ټول افغان څیړنیزې مقالې
زموږ ملي ویاړونه او نیمګړي قضاوتونه
د خپل ولس پر شجاعت، شهامت او همدارنګه له دين، هيواد، خپلواکي او ازادي سره په ليونۍ مينه او د همدغو ارزښتونو د دفاع په لاره کې پر ايثار او سرښندنې غيرمتزلزل او غيرمتذبذب باور لرو. زمونږ په هیواد باندې د شوروي له بربنډ يرغل څخه څلور لسیزې تیرې شوې، خو لاهم د دغه تيري له امله د افغانانو په ذهنونو کې پاخه نقوش پاتې دي، ځکه چې پر افغانستان باندې د سره پوځ یرغل دومره ستر ناورین و چې افغانستان، سیمه او نړۍ يې ولړزوله. يو ماښام و چې زمونږ د خپلواکي، سرلوړي او ازادي ژوند د قطبي خرس شوروي يرغل تورو
د کافر ژغورل، خو د مسلمان وژل
د طالبانو د نظامي سربولن غږېز پیغام چې د سنګر طالبانو ته د ملي اردو او پولیسو د وژلو امر ورکوي، خو د امریکایانو سره د سولې د تړون په ساتلو او په امریکایي سرتېرو د برید نه کولو ټینګار کوي، نه یوازې د طالب اصلي څېره بربنډوي، بلکې همداسې زبادوي چې طالب له مذهبي اړخه څومره ذلیل، سپک، لوېدلی او له اسلامي عقېدې څخه لرې دی۔ دا دي طالب سړېخورو د اورکم پر دویمه ورځ په عزني کې دوه هغه پولیس وژلي دي چې له ښار څخه خپل کلي ته روان ول۔ طالبان د شرعي اصولو پر بنسټ مجبور دي چې له امریکایانو
د چین کرونا او د افغانستان جګړه دوه مشابه ویروسونه
لیکوال جان روان ځاځی پسرلنی اختر د چينايانو تر ټولو لوی اختر دی. ډېری چينايان له خپلو ټاټوبو څخه لرې په نورو ځايونو کې دندې لري، هملته خپلې چارې پرمخ وړي، دوی د نوي کال پسرلني اختر ته شېبې شماري؛ ځکه په ویاړ یې په ټول چين کې یوه اوونۍ رخصتي وي، هر څوک هڅه کوي، چې له کورنۍ او ملګرو سره يو ځای د اختر شېبې ولمانځي. د پسرلني اختر په را رسیدو سره په چين کې ترانسپورټ ډېر بوخت وي، په میليونونو خلک له يوه ځای څخه بل ځای ته تګ راتګ کوي او د سیلانۍ بازار
په جرح او تعدیل کې د امام ابوحنیفه رحمه الله مقام
په جرحه او تعدیل کې د امام أبوحنیفه رحمةالله علیه مقام مولانا عزت الله درویش د جرحې او تعدیل د علم اهمیت له اهل علم او د دغه فن له پوهانو پټ نه دی، امام علي بن مدیني فرمایي: ” أشرف العلم: الفقه فی متون الحدیث، و معرفة أحوال الروّاة ” . تر ټولو اوچت علم د احادیثو په متونو کې فقاهت او د راويانو د احوالو پیژندنه ده. ( منهاج السنة: 7/ 428) او دغه علم دومره اړین دی چې دده په سبب صحیح حدیث او غیر صحیح حدیث پیژندل کیږي، امام ابوحنیفه رحمه الله له دغو دواړه سم
د کابل ککړه هوا، لاملونه او حل لارې
د هوا ککړتیا هغه وخت رامینځته کیږي چې ګازونه( کاربن ډای اکسایډ، کاربن مونو اکساید، سلفر ډای اکسایډ، نایټروکس آکسایډ، میتان او کلوروفلو کاربونونه)، عضوي او غیر عضوي ذرې او بیولوژیکي مالیکولونه د ځمکې په اتموسفیر کې ورګډ شي. دا د انديښنې وړ حالت انسانانو ته د ناروغیو، الرجیوو او حتی د مرګ لامل کیږي. د هوا ککړتیا د انسانانو سربیره نورو ژوندي موجوداتو ته هم زیان اړوي. د روغتیا د نړیوال سازمان د وروستیو شمېرو له مخې هر کال ۸,۲ میلیونه خلک د ککړ
په علمی څیړنو کې د اوبو د موضوع...
د طبیعی منابعو د اقتصاد او د چاپیریال د شتمنیو په بحث کې اوبه یوه جریانی منبع( Flow resource) ده، که استفاده ورڅخه وشی، یا ونشی له لاسه وځي. د دغې حیاتی منبع خصوصیت له ذخیروی او ترکیبی منابعو سره توپیر لري، نوځکه باید ستراتیژیکه منبع وبلل شی. موږ به هغه وخت دغه قیممتی او حیاتی منبع ښه مدیریت کړای شو، چې دعلمی څیړنو موضوع یې وګرځوو. ډیره ضروری ده چی د طبیبعی منابعو د څیړنی د ادارو په لړ کې ورته ځای ورکړو. له نیکه مرغه اوس د هایدرولوجی او هایدرومتری تکنالوژي آسانه مهیا کیږی او پوهه هم ورباندی س
دروغجنې څېرې او د نوې مشرۍ اړتیا
په خپله سورې نارې وهي چې کمونېزم مو مات، نړۍ، په تېره اسلامي هیوادونه مو د کمونیزم ځناور ښاماره وژغورل او د برلین دېوال مو ونړوه۔ دغه ادعاوې به څه ناڅه ریښتینې وي، خو همدې د کمونیزم فاتحانو خپل هېواد ته څه وکړل؟ هېڅ په نامه جهادي رهبر نه غواړي چې دغه پوښتنه ځواب کړي، ځکه چې دوی د خپل هېواد زوی له پلار، لور له مور، ښځه له خاوند، ګاونډی له بل ګاونډي ، کلیوال له کیوال، پښتون له تاجک، تاجک له هزاره، هزاره له اوزبک او دا ټول یو ځل بیا له یو بل سره په جګړه کې ښکېل کړل۔ د برلین د
د طالبانو او امریکا مذاکراتو کې بې باوري
مخکې له دي چې د طالبانو او امریکایانو ترمنځ د سولې مخامخ خبرې پېل شي، د بهرنیانو لخوا نیوکه کېدله چې د قطر سیاسي دفتر ډیر واک نه لري، طالب مشرانو په لومړنۍ لیدنه کې مخامخ خلیلزاد او جنرال می
روښاندي څه دی
پارسي ته ژباړونکی : صدیق رهپو طرزي پښتو ژباړونکی : س . سېلنی ( درنو لوستونکو! د دې علمي اثر ژباړه د پښتو ژبې کره والي ته په پام کې نیولو او کارونې سره ، ښایي یو شمیر ځوانو لوستونکو ته ستونزمن وبریښي ، نو ځکه مې ستاسو د اسانتیا لپاره د اړوندې لیکنې په پای کې د ویینو " لغاتو ، کلیماتو" یو ځانگړی لړلیک " فهرست " جوړ دی ، کېدای شي مخکې تر لوستلو یې د وییو له مانا سره اشنا شوو ) . * * * * روښاندي څه ده لکه څنگه چې پوهېږو ، دا رنې ديکارت (۱۶۵۰ -۱۵۹۶) وو چې په پېژندویه
خان عبدالغفار خان؛ په سولېدلو کليشو کې د پېړۍ تجربه!
نه پوهېږم ولې؟ خو سره له دې چې د باچاخان
مدنيت يا تمدن (civilisation)
تمدن (civilisation)د لاتيني کليمې (civis) څخه چې د ښاري ( دښار اوسيدونکی) يا ديوې ټولنې دغړي (تابعيت ) مانا لري اخستل شوئ دئ . تمدن (civilisation) - ديوې ټولنې د افرادو د ژوند ظريف، ښايسته ، د ژوند داسانتياوو لرونکی او مرفه شکل ته ويل کيږي ، چې د علمي او تخنيکي برياوو او کارولو له کبله ئې دژوند کولو بهتره مادي او ټولنيز شرايط برابر او ممکن کړي دي او د سياست او اقتصاد په وسيله عملي شوي دي . په عمومي توګه د تمدن علامی او نښانې : ۱- د دولت جوړول ۲- دټولنيز تشکيلاتو درجه ب
په ژبه کي دنیولوجي (Neologe)اړخ
ژبه برسېره چي دعلومو مور ده؛دیوه ملت،دیوې ټولني؛دیوه کام؛دیوې پرګنې اوهېواد دکلتور،دود،رواج، راکړه ورکړه اوپخپلوکي اړکي اود ورځني اړتیاوو لپاره یوه بې ساري وسیله ده.په ژبه کي دیوه کام اوټولني ټوله وګړي که لوی دی که وړوکی؛که خوار دی که بډا؛که ښځه ده که نر؛لوستی دی که نالوستی،خو که هرڅوک دی،چي په دغه کام اوپرګنې پوري تړلی وي او په دغي ژبي ګړیږي او په ګړدودئې خبري کوي حق لري،چي په دغي ژبي باندي څه ووایي. کله چي د اړتیاپربنسټ نیوي ګړي منځ ته راځي دغه دوګړوحق چي پورته بیان سو برسیره دګړي پرښکلا او
د ځناورو واکمني او یرغـل خان
«تاریــخ نــاول [افسانه، داستان، حکایت] دی چی واقــعاّ پیـښ شــوی و؛ نــاول تاریــخ دی چې ښــایــي پـــیـښ شــــــوی بــــــه وي.»( د دوه فــرانسوي وروڼو ایدموند او جولــز ګونکورت لیکنه: مفکورې او احساسونه،۱۸۶۶). دواړه وروڼه تکړه لیکوالان، کره کتونکي او د نولسمې پیـړۍ په پاریس کې د ټولنیز او ادبي ژوند وتلي څیرې وې Edmond and Jules de Goncourt, Ideas and Feelings, 1866 یوې برتانوي افسانه لیکونکې، ډرامه لیکونکې او شاعرې دوریس لیسینګ (۱۹۱
د اسعارو د چلند ستونزه
د افغانستان په یو شمیر سیمو(ولایتونو) کې د بهرنیو پیسو د چلند ستونزه او اقتصادی زیانونه یې ملي بیرغ، ملی سرود، ملی پولی واحد(افغانۍ)، ملی سرحدات، ملی پوځ ټول زموږ واحد اومشترک ارزښتونه دي . دهغو ساتنه او پالنه او د قانون له حکم سره سم هغو ته درناوی؛ د هر افغان ملی وجیبه ده. افغانۍ زموږ پولی واحد او زموږ د ملی هویت نښه ده. ټول ملی ارزښتونه د یوملت دتشخص او پیژندنی معیارونه دی. د افغانستان بانک د قانون ۳۳مه ماده وایی: د افغانستان رایجی پیسې او پولي واحد افغانۍ دي. له بده مرغه په دې
دورنمای افغانستان در بینش سالار افغان
یورش ملخ وار مخالفان طالبان به پایتخت که توام با حمایت کامل قوای خارجی بود، خیلی از خاطرات بد گذشته را تداعی کرد. همراهی کارمل با روسان، توام با تیم اکثراً غیر پشتونش، سرآغاز بدبختی هایی شد که بار ها به طبیعت افغانستان، وارد کرده اند. در زمان حاکمیت برهان الدین ربانی که به هر نامی به تاجکستانی ها و ایرانی ها فرصت می دادند بر اساس قوم و زبان، روی آن
درانی احمد شاہ داوسنی افغانستان مؤسس او دپاني پت دتاریخي حماسې اتل(۲ )
پروفیسور عبدالخالق ۔ رشید دجواھرلال
دراني احمد شاہ داوسني افغانستان مؤسس او دپاني پت دتاریخي حماسې اتل
پروفیسور عبدالخالق ۔ رشید
ژب ســـیاســت او ژب پــلان: مــــلي او رســــمي ژبـــې
« قوهٌ الانسان فی عقله ولسانه» دپوهنی دډاکټراوستلر د پنډکتاب
حزب اسلامي او اوسنی افغانستان؛ کره کتنه!
څو ورځې مخکې حکمتيار صاحب شمال ته د لس ورځيني سفر په موخه د زمکې له لارې ولاړ، سفر په داسې مهال پېښ شو، چې په کندز ښار کې طالبانو پر حکومتي مواضعو پراخه بريدونه پيل کړي وو او ښار د جنګ مرکز و، د حکمتيار کاروان له همدې جنګي کندزه د تخار او بدخشان په موخه تېر شو. سره له دې چې زه په دغو ورځو کې د افغانستان اسلامي طبي ټولنې "ايما" له رهبري هيئت سره د درې ورځېني دوبيز کمپ
پښتونستان ، نه انکار کیدونکی واقعیت
سیمه د یوه ستر سیاسی جغرافیایی بدلون سره مخامخ ده . داسې بدلون چې په دې سیاسي جغرافیا کې یو نوۍ هیواد بیا را و ټوکیږي، داسې هیواد چې په نړۍ کې د قدرت او سیاست معادلاتو ته په بشپړه توګه بدلون ورکړي. دا هیواد به د پنجاپستاان ( پاکستان) په شان یو مصنوعي هیواد نه وي چې د یوې استعماري توطیې له مخې رامنځته شي بلکې دا هیواد په خپله د تاریخي او اوسنیو شرایطو په بنسټ جوړیږي. دا هیواد که څه هم ډیر پخوانۍ دی خو د استعماري ځواکونو له خوا په زور او جبر ټوټې ټوټې کړل شوی دی او خپل پخوانۍ
د خرُم تور او سپین !
عبدالکریم خرُم د حامد کرزي د دفتر بې بدیله رئیس، د تېرو اتلسو کلونو د بدمرغیو، ناکامیو، بدبختیو کردار چې تمه ترې کېده خپل سیناوی به ولس ته وړاندې کوي، په دا وروستیو کې د ( څلوېښت کاله په توپان کې ) کتاب لیکلی دی. جالبه دا ده د کتاب پښتۍ توره او خپل تصویر یې په کې سپین چاپ کړی، دا چې خرُم صاحب پخپل سپینوالي نه دی باورې نو خپل عکس یې هم په کتاب کې تور او سپین (یو لوری سپین او بل لوری تور) راوستی دی. له همدې امله ددې لیکنې عنوان مې ورته تور
امارت كه جمهوريت؟
كه موږ اسلامي تاريخ او په اسلامی تاریخ کې د حکومتولۍ بېلگې وڅېړو، نو په دېر روښانه ډول دا راته جوتېږي، چې د اسلام رسالت او لوي هدف په ټول کې دا دی، چې د حکومتولۍ لپاره داسې سیاسی او ټولنیزنظام رامنځته شي، چې د ورورولۍ، سرښندنې، عدالت، وسطیت« منځلاریتوب» ،شورا، پر اصولو ولاړ وي او په انسان باندې د انسان واکمني پای ته ورسېږي، د استبداد، ځان غوښتنې، فرعونیت جرړې پرې او د هوس واکمني د وجدان پر واکمنۍ بدله شي.. او واکمن په دې حالت او نظام کې یوازې د عدالت او غوره اخلاقو بېلگه او ضمانت
خوان خالی
بعضی با آن چه در عمل ثابت می کنند، صحت و سقم آن چه پیرامون آنان پرداخته می شود را آسان کرده اند. اگر به مصداق معامله ی به مثل، مثل پدرامی ها شویم، ناگزیر باید به فحش و توهین پرداخت، اما چون رعایت اخلاقی را اصل می دانیم، بهتر است به کسانی مجال دهیم که با سلوک و رفتار خود، حتی خوشباورانی را آزرده می سازند که پیرامون آنان اغماض می کردند. آخرین اعلامیه ی پدرام که بزرگ ترین اشتباه مسعود
افسانه پردازی و حقیقت تاریخ
در حوزه ی تاریخ نویسی ما تا زمانی که مولفه های بنیان اندیشی، برداشت های تاریخی را از ریشه متفاوت بسازند(واقعی)، رجوع به کتب قدیمی که به خصوص در تاریخ نویسی فارسی، بخشی کاملاً به افسانه و داستان های کودکانه شبیه می باشد، متاسفانه یک زمینه ی پُر استفاده مانده است. هنوز هم تعدادی بی توجه به سنت جعل تاریخ&n
توسعه ی جغرافیایی امپراتوری احمدشاهی
(یک تحلیل تاریخی مورد نیاز) علاقه مندان تاریخ در افغانستان، عموماً با دو نوع نوشتار تاریخی مواجه اند. یکی شکل کلاسیک می باشد که اکثراً از تحلیل عاجز است و با شرح و ثبت رویداد ها می گذرد. در این جنبه، یک بخش دیگر به نام روایت نیز قرار دارد که با ماهیت افسانه یی، حتی غیر قابل قبول می شود. شکل دیگر تاریخ نگاری در افغانستان، بر اساس داده های
