مقالې
د هجري -شمسي نوي کال اوله ورځ
ځنې وخت کوښښ کوم چې خوله پټه ونيسم او هېڅ نظر ور نه کړم . مګر د مجبوريت او ديني -ملي مسؤليت په اساس بايد بعضې خبرو ته عکس العمل وښودل شي . نن د نوي هجري شمسي کال اوله ورځ ده او دا ورځ زموږ خلک د پسرلي د موسم شروع، يخنيو دختم او نويو هيلو ، پلانونو او اقداماتو په کولو سره د ډېر پخوانه تجليل کوي . يو دبل کره ورځي ، د راتلونکي ژوند د پاره په دوعاوو،ختمونو، خيراتونو ، پېرزوينو او خوشحاليانو يې نمانځي. زموږ په ټولنهکې يو شمير خلک چې ځانونه پوه او هوښيار هم بولي ډېر بد او ت
نوروز او (۷) سین
زموږ په ملی کلتور او ولسي فولکور کې ځینې اعداد ځانګړی ځای لري، لکه؛ درې، پنځه، اووه، شل او اویا. دبیلګې په توګه که غواړو یوڅه باندې ډیر تاکید وکړو، نو درې ځله یې تکراروو، یا د یوشمیر اعدادو په نماینده ګي پنځه کافی بلل کیږي لکه فلانی په پنځو کې شمیرل کیږي، یا دشلو په هکله متل دی چی (شل به یی نه کړی)، اویا ډلې او اویامرضونه او داسې نور . په اعدادو او شمیرو کې اووه(۷) هم داسې یوه شمیره ده چې له ډیر پخوا څخه په خلکو کې په یوه جلا ډول تعبیر شوی ده، آن دا چې زیاترو خلکو ته د درناوي وړ ده. د بیلګی پ
نوروز- نوی لمریز کال
*** په راتلو درسره ډیرې خوښۍ راوړه په خوشحال خټک دی قدر دی نوروزه *** بسم الله الرحمن الرحیم یا مدبّر اللیل و النّهار : ته( لوی ذات) یې چې دشپو او ورځو تدبیر درسره دی. بېشکه چې د لمر په ګرځیدو او د شپې، ورځې، میاشت او کلونو په راتلو کې لوی حکمت دی. ژمي او بیا پسرلی او اوړي کې د بدلون په هکله انسان ته د تفکر فرصت دی. او؛ وګرځوه یا پروردګاره زموږ حال په یو ښه حال او وخت سره په دې وخت د پسرلي کې. حَوِّلْ حالنا إلی احسَن الحال درنو هیوادوالو د نوروز د راتلو او نوي کال
باور
یو بت تراش پخپل څټک تیږه وتوږي، مجسمه ورڅخه جوړه کړي، درمسال ته یې یوسي، د بګوان نوم ورباندې کیږدي او بیا د تعظیم په پار ورته سر ښکته کړي؛ همدا باور دی. یوه میینه پیغله چې پلار یا ورور یې د خپلې خوښې ځوان ته په نکاح نه ورکوي، هغه خواره کۍ درې پنجشنبې لوڅې پښې زیارت ته ځي، د منجاور لپاره یې نذرانه په پلو پورې غوټه کړې وي او هلته په کټارو پورې رنګا رنګ ټوټې وتړي، ګوندې که مراد یې پوره شي؛ همدا باور دی. د کرونا مریض ته په کار ده چې له بل کس څخه یونیم ګز واټن ونیسي، خو هغه په ډیرې تلوسې د کوم دمګ
د صرافیو او د کابل د شاهزاده سرای لنډه تاریخچه
اقتصاد پوهان او د اقتصادي مسایلو تحلیلوونکي د اقتصاد او اقتصادي فعالیتونو بیلابیلو خصوصیاتو ته په کتنې، بیلابیل مفاهیم کاروي: مولد اقتصاد، دپوهې اقتصاد(knowledge Economy)، د رفاه /هوساینې اقتصاد...عجیبه داده چې اوسني وخت کې چې افغانستان ته بانکي انتقالات ستونزو سره مخ دي، دافغانستان اقتصاد ته د( exchange money) په نظر کتل کیږي(!). د اکسفورډ یونیورستی کې د دبرټش داکاډمی یو غړی د(How Afghanistan’s Money Exchangers Have Worked Around the Talibam) تر عنوان لاندې د افغانی صرافانو د مهارت او تجربې
الحاد، با عقل سر سازش ندارد و ملحد با واقعیت ها، جور نمی آید
الحاد یک فرضیه ای محال و ناممکن است، زیرا نه الحاد با عقل سر سازش دارد و نه ملحد با واقعیت ها زندگی کرده می تواند. از همین جاست که، هیچ ملحدی را نمی یابی که به لوازم و اساسات الحاد، آنطور که است، متعهد و پای بند باشد، بلکه همه ملحدین بخاطریکه بتوانند خود را عقل گرا جا بزنند و با واقعیت ها تعامل نموده و با واقعیت ها زندگی کنند، افکار زیادی را از بینش اسلامی می دزدند، به همین خاطر دیده می شود که ملحدین از اخلاق نیکو و پسندیده مثل اخلاق طبی و اخلاق ژورنالیستی و اخلاق استادی و اخلاق معلمی
ظرفیت جوړونه یا Capacity Building
د پوهې، معلوماتو او وړتیا اوچتول د نن ورځې اساسي اصطلاح ده. ځینی وخت ټولنو کې د رکود او پریشاني دوره راځي، خو وروسته ترهغې د دغه ولاړحالت، رکود او تحجر د جبران لپاره نوي ځواک او حرکت ته کلکه اړتیا وي. دا وخت هغه انساني نیرو(ځوانان) چې لازم ظرفیت او کاری وړتیا او پوهه ولري، ډیره د قدر وړ ګرځي او سازمانونه ورپسې (چشم درد)ګرځي. زموږ یادیږي، کله چې وروسته تر ۲۰۰۱م. کال دبیارغاونې چارې پیل شوې، هغو ځوانانو ته طلایي چانسونه برابر شول چې خپل ظرفیتونه یې اوچت کړي وو. اوس هم ظرفیت لوړول روانه پروسه ده
د تاریخ تمسخر!
د تاریخ تمسخر! له ماضي څخه زده کړه او د ماضي واکمني، دوه جلا او بېلابېل مفاهیم دي. هغوی چې غواړي ماضي، پر حال او راتلونکې واکمنه کړي؛ د تاریخ بهیر سره سرجنګوي او په دې سرجنګۍ کې یوازې خپل سر ماتوي! له ماضي زده کړه راتلونکې سره یوازې مرسته کولای شي، نه نور څه! بلخوا ټولنه په ماضي کې نه، بلکې په حال کې ژوند کوي او په یوه لور او هغه هم د راتلونکې په لور مخ په حرکت کې ده. اینده ده چې ټولنې ته د غوړېدا او پرمختیا فرصت برابروي، نه ماضي. د ټولنې بېول د ماضي په لور، نه یوا
جيوپوليټيکس او د نړۍ روان سياسي حالت
له هرڅه لومړی به د جيوپولوټيکس له کليمې او تعريف سره اشنا شو چې څه شي ته وايي ؟ د جيوپوليټيکس ډېر تعريفونه شوي دي او د تاريخ په بېلابېلو پېرونو کې سياست پوهانو ډول ډول تعريف کړی دی. جيوپولوټيکس په يوناني (Γη+Πολιτική) کې د جيو (ځمکې ) او پوليټيکس د (سياست) په مانا راغلی دی او د نړيوالو سياسي اړيکو هغه ښاخ دی په کې دا واضح کېږي چې څه ډول جغرافيا په سياست باندې اغېز درلودلی شي. د جيوپوليټيکس په څانګه کې د سياسي لوبغاړو، اشخاصو، سازمانونونو، ادارو، شرکتونو او ملي حکومتونو د سياسي، اقتصادي او مال
په دوحه کې د لږپرمختللو هیوادو غونډه
د لږپرمختلو هیوادو په هکله د ملګرو ملتونو د سازمان پنځمه غونډه 5th UN Conference on the LCDs ټاکل شوې چې د لږ پرمختلو هیوادو( Least Development Countries/LDCs ) د اقتصادی وضعیت او ثبات لرونکې پرمختیا( sustainable development) په اړه دم.م. پنځم کنفرانس د قطر د دوحې په ښار کې نن د فبروري په بڼځمه پیل او تر نهمې به یې دوام وکړي. په دغه پنځه ورځني کنفرانس کې د دغو هیوادو د اقتصادی وضعیت ارزونه اود پرمختیا د لارو موندنه باندې خبرې کیږي. دملګرو ملتونو نړیواله موسسه وایي چی تر ۲۰۳۰م. کال
ستر پیغمبران او د قومي ملاتړ غوښتنه
الله مې دې زاړه ایمان ته خیر کړي، په دې یو پوټې عمر کې مې چشم بد دور، دولس پاچاهۍ ولیدلې. د السلطان ظل الله له خطبو را واخله چې زه په ابتدائیه ښوونځي کې ووم، د شهید داود خان د «تصمیم د بري لومړی شرط دی» تر شعارونو پورې ډیر څه مې په یاد دي. د بریتورو ملګرو سور پرولتاري خونړې انقلاب؛ د هورا نارې؛ بیا د سیاسي اسلام د غازیانو وروڼو د تکبیر زمزمې او ملوک الطوايفي خو د نغري د بلې غاړې خبره ده. لاکن مګرم، د لومړني إمارت له سپینو جنډو او ملا بورجان د ملکوتي تراڼو سره خو د ډیرو وطنوالو غوږونه آشنا دي.
امانی صندوق Wasting Trust یعنې څه ؟
په ۲۰۱۴م.=۱۳۹۴ل. کال کې د افغانستان دولت د افغانستان دنقدي شتمني او دمرکزی بانک نقدینګی په هکله خواشینوونکی حالت وښود( دا په داسې حال کې چې په ۱۳۸۹ل. کال کې د کابل بانک فساد او افلاس دهیواد بانکی سکتور ته لویه ضربه ورکړې وه او بانکونوباندې دخلکو باور له منځه تللی و). دا وخت د ډیرو زیاتو بهرنیو مرستو سره سره، مرکزی بانک د ډالرو پشتوانه نه لرله. مرکزی بانک به د انفلاسیون د نه واقع کیدو په موخه ډالر د ازاد بازار له میکانیزم سره سم لیلام ته وړاندې کول، په دې ترتیب به یوه اندازه افغانۍ له بازار او
د استاد عبدالقیوم بیسد پېژندنه
د تیاتر او تمثیل دهنر او د ادب د ډګر نه هیریدونکی څیره، عبدالقیوم بېسد ارواښادعبدالقیوم بېسد په ۱۳۰۷ ل. کال کې د کابل ښار د( ده افغانان) په سیمه کې نړۍ ته سترګې پرانیتسي دي، دښوونځي لومړنۍ دوره یې همالته او دلیسې دوره یي په ۱۳۲۴ل. کال کې د اسقلال لیسه کې پای ته ورسوله. له دې امله چې د تئاتر او تمثیل هنر سره یې مینه وه، د هماغه ښوونخي په دوره کې یې کله چې د (پوهنی ننداری)جوړه شوه، د ۱۳۲۱ ل. په ترڅ کې یې د تئاتر آزموینه ورکړه او په دغه اداره کې ومنل شو. ده د مکتب په دوره کې یوشمېر نندار
د ترکيې باندني سياست
د ترکيې باندنی سياست په وروستيو کلونو کې له جدي ادلون بدلون سره مخ وو خو د رجب طيب اردوغان په مشري حاکم (عدالت او پرمختګ Adalet ve Kalkınma Partisi) ګوند چې واک تر لاسه کړ، ترکيې هم د پرمختګ په لاره کې ګامونه ګړندي کړل او ترکيې نشلنيزم په رابيدارولو او له نورو هېوادونو سره د توکم، دين، ملي ګټو ، دوديزو اصولو ، اقتصاد او سياست په رڼا کې د اړيکو رغښت اعظمي کچې ته ورسېد. بل غټ لامل د ترکيې په خلکو کې د ملت پالنې حس او ټول ترک ملت تر يو چتر لاندې راغونډېدل او ملي ګرايي ده، دوی ته ترکيزم او ترک په
مفاهمه او پروژه
د پروژو د مدیرانو لپاره لارښود او مشاوره (په کوچنیو پروژو، اداری واحدونو اومحلي سازمانوکې مفاهمه) موږ تقریباً له پنځوسو کلونو رادېخوا داقتصاد پوهنځي کې د پروژو دمدیریت او تحلیل مضمون درلود، وروسته دا مضمون د کرنې دپوهنځی نصاب کی هم شامل شو او بیا بیرته لرې شو. خو محتوا یې دپروژې پېژندنه، سایکل، دپروژې پلان او مدیریت، بودجه، د تحلیل روشونه او محدودیتونه او دې ته ورته مسایل و، خو پروژه کې دمفاهمې بحث مو ندرلود. دا یوه نیمګړتیا وه. علت یې داو چې دغه مضمون اونۍ کې صرف دوه کریدیته و. د عام
نهم د کب / د نجات فرښتې بیرته راګرځي
د افغانستان اسلامي جمهوریت دولت: د وسلوال فوځ د کشفي، امنیتي او دفاعي ارګانونو منسوبینو کارمندانو؛ په هیواد او هیواد والو قرباني ته حاضرو او په دې مقدسه دنده ویاړلو سرتیرو ته سلام ، نیکي هیلي او پیرزویني وړاندي کوم، اې ښاغلې، مټوره، زړوره، غیرتمنده، وفاداره، فداکاره او با تدبیره د افغان فوځ سرتیرې، ستا خدمت، شهامت، او برم ته نړۍ ګوته په غاښ ده، ستا له هیبته د سیمي دوښمنانو ارام نه درلود، ستا زور یوازي ستا دوښمن ته څرګند دی، بسنه کوي ووایم تا نه
ایا ریښتیا زیلینسکي باتور دی؟
فخر افغان پاچا خان د افغانانو ملي مشر، یو وخت ویلي ول چې د افغان پر خاوره جنګ پردی جنګ دی. د هغه د داسې حکم موخه دا وه چې افغانانو ته ووايی چې جنګ د امریکا او انګریز په مشرۍ د لوېدیځ او د پخواني شوروي اتحاد تر منځ دی، افغانان پکې د سون لرګو پتوګه سوځول کیږي او افغان خاوره پکې د جګړې د ډګر پتوګه کاریږي. اوس دا ټولو ته څرګنده ده چې د پاچاخان د دې معجزې وړاندوینې ریښتینولي ثابت شوې او حتی د اوکراین د جګړې په اړه هم د ده وینا صدق کوي چې هلته جنګ د امریکا او انګریز په مشرۍ د ناټو او وروسیې ترمنځ ر
د مولوی محمد سرور واصف پېژندنه
مولوی محمد سرور واصف یو ملی دینی عالم او مشروطه غوښتونکی ( د مشروطیت د مخکښانو د شهادت د۱۱۴کال په مناسبت) مولوی محمد سرور "واصف" د مولوی احمد جان زوی د افغانستان په تاریخ کې یوه ځلانده څیره ده. نوموړی په اصل کی د ارغستان د (بری زړی) د سییمې اوسیدونکی او د آزاد خان الکوزایی لمسی و. پلار یی سوداګر او په فقه او ادبیاتو کی نامتوه عالم او هم شاعر و. د خپل پوخ قلم او رسا ادب له برکته د امیر عبدالرحمن خان په دربار کې لوی اداري شخص و. مولوی محمد سرور واصف د خپل پلار تر لاس لاندی شاعر وروزل شو
د ایرو منګوټي او د تابوتونو سوداګر
موږ چې کله د مړ انسان د سوځولو خبر واورو، نو سمدستي مو د هندوانو مذهب، د اور غرغرې او د انساني غوښو څخه پورته شوې تورې لوخړې شعور را وتخنوي. خو څه وخت چې د نازیانو تاریخ لولو، نو د هولوکاسټ بټۍ او د ژوندو انسانانو وریتول مو ضمیر لک څک کړي؛ خو خبره دلته نه تم کیږي. د تیر کال د نومبر د احصائې له مخې، د نړۍ د اته ملیاردو نفوسو هر اتم کس، هندو دی. هندویزم د ارواو په بیا زیږون - Reincarnation of souls او د ګنګا سیند په سپیڅلتیا باور لري. هندوان وايي: (د دوئ له خدایانو څخه یو یې «شیوا» نومیږي چې د
دهوښیارمرییی کیسه
په ډېرو پخوازمانو کي هرکِلي به خپل یومشر درلود نوهغه ته به ئې دپاچا په سترګه کتل. پاچا به مریان اومینځي، څرنګه چي دپخوا په وختونوکي هم دود لاره؛ درلوده اوکار بې ځني اخست. په یوه کِلي کي یوپاچا وو چي یو وزیر اویو قاضي درلود. دغه پاچا یومرییی لاره چي ډېر هوښیار وو. دغه مرییی به پاچا ته مشوره ورکول،چي د وزیر نه وو خوښ؛ ولي چي دپاچا تر ډېره بريده مشوره له دغه مرییي سره وه. وزیر یوه ورځ پاچا ته وویل: چي ستامرییی خلکوته ستا دسر په سودا پورونه ورکوي؛ پاچا وویل ښه دا څنګه کاردی، چي زه نه یم خبر ب
