ټول افغان څیړنیزې مقالې
دیگر ستیزی در بینشِ «تاجیک زدهگی»
آنچه در جاریِ روزگار، سود ذاتی زادگاه ما و هستی باهمی افغانها را به دستِ شبخون چند قومبارهی مزدبگیر درون و بیرون مرزی سپرده و در رویای خیالپردازی های شاعرانهی افسون برتری جویی قومی، تبار ها و تیره ها را به سنگ بدگمانی و حتی نفرین می بندد، بیشترینه، از درون ناجور آدمها و چهره هایی سرریزه میکند که گسترهی آگهی و دید شان در چهاردیواری منافع کوچک ایل و خیل خود شان محصور بوده و زمانِ دگرگون شدهی ما را با سنجهی کهنهی سده ها و هزاره های سپری شده تول و ترازو میکنند.
تیورسن که می خواهد فصل ناتمام امان الله خان را تکمیل نماید !
امان الله خان برای اکثریت نخبه های افغانستان به الگوی مدرنیته، روشنگری و وطن دوستی مبدل شده است. امان الله خان بنیادگذار مدرنیته و روشنگری و محصل استرداد استقلال افغانستان بود که در زمان خود با جهل، نادانی، بی سوادي و عناصر خارجی مبارزه کرد و یک دوره فوق العاده مؤفق را در تاریخ افغانستان از خود بجا گذاشت. او هرچند در امر عملی کردن رویاهای خود بصورت کامل موفق نشد اما بنیاد مدرنیته و روشنفکری و آزادی طلبی را در افغانستان نهاد
دری یا فارسي لغاتونه د معادلو خارجي لغاتونو لپاره
لیکوال: دکتور نور احمد خالدی ژباړونکی: نثار احمد الکوزی د بي بي سي فارسي د ګزارش له مخي په دي وروستیو کې د ایران د اسلامي جمهوریت د فارسي ژبي او ادبیاتو د کلتورتون رئیس غلام علي حداد ویلي دي چي دا کلتورتون حاضر دئ د افغانستان د حکومت سره په دې هیواد کې د فارسي ژبي د کلماتو د بډایولو او ځای په ځای کولو لپاره مرسته وکړي. د بي بي سي له قوله ښاغلي حداد چي په تهران کې ئې د ایران او افغانستان د فرهنګي خبرو اترو په لومړۍ غونډه کې وینا کول داسي وویل: په
ټاپي د چا اړتیا او د چا امتیاز؟
د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هند شریکې پروژې (TAPI) دویم فاز د جمعې په ورځ (۳ سمبر ۲۰۱۸) د ولسمشر غني، د ترکمنستان او پاکستان ولسمشرانو او په بهرنیو چارو کې د هند د دولت وزیر په حضور کې پرانیستل شوه. دغه غونډه په هرات ولایت کې جوړه شوې وه او په دغه ولایت کې رسماً په افغانستان کې د دغه پروژې چارې پيل شوې، اټکل کېږي چې د ګازو نللیکې دغه پروژه به تر ۲۰۱۹ پورې بشپړه شي او په ۲۰۲۰ کال کې به د ګازو لومړی جریان ورخوشې ش
مقدمۀ برسیاست نیمه کاری سیاسنگ ـ 3
مقدمۀ برسیاست نیمه کاری سیاسنگ ـ 3 نقـد یا تهمت زني ! ("دزدیهای رحمان بابا از حافظ شیراز" از داکترصبورالله سیاسنگ) قسمت سوم : شناخت جغرافیای عالم ــ زمان عبور آدمی از مانع اوقیانوس ها تلخيص و تنقیح : انجینیر ـ شیر. ساپی درک مفهوم جغرافیایی جهان و آشنایی با محدوده و گستردگی آن، یک پدیده جدید چند صد ساله است ، زیرا باز شدن جاده های دریایی، کشف اجزاء
ده مورد از ناکامی های بانک مرکزی افغانستان !
بانک مرکزی (Central Bank) ستون فقرات نظام بانکداری و مالی کشورها تلقی می گردد. بانکهای مرکزی نقش بسیار مهم وحیاتی در اقتصاد کشورها دارند و موفقیت آنها یکی از اولویت های امور حکومتداری خوب (Good Governance) در سراسر جهان بشمار می رود. هرچند این نوشته مبتنی بر تحقیق کیمی نیست به آنهم می تواند برای باز کردن یک گفتمان تازه در مورد کارکرد بانک مرکزی کشور مؤثر واقع
خان عبدالغفار خان؛ په سولېدلو کليشو کې د پېړۍ تجربه!
نه پوهېږم ولې؟ خو سره له دې چې د باچاخان او لارويانو ضد ټولنه کې يې رالويېدم، په دغه ټوله محدوده کې مې باچاخان بدې نه راتلو، په زړه کې مې شکونه ضرور وو، خو په شکونو کې مې د ښو ګومانونو خوندي خواوې هم لږې نه وې. د تحريکونو او شخصيتونو د پېژندنې او تحليل لپاره پر تنظيمي او کورني موقف بسنه نه ده په کار، کله چې مونږ غواړو د مهمو قضيو په اړه ژور او دقيق نظر ولرو نو اړينه ده چې د نوموړو تحريکونو او شخصيتونو د لومړي لاس سرچينو ته ورشو، د خان عبدالغفار خان په اړه تنظيمي ليد يو سوليدلی او کليشه
د څېړنیزې پروژې مدیریت
.... د «تحقیق میتودولوژي» تر عنوان لاندې د تیرې مقالې په دوام، په دې مقاله کې په خپلواکه توګه د څېړنیزې پروژې پر مدیریت، پړاوونو او ګامونو بحث کوو. دا مقاله د څېړونکي سره د تحقیق د عمومي مرحلو په پیژندلو کې مرسته کوي. هغه محصلین او څېړونکي چې د څېړنو تجربه لري، د دې مقالې له موضوعاتو سره به پوره بلدتیا ولري خو تازه او بې تجربې څېړونکو او محصلینو لپاره یې لوستل خورا مهم دي. په
شکست استاد نور قطعي شد!
در سیاست معاصر ۵ چیز برای موفقیت پایدار در کنار مهارت های دیگر سیاسی حایز اهمیت حیاتی است : درک وضعیت و موضعگیری لازم براساس اقتضای زمان: درک ضعیت و موضعگیری لازم براساس اقتضای زمان یکی از اساس ترین اصل برای پیروانان تیوری وضعی و اقتضایی
د مـلالـې د پـلار ویـنـا او د موسی شفیق وژنه
«پـښـتون سوشل دموکرات ګوند» د ۲۰۱۶ په مې کې د جرمني په فرانکفورت/ماین ښار کې سمینار جوړ کړی و. ډېرو افغانانو پکې ګډون کړی و. له انګلیستان او افغانستان نه راغلو افغانانـو هم پکې ګټورې ویناګانې واورولې. ما په اینټرنیټ کې واورېدلې. په دغه ملي غوڼـډه کې د لرافغانستان د سوات دګلالۍ درې د منلې او مبارزې ملالې یوسفزۍ منور پلار ضیاالدین یوس
د شاهي کورنۍ واکمنان او د واکمنۍ پر مهال د افغانستان وضیعت
د محمد نادر خان واکمني (۱۹۲۹م – ۱۹۳۳م ) محمد نادر خان د سردار محمد يوسف خان زوي د يحيي خان لمسي د هند په ديره دون کې زيږيدلي دي او د امير حبيب الله کلکاني څخه وروسته په ۱۵ د اکتوبر ۱۹۲۹م کال کې په ډير لوړ شان او شوکت سره کابل ته ننوت او د خپلو طرفدارانو لخوا د افغانستان د پاچا په توګه اعلان شو. دده دوره هم له ستونزو ډکه دوره وه په دې دوره کې ړنګ شوي دولتي نظام بيرته په پښو ودرول شو. اجرائيه، مقننه او قضائيه قواوې د قوانيو په اساس بيرته فعالې شوې، کابينه جوړه شوه، ملي شورا او
دامير حبيب الله خان واکمني او د افغانستان وضعيت
امیرحبیب الله خان د امیرعبدالرحمن خان مشر زوی اود محمد افضل خان لمسۍ وو کله چې امیرعبدالرحمن د بخارا په طرف د تیښتې په حال وو چې د سمرقند په سیمه کې په ۱۸۷۲م کال يې سترګې دې نړې ته وغړولې مور يې د بدخشان یو سیمیز رهبر لور وه او په ۱۸۸۰م کال کې يې چې پلار کابل ته را دننه شو او د حکومت مشري يې ونیوله نو حبیب الله خان او نصرالله خان ته يې چې د هغه څخه دوه کاله کوچنی وو یو ښوونکی ورته مقرر کړو، حبیب الله خان په ۱۸کلنۍ کې د پلار لخوا په ۱۸۹۰م کال کې سردار کلان وټاکل شو، د وخت په تیریدو سره يې غیر
اعلیحضرت محمد نادرشاه
مقدمه: اعلیحضرت محمدنادرشاه د سردارمحمدیوسف خان زوی او د سردارغلام یحیی خان لمسی، د ۱۲۶۲ هجري شمسي( ۱۸۸۳) د حمل د میاشتي په یوویشتمه د هند په دېره دون کي زېږېدلی دی. خپلي زده کړي یې په هند کي بشپړي کړي او په ۱۹۰۱ میلادي کال کي د امیر حبیب الله خان په غوښتنه د خپل پلار سردارمحمد یوسف خان، کاکا سردارمحمدآصف خان او څلورو وروڼو سردارمحمدهاشم خان، سردارشاه محمو
بازگشت سقوی
در سینما، فلم هایی که ظاهراً جلب توجه می کنند، بدون اهمیت مساله ی محتوا، هدفمندی و پیام سازنده، به وسایل مولد برای سرمایه هایی مبدل می شوند که بیشترینه از مدرک پوچی، بی هوده گی و گاه ابتذال، اوقات مخاطب را هدر می دهند و تا چند قسمت بعدی عددی، نمونه های زیاد دارند. در تکرار مکررات تاریخی، سیاسی و اجتماعی ما، شباهت های&nbs
بخارای مفلوک
(معرفی کتاب «یادداشت یک مسافر») اهمیت بازنگری به تاریخ یک صد سال اخیر، نباید همان تفسیری شود که در چند سال اخیر، می کوشند در واقعیت های همسان جغرافیای آفت زده و استعمار شده ی آسیای میانه، وقتی به مباحث نقد و انتقاد داخل می شویم، فقط افغانستان و زعمای آن را سوژه بسازند. دیدگاه منفی بر تاریخ معاصر، زیر تاثیر با
د افغانستان په اړه د ترامپ تګلاره به څه وي؟
په ظاهری توګه د متحده ایالتو حضور په افغانستان کې د یوې ترهګریزې پيښې په غبرګون کې د یوې ناڅاپه پریکړې پایله ښکاري اما سیاسی منطق بیا دغه فرضیه ردوي او د توطیې تیوري باندې دلالت کوي. افغانستان چې د جګړې ګټلو لپاره خورا سخت هaیواد په توګه نړیوال شهرت لري حتی امریکا یې هم ناکامئ سره مخامخ کړی ده. اوس خورا ډیر نړیوال سیاسي کارپوهان ، شنونکي او مبصرین اجماع لري چې د امریکا نظامي تګلاره په افغانستان کې ناکامه ده ځکه چې په افغانستان کې جګړه ورځ تربلې پراخه شوېده او د سولې، ثبات ، امنیت او هوس
په افـفانـستان کی د پاکسانی کلدارو د کارولو مخنیوي لاری چارې
اففانستان یو د هغو پرمختیایی هیوادونو له جملی څخه ده چی د څو لسیزو راپه دیخوا د سیاسی ، اقتصادی او نظامی فشار لاندی دي چی د بهرنیو کړیو لخوا د خپل شخصی منافعو او اعراضو په خاطر باندی اففانان ورځ تر بله د اور په لمبو کی سوځوی چی دا ټول مواردو ته په کتو سره ددی باعث شوی چی اففان نه خپل هویت ورک کړی او د نورو اسعارو سره په راکړه ورکړو کی کار اخلی او ددی با وجود چی خپله پولی واحد هم لری چی دلته ددی ټولو له جملی څخه پاکستانی کلداری په نظر کی نیسو چی د ا
ولسمشره زما اتل یې، زما ورک غازي امان الله خان یې!
ولسمشره درې شلي او لس کلن شي، د ولس د زړه خبره دي وکړه، موږ درسره ولاړ یو، موږ دې ملاتړې یو، موږ دي عسکر او ملګري یو، موږ دي امر منلو ته حاضر یو. خو! ژمنه وکړه، چې قول او عمل به دې یو کوې، په خبره به دي دریږې، شاته کیږي به نه، ولس ته به دوکه نه و
ابتذال سیاست ها
آشوب های اجتماعی، زمانی که منشای سیاسی می یابند، فرصت هایی می شوند تا با روشنگری بر ابعاد مساله، به فهم مواردی نزدیک شویم که در یک اجتماع زیر فشار و تعدی، در تجربه ی سال ها تجاوز و خون، معانی مقولات سیاسی، چه قدر سالم اند؟ مثل همیش، باز فرصت یافتم در هنگامه ی ستیز جناحی، بر مواردی روشنایی بیافگنم که در تسلسل آن ها، این بار خیمه های میان تهی مدعیانی ست که در رسته های سیاسی، اگر مردمان بی کار و ولگرد، استخدام نکنند، تجمعی که بر اثر کمیت و کیفیت آن، متقاضی تغییر و اصلاحات شوند، ثا
فروپاشی جمعیت اسلامی عملاً آغاز یافته است؟
حزب جمعیت اسلامی افغانستان یکی از احزاب معتبر در افغانستان است. این حزب در جمله احزاب بنیادگرا در افغانستان دانسته می شود که با افکار اخوان المسلمین مصر توسط تعدادی از فارغین پوهنتون الازهر مصر چون غلام محمد نیازی، سید محمد موسی توانا، وفی الله سمیعی، محمد فاضل، عبدالعزیز فروغ، سید احمد ترجمان، برهان الدین ربانی و دیگران وارد افغانستان شد. جمعیت در سال ۱۳۳۶ در پوهنځئ شرعیات پوهنتون کابل توسط افراد مذکور تحت نام «نهضت جوانان مسلمان» تأسیس شد که با استعفای غلام محمد نیاز
عجب صبری خدا دارد!؟
در روان شناسی انسان، واکنش او در زمان خشم، در بروز افکاری مشخص می شود که در زنده گانی اجتماعی یا فردی، روی ملاحظات مختلف، از بیان آشکار عاجز بوده است. می گویند اگر می خواهید از کنه ی ضمیر کسی آگاه شوید، او را خشمگین سازید. آن گاه ست که از پشت پرده هایی آگاه خواهید شد که رازآلود و مبهم مانده بودند. هرج و مرج سیاسی و اجتماعی روز های اخیر، به بروز و تبیین واقعیت هایی منجر شده است که اگر از سویی ماهیت ظاهری بسیاری از مفاهیمی را زیر سوال می برند که به نام دستآورد ها
بیعت غازی امان الله به نادر خان، و توجیه نا جوانمردانه خلیلی از قهرمانی، قهرمان نجات کشور
خلیلی به ارتباط عقده بزرگش از غازی امان الله، که پدرش، مستوفی الممالک را به جرم جاسوسی دربار و عامل کشتن یک عده مشروطه خواهان از طرف امیر حبیب الله، و هم چنان ضبط مایملک پدرش، در مقام خدمت بچه سقو مدنیت سوز قرارداد، چنانکه به حیث مستوفی مقتدر و کل اختیار و خود مختار بچه سقو در سمت مزار عز تقرر حاصل نمود. خلیلی هم چنان عقده بزرگی در برابر غازی محمد نادر خان سقو شکن داشت، زیرا این تنها و تنها به قوت تدبیر، قیادت و درایت و اهلیت نظامی و نفوذ قومی محمد نادر بابا بود که ب
د ښاغلی ځلمي خليلزاد په کتاب سفير (آستازی) ته يوه کتنه
د ښاغلي خليلزاد په قلم ليکل شوی کتاب د "آستازې" تر عنوان لاندې يو په زړه پورې اثر دی چې د افغانستان د لوړ پوړو حکومتي مقاماتو او زورواکانو تر مينځ په اړيکويی رڼا آچولې، او لوستونکو ته ځينې داسې معلومات ارايه کوي چې عام خلک پرې خبر نه دي. خو له بده مرغه، دا کتاب په افغانستان کې د مشخصو کړنلارو د تاييد او توجيه او د ځان د توصيف او تمد يح په بڼه، دا رنګه چې ځان يې د داستان د اتل په څير معرفي کړی وي ليکل شوی دی، او ليکوال هڅه کړی چې په افغانستان او عراق کې په اصطلاح&nbsp
نام دری در نشرات قدیمی افغانی
دری، مسجل ترین نام در شناخت تنوع فرهنگی افغانستان در جهان است. این که وفرت استعمال این نام در آثار مختلفی در جغرافیای رواج آن آمده است، مساله ی دیگر می شود، اما انتخاب آن برای رسمیات فرهنگی افغانستان، از نیم قرن به این سو، ما را متوجه می کند که در حفظ آن، کوشا باشیم. فشار مضاعف برای حذف نام ها، در تجربه ای که به نام دیموکراسی وارداتی بیش از یک دهه ای اخیر کردیم، ثابت می کند ثابت قدمی فرهنگیان ما در کاربرد و نگه داشت نام ها و ترمینالوژی ملی، چه قدر مهم است. در واقع، نام های
تداعی شکوه در شعر بزرگان ما
مبارزات تاریخی مردم در تاریخی که در ماضی بشر، آنان را آسایش و عظمت داده است، در ستیز دایم برای هستی، گاه یا همواره، بر گذشته ای می برد که در فراز تاریخ، جای آنان در بلندا بود؛ اما جبر تاریخ در فرود، سلسله ی حاکمیت ها را در تنوعی که بر تغییر، استوار است، در آدرس های تاریخی به فصل های می کشاند که تا روزگار معاصر، چه گونه گی عظمت و افت مردمان، تنوع تاریخی در مهتری و کهتری می شود. در تاریخ ما، زمانی که تعدی عدو، حاد بود، مبارزان آزادی، اگر ا
