼا خلک به راځي! یو څو ورځي به دوران وي د بی هنرو ، څوک چې بی ځایه مغروریږي ژر ورکیږي ،هیڅکله دا خلک په دي حال نه پاتي کیږي ، د دنیا حال د ارهټ د منګوټي په څير دی چې یو د بل پسي راځي ، همداسی د هر چا وار دی چې تیریږي ، او همداسی یو څو ورځي تیارې پر مونږ تیریږي . د رڼا خلک به راځي او د رڼا خلک به راشي ،د تیارو او تیاره ذهنیتونو خلک به ورکیږي ،د چمن به هم پاتي نشي دا سینګار او تجمل ،هر ګل به پریشانه کیږي . د فنا په دي کاروان کې څوک راځي او څوک فنا کیږي .دلته په هیڅ شي باور نشت
هغه ښار چې مذهب يې مینه ده!
هغه ښار چې مذهب يې مینه وه! دا لیک زما د زړه له ژورې برخې راغلی، هغه چا ته چې ما ته یې باور، مینه او امید را زده کړل... ای زما محبوبه! زه دا ليک تاته لیکم، ته چې په سختو ورځو کې راسره يار وې، دا ليک ستا لپاره دی، ته چې، زما د دردونو درمل او زما د ټپونو ملهم شوې. ته چې د غم او پرېشانيو په مينځ کې راته تسل او موسکا شوې. ته چې په تیارو کې راته څراغ او په ستومانيو کې هوساينه شوې. ته چې په شورونو کې راته سکون او په خالی بيابان کې راته ګلزار شوې. ته چ
له سخا او استغنا جوړ پاچا
وبه دې نه وینم سهاره، زه به مړ پروت یم ته چې سبا راخېژې لمره، زه به مړ پروت یم ښایست به ومومې خو غره، زه به مړ پروت یم زما چنار زما نښتره ، زه به مړ پروت یم انځرګل اکا د خپل نوم او کلیمې په واقعي مانا د انځرګل و. څنګه چې د انځر ګل کمیابه او له نورو ګلونو متفاوت دی، نو دی هم همداسې له خپلو وروڼو او تره زامنو څخه متفاوت انسان و. متفاوت په دې مانا چې هر یوه یې خپل رنګونه، ښایستونه، خویونه، ښېګڼې او ځانګړنې لرلې. د قالینې د بېلابېلو رنګونو او ګلونو په څېر د دوی دغې خپلمنځي
انتباهی ټکي
انتباهی ټکي : د سعدی علیه الرحمه له ګلستانه يوه کېسه چې ما ژباړلي او ما د پښتو ادب په اوړو کې اغږلې .او پخپل دوه څلوریځو می رنګینه کړې،چې جلا خپل خوند لري ، د یو پادشاه د پند او عبرت نه ډکي خبري کله کله ، په خپل عجز باندی نظر په حالت، د هر انســــان کوی اثر بزرګانو، لدې لــیاری نه، هر کله په حریم، د ولایت کــــــړی ګــذر نادر یو پادشاه چې د فانی دنیا له ژونده متأثره او په خپل حال ډیر اندیښمند وو .یعنی د زړه په سترګو یې خپل انجام لیده ،او کله کله ب
