ټول افغان څیړنیزې مقالې
نام دری در نشرات قدیمی افغانی
دری، مسجل ترین نام در شناخت تنوع فرهنگی افغانستان در جهان است. این که وفرت استعمال این نام در آثار مختلفی در جغرافیای رواج آن آمده است، مساله ی دیگر می شود، اما انتخاب آن برای رسمیات فرهنگی افغانستان، از نیم قرن به این سو، ما را متوجه می کند که در حفظ آن، کوشا باشیم. فشار مضاعف برای حذف نام ها، در تجربه ای که به نام دیموکراسی وارداتی بیش از یک دهه ای اخیر کردیم، ثابت می کند ثابت قدمی فرهنگیان ما در کاربرد و نگه داشت نام ها و ترمینالوژی ملی، چه قدر مهم است. در واقع، نام های
تداعی شکوه در شعر بزرگان ما
مبارزات تاریخی مردم در تاریخی که در ماضی بشر، آنان را آسایش و عظمت داده است، در ستیز دایم برای هستی، گاه یا همواره، بر گذشته ای می برد که در فراز تاریخ، جای آنان در بلندا بود؛ اما جبر تاریخ در فرود، سلسله ی حاکمیت ها را در تنوعی که بر تغییر، استوار است، در آدرس های تاریخی به فصل های می کشاند که تا روزگار معاصر، چه گونه گی عظمت و افت مردمان، تنوع تاریخی در مهتری و کهتری می شود. در تاریخ ما، زمانی که تعدی عدو، حاد بود، مبارزان آزادی، اگر ا
د اتا تُـرک او امـان الله خان مقـایــسـه
افغانستان او ترکیه د سیاسي اقـتصاد په تله کې ډاکتر رحمت ربی ځـیـرکیار ۱۲ می ۲۰۱۷ Zirakyar1234@yahoo.com نـنــتــوځ کله چې یو واکمن په یوه ارته سیمه کې برلاسی وي او په بیلابیلو ولسونو یې د خپلې واکمنۍ وزرې خپـرې کړې وي، دغه حالت امـپـراتوري ګڼل کـیـږي. عـثماني امپــراتورۍ (۱۲۹۹تر ۱۹۲۲زییز) د خپل قدرت په جګ پـړاو(۱۶تر۱۷زییزه پیـړۍ) کې په درې قارو کې خپل حاکمیت
د افغانستان بحران نظامي حل لاره نلري
د افغانستان بحران ظاهراً په یوې پيچلې نړیواله ستونزې باندې مبدل شوئ ده او داسې یو پړاو ته رسیدلې چې نور نو د پخواني او اوسني سیاست دوام به د دغه هیواد ارضی تمامیت او بقا ته لوئ ګواښ پیښ کړي. که د افغانستان بحران، لا ناوړتیا او لا پيچلتیا خوا ته حرکت وکړي نو نه یواځې دغه وضعیت به د افغانانو لپاره د زغملو وړ نه وي بلکې سیمه او نړئ کې به داسې تحولات وزیږوي چې قطعاً د نړئ سولې او ثبات باندې به منفی تاثیرات ولري. لکه څنګه چې شوروي اتحاد خپل نړیوال حثیت او اعتبار د غلطو سیاستونو په ن
پـټـې مـلي ګــټـــې
«کله چې د مينې قدرت د قدرت په مینه برلاسی وي، نړۍ به پـه سوله پوهه شي.(جیمي هيندریکس:امریکایی سندرغاړی او غزل لیکونکی۱۹۴۲ـ۱۹۷۲) پټه دپلوماسي له پیل نه د ۱۹ پیـړۍ د پاې د ورو ستنیو کالونو پورې مخفـي موضوع وه. داسې فکر کیده چې دپلوماسۍ د ملي ګټو سره تړاو لاره، او ځـکـه غوره وګڼل شوه چې د ملت د ګټې له امله دې پټه وساتله شي. یانې ولس دې خبر نشي. په بین المللي سیاست کې ګڼ شمیر پټ تړونونه شته چې د پټې د
د دیورند: توره کرښه یوه انګریزي غیرانساني هڅه
دویم څــــــپرکی نامنــــــــلې کرښـــــه ، نا منـــــــلی تــړون لاردکرزن به ویل چې : «
آن مرد بزرگ (احمدشاه بابا در شعر دری)
تبعیت از اندیشه ها، میلان به بزرگانی ست که در زنده گی در زمان اندیشه، مسیر ما را در نصب العین به دنبال منظور می برد و به یقین که بسیاری از بزرگان، در گرو بزرگانی به بزرگی رسیده اند. توده های عام در آسیایش روان، ماضی را در تاریخی می خوانند که از این منظر، اعتماد آنان در عزت نفس، حراست از هستی در حدود جغرافی و تاریخی ست. افغانستان ما، در فراز تاریخ، مردان و بزرگانی دارد که هرچند در قرائت تاریخ فاتح، کارنامه ی پیکار، هجوم و تشجیع تبارز می کنند، اما پیوند های ملموس در تامین خواسته
قناعت څه معنی لري؟
ټول عقلاء متفق دي چې د انسان د پاره یو د لوړو اوصافو ځنې قناعت هم دی. د دې صفت د استحکام له امله له یوې خوا د قرآن پاک ارشادات او د احادیثو هدایت او د سالکینو او پوهان کوشش او له بلې خوا د قـناعت غلطه تعبیرونه او د خلکو بیا د قناعت په پرده کښې ناوړه استفادې سړی دیته مجبوروي چه څه ناڅه د علمي قوت په رڼا محترمو لوستونکو ته د حقیقي قناعت معنی واضح کړي. زما په عقیده چه په بعضې مسلمانانو کښې همدا د قناعت معنی نه پیژندل او له بلې خوا په قناعت سره خلک غولول یو د هغه اسبابو ځنې دی چې د مسلمانا
په کابل او مزار کې څه روان دي
چارواکې لا هم د فیل په غوږ کې ویده دي، ګډوډې دومره زیاته شوې، چې د کابل هر ټکسې چلونکې سره کښينئ، د امنیت ، فساد او په هیواد کې د پردیو د لاسوهنې خبرې درته کوي. په هر دوکان ، خوړنځی او مارکیټ کې چې خلک وګورئ، د امنیت ، فساد، اختلاس او د پردیو لخوا پر مهم
آزادی و بیداری واجب تر از نان شب !
خداوند آزاد بشر آزاد را در جهان آزاد آفرید. عشق انسان با آزادی عشق انسان با خداست. خدای متعال به انسان مغز آزاد، عقل آزاد، فکر آزاد، اراده آزاد و جان آزاد هدیه کرد. او برای امتحان کردن عشق انسان با آزادی انسان را بنده ساخت اما انسان در اولین امتحانش ناکام شد. خداوند متعال می دانست که انسانها فطرتاً آزادی و خودمختاری را بیشتر از هرچیز دیگر دوست دارند، پس امتحان بندگی در آزادی را برایشان مقرر کرد. انسان عاشق آزادی است چرا که روح خدای آزاد در روح انسان دمیده و آن را
بې پرې سیاسي او علمی تحلیلونو ته اړتیا
سریزه د دې لیکنې موخه داده چې د ریښتینو مدني او علمي شخصیتونو او نهادونو په رول او ماهیت په ټولنه کې پوهاوی زیات شي. سیاسي پروسه او بې پرې لوبغاړي نظام جوړونه، تلپاتې ملي ثبات، ښه حکومتولي، د فساد مخنیوی، ټولنیز عدالت او نورې ستونزمنې مسئلې دي. د قوانینو، سیاسي پخو ګوندونو، سیاسي پروسې ترڅنګ، هوښیار ولس بې پرې ملي نهادونو لکه آزادو رسنیو، ریښتینو مدني ټولنو او شخصیتونو ته اړتیا لري. د پرمختللو ملکونو په سیاست، د اقتدار په ان
طرح فاسد مالیات بر خدمات مخابراتی فساد آورست!
فساد اداری یکی از اساسی ترین چالشهای فراه روی حکومتداری خوب در افغانستان است. این هیولای بی درمان در کشور نه تنها امور دولتداری را در کشور تحت شعاع فساد قرار داده است بلکه فرهنگ خیانت را در کشور نیز ترویج داده است. بدتر از همه امید روشنایی، سعادت و پیروزی را از مردم دزدیده و آروزی تحقق عدالت و نجات افغانستان از بحران موجوده را از تضعیف کرده است. می دانم فساد اداری ریشه ها و عوامل بیشمار دارد و طبعاً وقتی در یک کشوریکه به تازه گی حکومت تشکیل یافته باشد سرازیر شدن میلونها دالر آمریکایی بدون برن
ژور فکر کول محصلان او ځوانان بریا ته رسوي
سریزه په دې لیکنه کې د تفکر، تعقل، تدبر چې په دری واړو په قرآن عظیم الشان کې تاکید شوی او نن سبا په نړیوالو پوهنتونو کې د ژور فکر (Critical Thinking) په نامه پیژندل کیږي او درس ورکول کیږي، بحث کیږي. په خواشینۍ سره ژور فکر کول تر ډېره زموږ له سیاسی، ټولنیز او ان دینی فرهنګ څخه کوچ کړی او په اصلي ماهیت او ګټو یې زیات خلک خبر نه دي. د ژور فکر کولو مفهوم او ګټې د ښوونې او روزنې یو نړیوال کارپوه وایي: له هغه شاګرده چې هیڅکله داسې څه نه وي غوښتل شوي چ
ځنګلونه
ځنګل يا ( Forest ) : کلیمه د ( Foris ) لاتيني کلیمې څخه اخستل شوې چې له کور څخه د بهر ساحې معنی افاده کوي او هغه ساحه بلل کيږي ، چې د نباتاتو يوه ټولنه وي . په بل عبارت ځنګل هغه حياتي ټولنه ده چې په ترکيب کې يې نباتات ، حيوانات په سترګو نه ليدونکي ژ
زموږ په ملي تفکر کې کمښتونه (شپږمه برخه)
سریزه په دې لیکنې د دې لړۍ د تیرو برخو په دوام دا ځل له درنو دوستانو سره زموږ په سیاسي تفکر کې په ځان، خلکو خلکو او ځاني امکاناتو د تمرکز او پانګونې په ځای بهرنیانو ته سترګې نیول د یوه ملي کمښت په توګه په ګوته کیږي. لکه په تیره یوه برخه کې چې وویل شول موږ هم له نور ګیلې کوو، خپلې ستونزې له هغوی بولو، خو هغوی په موږ هیڅ رحم نه کوي او موږ هم کومې جوړونکې پایلې ته نه رسیږو. له درنو دوستانو هیله ده چې په دې هکله د نورو د ملامتول په ځای ځانته ځیر شي چې څه کوي. باید ومنو چې هر څوک یو
انکشاف یوه نه ختمیدونکې پروسه ده
سریزه په دې لیکنه کې د پراختیا یا انکشاف په هکله یو لند بحث کول غواړم. پرمختګ، پراختیا (انکشاف) ډول ډول اړخونه لري، خو زه یې په دې لیکنه کې یوازې په دوو اړخونو چې، د انکشاف لپاره د سازمانونو وده او د رغنده بحث او نظریاتو شریکول دي تمرکز کوم. په دې لیکنه کې موږ دې ته ګوته نیسو چې څنګه، یو سازمان، شورا او ټولنه پوخوالي ته رسیږي، تلپاتې کیدای شي او څنګه ښه خدمتونه وړاندې کولای شي. همدارنګه، څنګه زموږ بحثونه رغنده او جوړونکي کیدای شي تر څو ورڅخه زده کړه وکړ
