ټول افغان څیړنیزې مقالې
بی نیاز از دیون
انتقاد بر پشتون ها، نه فقط منحصر به حال آنان است، بل زماني كه صورت مساله، عمق تاريخي مي يابد، گذشته ي شان را نيز دربر مي گيرد. نقد هار غيرپشتوني كه منطق آن به همه گان آشكار است، وقتی صورت پشتون را در آيينه ي تاريخ مي نگرد، نخست می کوشد شفافيت را مكدر کند تا پس از سياهكاري، به راحتی تصوير بسازد. اين كه گاه در تنقید خویش بر پشتون ها، از ارقام 25
تاملی در بنیان جعلیات
(معرفی کتاب سه هزار سال دروغ در تاریخ ایران) نیاز های ما برای زدودن آلوده گی های فکری، پیش از آن که با تمرکز بر ایدیالوژی های وارده باشند، گونه ای از ایجابات در تدوین تاریخ افغانستان شده اند. باستانگرایی با تحمیق عمق تاریخی که متاسفانه در رقابت منفی با ایران، از ساخته ها و پرداخته های آن، اکنون مواد اساسنامه های ستمی، ماده و فقره می سازند تا واقعیت افغانستان، در سایه
تیوریهای تصنیف طبقاتی جامعه
1. مقدمه: موضوع طبقات و مبارزۀ طبقاتی در جامعه یکی از بحث های پُرجدل علمی و سیاسی نه تنها در افغانستان، بلکه در هر کشور و به مقیاس جهان است که از طرف فلاسفه و دانشمندان علوم اجتماعی در این مورد نظریات و تیوری های متفاوتی داده شده است. در شرایط کنونیِ کشورِ ما جدال بر سر تصنیف طبقاتی و پذیرش روش مبارزۀ طبقاتی یا عدم آن گرم است که به یکی از موانع عمدۀ وحدت و اتحاد نیروهای ترقی خواه، دموکرات، خلقی و عدالت پسند مبدل گشته است. همانگونه که جامعۀ بشری با گذشت زمان در حال دگرگونی است، تیو
د ډيپلوماسۍ په اړه عمومي معلومات
د ډيپلوماسۍ اصطلاح دوه سوه کاله کيږي چې بېلا بېلو اروپايې ژبو ته ننوتلې ده. ډيپلوماسي هم د نورو اصطلاحاتو په څير په لغوي ډول تعريف او پيژندنه لري، د ډيپلوماسۍ لغت د لرغوني يوناني ويي ( ډيپلوما ) څخه اخيستل شوی دی، چې د پاڼې، سند او تصديق مانا لري او هغې پاڼي ته ويل کيږي، چې د لوړو چارواکو لخوا مهر او ټاپه شوی وي او يو چاته د يوې رتبي يا مق
په ځمکه کې لږې اوبه شتون لري
د لیکونکي (زما) مخکنۍ خبرې : په دې پوهېدل پکار دي ، چې ولې ګاونډي هېوادونه په تیره بیا پاکستان او ایران په افغانستان د سولې په راوستو سره د پرمختګ په لور د ګامونو اخستلو نه په اندېښنه کې دي . په داسې حال کې ، چې د اقتصادي پلوه په پښو ولاړ هېواد د خپل ګاوند سره د راکړې ورکړې په ترڅ کې د متقابلو ګټو پر بنسټ ډېر څه تر لاسه کولای شي . خو زمونږ ګاونډیان خپلې ګټې د افغانستان په غمیزه کې لټوي . او د ناامنیو له امله په ټپه ولاړ حالت نه ناوړه ګټه پورته کوي . ښایي یو یې همدا دلیل وي ، چې مونږ د خپلو طب
هندوستان ته د ارياو راتګ
هندوستان ته د ا رياو راتګ ترجمه : خاطرمانېروال که څوک د بنګلور، حيدراباد، چنۍ يا کوچي په ډک بازار کې دا اعلان وکړي چې کانادا، تيلګو، تامل او ملايم ژبې اته زره کاله پخوا د مغربي اسيا نه راغلې دي نو څوک به جواب درنه کړي ۔ که څوک دا خبره وکړي چې هندوستان ته ځنې ژبې څلور زره کاله پخوا د استرايليا نه راغلې دي نو د هندوستان خلک پري غوږ او نه ږروي ۔ که د هندوستان خلکو ته څوک دا اوواي چې ستاسو ځنې ژبې د مشرقي اسيا نه راغلې دي نو بيا به هم څوک توجه در نه کړي ۔ څوک که هندوستان کې هر ځاے او
لاجورد لار افغاني اقتصاد کې روح پوکوي
لاجورد هغه تاریخي لار ده چې نږدې ۲۰۰۰ دوه زره کاله وړاندې د افغانستان د بدخشان ولایت لاجورد د همدې لارې اروپا ته لېږدول کېدل، له دې امله د لاجورد په نامه یاده شوه. دغه ترانزیټي لاره د فاریاب ولایت د آقینې له بندر او د هرات ولایت د تورغونډۍ له بندر څخه پیل او د ترکمنستان د ترکمن باشي بندر په لور غځېدلې او د تورې بحیرې څخه له تېرېدو وروسته د آذربایجان پلازمینې باکو او وروسته له هغه د ګرجستان پلازمینې تفلیس او د تورې بحیرې تر پوتي او باتومي بندرونو پورې رسېږي او سر بېره پر دې د قارص له ب
د افغانستان اوبه او د پاکستان زهر
له څه مودې راهیسې پاکستانۍ رسنۍ په افغانستان کې د اوبو د مهارولو هڅې (لکه د شاه توت پروژه چې هند یې د ۲۳۶ ملیونه ډالرو په ارزښت د کابل په سیمه کې د ۱۴۶ ملیونه مکعب متره اوبو د ذخیره کولو په موخه د پلي کولو نیت لري) د افغانستان او پاکستان په روابطو کې د هند د لاس وهنې د یوې بېلګې په توګه عامه اذهانو ته وروپېژني. د پاکستاني رسنیو دغه په اصطلاح اندېښنې په یو شمېر معتبرو نړۍوالو رسنیو کې هم انعکاس مومي او په افغانستان کې یې هم د جنجالي خبرونو تږي ژورنالستان او رسنۍ په غبرګولو کې ناغېړي نه کوي (دي
ملای شیعه: اهل سنت کافر اند!
با آن چه در برابر ما صوتی و تصویری می شود، می توان پی برد که چرا 15 میلیون مسلمان اهل سنت ایران از حقوق مذهبی و انسانی خویش محروم اند. به نام آزادی های مختلف، ساخت و ساز اماکن شیعه که گویی سمبول های معماری ایرانی نیز اند، تمام شهر های ما را دربر می گیرد. میلیون ها دالر پول این تعمیرات از ایران می آیند. همه می دانند که استطاعت داخلی ا
طالبان ولي هزاره ګان وژني؟
له یوې اونۍ راهیسي په کورنیو او بهرنیو رسنیو کې راپورونه ورکول کیږي چې طالبان په مالستان، جاغوري او خاص ارزګان کې د هزاره قوم وژنه پېل کړي، نه یوازي رسنۍ بلکې ځینې لویدیځ سفارتونه او په ځانګړې ډول په کابل کې د ایران سفارت هم ورته انديښنه ښودلې ده.
پـلورالـیزم + سیـکــولـریزم = د اســلام پــرمـخــتیـا
د دسـتـورالـمـدیـنـې په رڼـا کې Dr. rer. pol. Rahmat Rabi Zirakyar, Califorina, USA zirakyar1234@yahoo.com لومړۍ برخه سیکولریزم د آزادۍ او آزادي د سیکولریزم او دواړه د ولسواکۍ&nb
دتخنیکي ــ اقتصادي څېړنو رپوټ څنګه لیکو ؟
څو مخکنۍ خبرې : نږدې نیمه پېړۍ وړاندې ، ځواني وه د ښوونځي څخه له فراغت وروسته مې د کانواو صنایع په وزارت کې دنده پیل کړه . د رسمي ماموریت تر څنګ مې د تچ (Touch) په توګه د تایپولو په یوه سیالۍ کې د بریالیتوب وروسته د یو ځانګړي قرار داد له مخې د حق الزحمې په بدل کې په انګلیسي ژبه د لویو پروژو د څېړنیزو راپورونو ، قراردادونو اوورځنیزو مکتوبونواو لاسوندونو تایپول هم په غاړه واخیستل . له همغه وخته مې د هر تایپ شوې سکالودمنځپانګې د غوره بڼې جوړولو سره ، که څه هم هغه مهال ( چې کمپیوټر چا نه پیژاند )
سقوط ارزش افغانی پیامد چیست؟
در حالیکه تا دسامبر سال 2017 ارزش دالر آمریکایی حد اقل دربرابر اسعار کشورهای آسیایی نظیر مالیزیا، کوریای شمالی،تایلند، تایوان و سینگاپور کاهش یافته بود، اما امسال از همان آغاز سال جدید ارزش دالر آمریکایی در بازارهای جهانی افزایش بی سابقه یافته است. اینکه علتهای این افزایش بی سابقه&nbsp
8 ثور، شرم آور است
تحول هشت ثور سال 1371 خورشیدی، فصل دوم درامه ای بود که در 7 ثور 57، آغاز کرده بودند. این که چه رویداد هایی پیامد شدند تا دو روز ماه ثور، یادواره های ناخوش باشند، بدون بررسی بنیان ها، در حد بازتاب رویداد هایی خواهند ماند که جناح های مخالف و موافق، به دلخواه تحریف و تعریف کرده اند. بنابراین،
قهرمان جهاد (به مناسبت وفات زنده یاد مولانا جلال الدین حقانی (رح)
می دانم که پس از فاجعه ی هشت ثور، موضع دفاع از مجاهدین آسان نیست. ویرانگری هایی وحشتناک، کشتار مردم و نفوذ علنی استخبارات منطقه در کشور، برداشت عامه ی افغانان از جهاد را دگرگون کردند. با این همه، قبرستان های بی سر و ته، یتیمان، خانه های ویران، کشتزار های پُر از ماین و میلیون ها مجروح، مهاجر و بی جاشده، واقعیت های تلخی اند که قربانی ها
مساله ی هویت ملی
سخنان ناسنجيده ي عبدالواحد «طاقت» در رسانه ها كه درزي از خلوت هاي قرون وسطايي بود، معني «عارضه ي جانبي» را در پيامد شعار «احتياط مضر» نيز به خوبي به آگاهي رساند. موضع كودكانه و دور از واقعيت هاي جامعه ي افغانستان كه گروهي را با سماجت وامي دارد هويت ملي را منسوب به
وصله های ناجور (پشتون ها، نه آریایی اند و نه یهودی!)
با چاپ و انتشار کتاب «آریاییسم» در سال 1394، دوسیه ی پدیده ی موهوم آریایی را مختومه کردم. با آن که اصرار تحلیل زبان شناسی و عمق تاریخی، هنوز کثرت استفاده از جعل نژادی (آریایی) را حفظ کرده است، اما اصل قراردادی زبان شناسی که از همگونی واژه ها بهره می برد، مردم را به شک می اندازد. باری در بی.بی.سی فارسی که تمام مفاهیم فارسی
خاک فروش و وطن فروش
در قاموس افغان ستیزان، «خاک فروش»، جزو اصطلاحات تنقید به شمار می رود. این موضوع به حوادث قرن سیاه 19 برمی گردد. با توسعه ی روسیه و بریتانیا در شمال و جنوب افغانستان، تنگنای نفس گیر سیاسی ایجاد می شود. این توسعه ی جغرافیایی درنوردیدن ده ها کشور، ملت و فرهنگ بود؛ کشور هایی که برای همیشه محوه شدند و ملت ها
خود اختیاری (به مناسبت 28 اسد یا روز تحقیر استعمار)
بخشی از شعور ملت ما، زمانی که برای آزادی درگیر می شود، الهام گذشته ی تاریخی نیای اوست که سرزمین اش را ودیعه می گذارد. مردم ما در مساله ی آزادی و حفظ خاک، سه سده پس از احیای افغانستان (1747) به خوبی فراگرفته اند سربلند بمانند. مناسبت ها، ویژه آن مناسبت هایی که تداعی تاریخی برای آزادی اند، وامی دارند بخشی از چرخ فرهنگی ما هنگامی جو
در گذشته؟!
این دیو ارتجاع، عجب نمونه ای ست؟ با هر تنوره ای که می کشد روسیاهی های زیادی پخته می شوند. ظاهراً باز یکی از دانشمندان سقوی سعی کرده است. او در توهم جدید، جای میلیون ها پشتونی را اشغال می کند که در زمان اسکندر، با وی نبرد کرده اند. بسیار اصرار نمی کنم که در زمان اسکندر، چه اتفاق افتاده بود؟ زیرا
تجلیل از آزادی در دشواری های آزاده گی (به مناسبت نود و نهمین سال طرد استعمار)
ستر حاکمیت ملی در حفظ منافع ملت و تامین خواسته های مردم، فهم آزادی سیاسی در مقال حاکمیت و دولت است. شور مردم ما در تداعی ایام حریت، در نوع دلبسته گی، بر دو مفهوم آزادی معطوف می شود: ایثار و قربانی حیات در جغرافیای آزاد. 99 سال قبل، فرزندی از فرزندان ملت افغان در برهه ای ک
د طالب او امریکا مخامخ خبرې او غیر مسؤلانه څرګندونې
د روان کال، جولای میاشت په درېمه اونۍ کې، له ۱۷ کلنې جګړې وروسته، د امریکا د بهرنیو چارو، پینټاګون او سي آی اې ګډ هیئت په دوحه کې د طالبانو د سیاسي دفتر له مشرانو سره ناسته وکړه، دوه ورځې مسلسل د دوی تر منځ یوازې د راتلونکي اړوند رغنده خبرې وشوې، او دواړه لوري تمه لري چې همدا خبرې به دوام پيدا کړي. نه یوازي افغانان، بلکې د نړۍ ډیر ملت
پښتونستان ، خوب او که واقعیت؟
پښتونستان ، خوب او که واقعیت؟ د نن څخه ۷۱ کاله مخکې (۱۹۴۷ - جون ۲۱ ) د بنو په سیمه کې د پښتنو د لویی جرګې فیصله وکړه چې پښتانه نه د هند سره یو ځای کیږي او نه د پاکستان سره . د دې جرګې د فیصلی سره سم پښتانه باید په اسلامی اوصولو ، دموکراسی او عدالت ولاړ یو دولت رامنځته کړي. د همدې فیصلې په بنسټ د پښتنو د ازاد هیواد بنسټ د پښتنو ستر مشر حاجی میرزالی خان له خوا د وزیرستان په ګرویک کې کیښودل شو. او د پښتونستان بیرغ د پښتونخوا په زیاترو سیمو کې په رپیدو شو. مګر د کابل ګوډاګي مرتج
امریکا په څه ډول له افغانستانه ځانته داور پرتوګ جوړ کړ
تر هر څه دمخه باید ووایم چی په دی لیکنه کی په افغانستان د امریکا دیرغل له وخته بیا تر ۲۰۱۴ میلادی کال پوری دناټو اوافغانی دولتی چارواکوکړنی څیړل شوی او تر هغه وروسته پیښو ته بله لیکنه په پام کی نیول شوی ده. يه ۲۰۰۰ میلادی کال کی دامریکا متحده ایالاتو د ولسمشری په ټولټاکنو کی د جمهوریت غوښتونکی ګوند نوماند جارج بوش د دیموکرات ګوند له نومانده تولټا کنی وګټلی
پښتون ژغورنه، داعیې او سیاستونه
که څه هم مشهوره خبره ده چې په سیاست کې تل ریښتیا نه ویل کېږي، خو ډېری وخت ژوولې خبرې، نا مشخصې ویناوې هم ډېرې ؛ټورې نه وي او له ښکاره وضاحتونو پرته، هم له سیاستمدارانو او هم یې له پیروانو، لار ورکېږي. د افغانستان د استقلال تر اعلان را په دې خوا د ډیورنډ اخوا سیمې په اړه نه د هغې سیمې مخکښو سیاستوالو ، نه د افغانستان حکومت او نه د کرښې دواړوو خواوو ته فعالو سیاسي ګوندونو او خوزښتونو جوت دریځ نیولی دی. په افغانستان کې کله کله سیاستوال دعوه کوي چې
