ټول افغان څیړنیزې مقالې
څنګه کولای شو يو ځواکمن او خوندي پاسوورډ ولرو؟ - اسحاق عزيزي
پﺎﺳﻮﺭډ ﻻﺭښوﺩ: ډﯦﺮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺍﻭﺭﯦﺪﻟﻲ ﻭﻱ، ﭼﯥ ﭘﻼنۍ ﻭﻳﺐ پاڼه، ﺑﺮېښناﻟﻴﮏ، ﻓﻴﺴﺒﻮﮎ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ… ﻫﯧﮏ ﺷﻮﯼ ﺩﻱ، ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﯤ ﮐﯥ ﭘﻪ ﺯﻳﺎﺗﺮﻩ ﻣﻮﺍﺭﺩﻭ ﮐﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻫﻐﻪ څوﮎ ﻣﻼﻣﺖ ﻭﻱ، ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻭﻳﺐ ﭘﺎڼې، ﺍﻳﻤﻴﻞ ﺍﻭ ﻓﻴﺴﺒﻮﮎ ﺗﻪ ﯾﯥ ﭘﺎﺳﻮﺭډ ﻭﺭﮐړﯼ ﻭﻱ . ځکه ﺩﻭﯼ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﺳﺎﺩﻩ ﭘﺎﺳﻮﺭډ ﻭﺭﺗﻪ ﺟﻮړ ﮐړﯼ ﻭﻱ، ﭼﯥ ﻫﯧﮏ ﮐﻮﻝ ﯾﯥ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﻭﻱ. ﻧﻮ ﻻﻧﺪﯤ ﻣﻄﻠﺐ ﻭﻟﻮﻟﺊ، ﭼﯥ څه ډﻭﻝ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﻳﺐ ﭘﺎڼو، ﺍﻳﻤﻴﻠﻮﻧﻮ، ﻓﻴﺴﺒﻮﮎ ﭘﺮﻭﻓﺎﻳﻠﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻣﺎﺗﯧﺪﻭﻧﮑﯽ ﭘﺎﺳﻮﺭډ ﻭﺭﮐړﻭ.
د پښتنو په زړونو تېره شوې کرغیړنه کرښه - اسحاق عزيزي
د پاکستان پوځ په دې وروستیو کې رسنیو ته ویلي چې له افغانستان سره د ۲۶۰۰ کلومتره اوږدې ډیورنډ کرښې په ۸۰ سلنه برخه یې د اغزن تار غځولو کار بشپړ کړی دی. پاکستان د دې کار موخه د ترهګرو مخنیوی بللی او اطمینان یې ښودلی چې له دې کار سره یې په هیواد کې ترهګري کمه شوې ده. په ۱۸۹۳ کال کې د افغانستان او برېټانوي هند د حکومتونو تر منځ د ډیورنډ تړون پر اساس تاریخي افغان خاوره په شمال کې له پامیره نیولې او سوېل کې تر چمن او د هلمند تر وروستي بریده له افغانستانه جلا او د برېټانوي هند تر
تاریخیگری، جواب تاریخیگری!
تاریخیگری، جواب تاریخیگری! سید مرتضی حسینی تاریخیگری به زبان ساده؛ عقبگرد به دورانهای موهوم طلایی است. دورانهای بسیار دور که سر بر دامن اساطیر شکوهمند و منزه میرسید. تاریخیگری، بازگشت یک گروه یا جامعهی غرقه در مشکلات، معضلات و پتیاره گیهای گوناگون به زعامت روشنفکران تاریخیگرا به گذشتههای خیلی دور است که در آن همه چیز خوب بوده و قوم گیر کرده در حضیض فلاکت امروزی ما در آن صاحب تمدن، دولت، فر و شکوه بوده است. حا
پایان تک زبانی
پایان تک زبانی (تاثیر تحمیل زبان فارسی در توسعه نیافته گی) محسن رنانی بر اساس يک سياست کاملاً خطا و نژادپرستانه، هيچ آمار رسمی از سهم جمعيت اقوام و زبان ها در کشور ما جمعآوری و منتشر نمیشود؛ اما بر اساس برآوردهای مختلف، جمعيت اقوام ايرانی غيرفارسی زبان در کشور ما بين ۴٢ تا ۴٩ درصد جمعيت کشور را تشکيل می دهند. ما در طول هفتاد سال گذشته، فرزندان نزديک به نيمی از جمعيت کشور، يعنی اقوام
سوله اوتنګنظره روشنفکران (!)
نن می د یو کس (وروسته به یی دسین په نامه یاد کړم) لیکنه وویله چه پکی دځینی لیکوالانو څخه روشنفکری منفی سوی وه. دا هغه لیکوالان وو چه په کابل کی دپردو په زور او زرو رامینځ ته سوی اداری سره همغږی ندی. سین دوی د طالبانو او یا سابق مجاهدینو پلویان بولی. زه په دی هکله یو نظری لیک لیکم چه دافغانستان دیوی ډلی لیکوالانو، چه دسین په څیر اظهارات کوی، ساده لوحی له یوی خوا او له بلی خوا دهغوی دتکبر، نفرت، خودخواهی، او عوام فریبانه ذهنیت له ورایه وښیی. مونږ به دا په لاندی ټکیو کی ووایو:
په نړيواله کچه د ايډيټ پرمختللی کاریال په پښتو ژبې د موبايلونو لپاره د لاسرسي وړ شو - اسحاق عزيزي
په نړيواله کچه د ايډيټ پرمختللی کاریال په پښتو ژبې د موبايلونو لپاره د لاسرسي وړ شو - اسحاق عزيزي د ويډيو ايډيټورانو/سمونوالانو لپاره په زړه پورې آسانتيا: د کمپيوټر لپاره يو ډېر پرمختللی کاریال چې په نړيواله کچه ان رسنيو لا هم د ايډيټ لپاره ورڅخه کار اخيسته، ما هغه کاريال د موبايل لپاره د لاسرسي وړ کړ. او پښتو ژبه مې ور اضافه کړه. دا کاريال اوسمهال په اندارید موبايلونو کې د لاسرسي وړ دی چې د می پر ۲۹ يعني د پښتو نړيوالې ورځې په مناسبت به تاسو ته وړا
عقب نشینی مزرورانه
عقب نشینی مزرورانه مصطفی عمرزی باید با صراحت یادآور شویم که روشنگری های ما در دفاع از کشور موثر و در حال گسترش اند. به شمول افغان های زیاد فرهنگی، سعی کرده ایم به جای درگیری و گریبان گیری، به پرسش هایی پاسخ بگوییم که هرچند غیر منطقی، اما با اصرار صادر می شدند/ می شوند تا در جامعه ی جنگ زده ی ما که دسترسی به آگاهی ها سهل، اما آلوده است، مردم را ملتهب نگه دارند تا توجیه باور ها و کردار افراد نحس تاریخی و کنونی، آسان باشد.
در گذار
در گذار مصطفی عمرزی داستان مهاجرت، بی خانمانی و پریشانی مردم ما که سر آن به چهار سوی گیتی می رسد، به کسی پنهان نیست. در این میان، آن چه غیر طبیعی و شگفت می نماید، مهاجرت، بی خانمانی و پریشانی کسانی ست که می توان گفت بی جاشده گان روزگار اند. کوچی ها در گروه های مختلف، از سالیان درازی ست که برای ادامه ی حیات، در گذر صحراها، کوه ها، استپ ها و دره های افغان زمین، زنده گی می کنند. سده هاست که این گذار ادامه دارد. ا
در شهر كهنه
در شهر كهنه مصطفی عمرزی در تاريخ معاصر كابل، نخستن زيان هاي رسيده به اين شهر، از تجاوز انگليس ها، آغاز مي شود. انگليس هاي شكست خورده به اثر سازش و صحنه سازي با عمال خود، پس از تلفات چهل هزار تن از سپاهيان امپراتوری آفتاب گرفته گی كه 16 هزار آنان، انگليسي خالص بودند، با یک ترفند نو که گویا موفق شده اند، دوباره به كابل می آیند و با هراس از این که بار دیگر مورد هجوم مجاهدین افغان، واقع نشوند، به سرعت ساحات مختلف، از جمله با
هرات ولايت کې پر پښتنو زده کوونکو په زوره دري ژبه تحميل کېږي - اسحاق عزيزي
هرات ولايت کې پر پښتنو ماشومانو په زوره دري ژبه تحميل کېږي - اسحاق عزيزي هرات د افغانستان لوېديځ کې پښتانه ماشومان په ښوونځيو کې په خپلې ژبې زده کړې ته لاسرسي نه لري, دا په داسې حال کې ده چې د افغانستان د پوهنې وزارت په دواړو ژبو کتابونه چاپوي، د هرات ولایت پوهنې وزارت کې ټوله متعصب کسان واکمن دي او پښتنو ته په پښتو ژبې کتابونه نه ورکوي ، او نه يې هم د کابل پوهنې وزارت څخه غواړي . هرات ولایت کې تر نيمايي زيات وګړي پښتو ژ
د پښتو ژبې پر زړه تور داغ، پښتو وژغورئ - اسحاق عزيزي
د پښتو ژبې پر زړه تور داغ، پښتو وژغورئ - اسحاق عزيزي د پښتو ژبې نړيواله ورځ د روان زېږديز کال د می پر ۲۹مه نېټه دی، چې د غبرګولي اتمې ورځې سره برابره ده. او موږ ژبې ته څه کړي؟ له بده مرغه د ځينو بې پښتو پښتنو د لاسه پښتو ژبه د له مېنځه وړلو حالت کې ده، د پښتو ژبې لپاره هېچا هم په کافي اندازه کار نه دی کړی، د هېواد علومو اکاډمۍ څخه نیولې، چې د ژبې د بډايه کولو دنده پر غاړه لري او بيا تر چارواکو، خبريالانو او ان عادي ويونکو پورې. په ټول عمر
پر ښځو د افسردګۍ اغیزې تر نارينه و ډېرې دي - ډاکټره نازيه ساپۍ
پر ښځو د افسردګۍ اغېزه نسبتأ تر نارینه وو ډېره ده لیکواله: ډاکټره نازيه ساپۍ څېړنې ښيي چې ښځې حساسه روحيه لري نو ځکه د افسردګۍ اغېزه نسبت تر نارينه و پر ښځينه وو زياته ده. له بل پلوه بيا پر افغانو ښځو يې دوه برابره اغېزه ډېره وي، په دې ليکنې که به «په ښځو کې د افسردګۍ نښو» ته اشاره وکړم، د افسردګۍ په اړه مې تېرې ليکنې کې معلومات ليکلي. د يادونې وړ ده چې ډیری میرمنې د خپلو رواني اختلالاتو پېژند
په ګوګل ژباړن کې څنګه ونډه اخیستلای شو؟ - اسحاق عزيزي
په ګوګل ژباړن کې څنګه ونډه اخیستلای شو؟ په ګوګل ژباړن کې هر څوک کولای شي چې په رضاکارانه ډول همکاري وکړي، دا همکاري په دو برخو وېشل شوې. یوه برخه یې له انګریزي څخه پښتو ژبې ته د جملو ژباړه ده او بله برخه یې په پښتو یا انګریزي ژبو ژباړل شویو جملو کره کتنه ده. که تاسې غواړئ په ګوګل ژباړه کې ګډون وکړئ، لاندې ټکي په پام کې ونیسئ. لومړی باید د ګوګل یا جیمېل کارن یا برېښنالیک ولري. خپل ګوګل کارن ته د برېښنالیک په کارولو ننوزئ. د ګوګل د ژبا
عليپور او هزارستان، د عليپور موخه - اسحاق عزيزي
د هزارستان نوم په اورېدو مه خفه کېږئ؛ په مرکزي افغانستان، د نجیب وخت کې د (ت ن ن ن ه) په نامه پوځي خوځښتونه را پېدا شوي. د دې ټولو پېښو بېخ بیا د کارمل دورې ته ورګرځي چې د فاطميون نامه یې قومي جوړښت را مینځ ته کړ، الېپور/عليپور وتوانېد چې د ايران باور پر ځان زياد کړي، علیپور نن سبا د هزارستان د دفاع د نا اعلان شوي وزیر په توګه د وسله والو افرادو مالي سرچينو او ميليونونو ډالرو څښتن دی. هزاره ګان له بهره په زرګونه ډالر په هر
په لاتيني ليکدود سره به پښتو ژبه پرمختګ وکړي؟ - اسحاق عزيزي
په دې وروستيو کې د پښتو ژبې د لاتيني کېدلو موضوع ډېره ګرمه ده، ډېری ځوانان او پوهندویان په ټولنيزو شبکو کې ليکنې کوي چې د پښتو ژبې لپاره لاتیني ليکدود تر اوسني لیکدود غوره دی. په دې ليکنه کې به د پښتو ژبې لاتيني او اوسني ليکدود ټولو ستونزو او پرمختګونو ته اشاره وکړم، پښتو ژبه یوه ډېره لرغونې ژبه ده خو دا چې ژبنيز اثار او مواد يې لږ دي دا د ژبې ويونکو پورې اړه لري، لومړی بايد اشاره وکړم چې پښتو اوسمهال په کوم مقام کې ده، د یونیسکو سازمان په وروستيو څرګندونو کې ويل شوي چې پښتو
د اسټرس څخه خلاصون
لیکنه: ډاکټره نازيه ساپۍ هر شخص له روحي فشار سره مخ کېدای شي. ځوان، زوړ، ماشوم، سړی او ښځه. روحي فشار داسې حالت دی چې هم فزیکي نښې او هم احساسي فشار لري. روحي فشار یو ځانګړي حالت ته ځواب دی. روحي فشار هله منځ ته راّځي چې شخص ځان له ګواښ او اضطراب سره مخ وویني. روحي فشار هر کله ناروغي نده، زیاتره د ځینو پېښو په وړاندې د بدن او دماغ یو دفاعي غبرګون دی. روحي فشار کېدای شي مثبت وي او کېدای شي منفي وي. مثبت روحي فشار هغه دی چې د ځینو حالاتو (واده، ازموینې، سفر ….
هزینه های نفاق
هزینه های نفاق مصطفی عمرزی از چند سالي ست كه به نام حقوق بشر، از به محكمه كشاندن مجرمان سال ها بدبختی مردم ما، سخن گفته می شود. اين كه چه گونه اين محكمه دایر مي شود، حرفي نداريم؛ اما براي سبك و سنگين كردن دوسیه هاي آن، هيچ ترازويی وجود ندارد. حمل حجم بزرگ دوسیه ها، نیازمند وسیله ی سنگینی ست که در کشور های با ثبات، دولت- حکومت نامیده می شود. در وجود دستگاه سبک و چند پارچه ی دولت- حکومت کنونی افغانستان که با جناح
سه مسجد
سه مسجد مصطفی عمرزی با گسترش آیین اسلام، بیش از یکهزار سال می شود که مردم ما در زمینه ی آن، گام برمی دارند. در این آیین نیز با اهم شمردن معنویت، سعی شده انسان ها در یک نظام اخلاقی، زنده گی کنند. با ظهور اسلام، مساجد از مهمترین مراکز تجمع مسلمانان، بوده اند. آنان با اجرای دساتیر دینی، هسته ها و مراکزی را به وجود آورده اند که در طول تاریخ اسلام، آنان را به توسعه ی ارضی نیز کشانده اند. هنگام فتوحات اسلامی، نقش مس
خبرنگاری یا عریضه نویسی؟
خبرنگاری یا عریضه نویسی؟ مصطفی عمرزی کثرت روزنامه ها، مجلات، نشریه ها، رادیو ها، آژانس های خبری و تلویزیون ها در طول حکومت رئیس جمهور حامد کرزی، سبب شد تا رونق عجیبی به حرفه ی خبرنگاری- گزارشگری و روح تازه ای بر ژورنالیسم مُرده و دولتی کشور نیز دمیده شود. امروزه خبرنگاران و گزارشگران ما از توانایی های بیشتری نسبت به همتایان خود در گذشته ها برخوردار اند؛ اما از آن جایی که سایه ی واسطه، شناخت و رشوه از بالای مردم ما
چالش های مردمسالاري و حقوق بشر
چالش های مردمسالاري و حقوق بشر مصطفی عمرزی حقوق بشر، یک مولفه ی مهم است. اين مولفه، خيلي انساني ست. تامين و برآورد اهداف آن بر هر انساني، لازم است. شايد اين مولفه با شهرت خلق آن در غرب، موافق میل بعضی از منتقدان و دگم انديشان شرق و مسلمانان نباشد. از اين اشاره نبايد ناراحت شد؛ هرچند مفكوره ي حقوق بشر با ظهور ادیان و فلاسفه، قرن ها قبل از خلق نو آن در غرب، با تمام وجود بروز کرده بود؛ اما بدعت، سنت شكني، استبداد و استعما
جامعه ی منحط
جامعه ی منحط مصطفی عمرزی وقتی می نویسم «جامعه ی منحط»، نهایت نارضایتی ما را آشکار می سازد. ببینید! ما ناگزیریم حتی بر مواردی هم انتقاد کنیم که رفع و روب آن ها خیلی آسان است. به عبارت دیگر، ناتوانی مدیریتی در افغانستان، شکل حاد دارد. از چند ماه به این سو، مثل این که سگان ولگرد ما نیز شعور آن را یافته باشند، پرخاش به حد آنان هم رسیده است. نمی دانم توجه کرده اید که میزان پاچه گیری سگان ولگرد کابل، زیاد شده است؟ در ا
تیمور شاهی
تیمور شاهی مصطفی عمرزی در دو کناره ی دریای کابل که تا چند دهه ی گذشته، جزو کابل قدیم به شمار می رفتند، تعمیر ها و اماکنی قرار دارند که با ورود کشور به قرن 20 میلادی، با نما ها و اشکال نو، آغاز یک جریان تازه ی عمرانی نیز می باشند؛ هرچند اولین بنا های سبک اروپایی و عصری در زمان امیر عبدالرحمن خان(رح) ساخته شده اند که در زمان حکمروایی پسرش، امیر حبیب الله خان(رح) بر دامنه ی آن ها افزوده می شود. جاده ی تیمورشاهی با آر
په کابل کي چاودني او د آروپا خلک د افغانستان په هکله څه وايی
دا فغانستان په هکله ما دیو انلاین فورم نه یو څه معلومان راخیستي ده چه د آخرو خونړیو بریدونو د دشت برچي په سیمه کي دنجونو لیسي مخي ته د آروپایانو عبرګونونه یی راپارولي دي. البته په دي فورم کي په سلګونو خلکو خپل نظرونه د افغانستان په بار وړاندي کړي وو. څه شي چه ډیر دپام وړ وو هغه دا چه په افغانستان کي د بي ثباتي او ورانکاري نه نوره آروپایان ستړي شوي دي او وايی چه افغانان نوره بل څه نه پيژني او دوي څو پيړي وروسته پاتي خلک دي. یو چا لیکلي وو چه د افغانستان نه باید ټولي
تنقید بی عارضه
تنقید بی عارضه مصطفی عمرزی ما از گفت و گو های خود، خاطرات ناخوش نیز داریم. یک دلیل آن، عوارضی هستند که هنگام نفی یا رد موضع طرف مقابل، ارائه می شوند. تاثیرات روانی این تقابل که گاه به خشونت هم کشانده می شوند، تبعات می یابند و اگر جلو آن ها گرفته نشود، به یک فرهنگ بد رویارویی مبدل می شوند. من با بیش از 15 سال کار فرهنگی، متوجه شده ام که اگر هنگام گفت و گو ها، به خصوص در جایی که در موضع مخالف واقع می شویم و خواسته
تجارت رسانه یی
تجارت رسانه یی مصطفی عمرزی فضای پس از حاکمیت طالبان، زمینه های زیادی را از جمله برای تجارت گسترده، آماده ساخت. یکی از موارد آن، تجارت رسانه یی ست که در حدود فعالیت نشریه ها، رادیو ها، تلویزیون ها و آژانس های خبری، صورت می گیرد. حکومت افغانستان که در امر فعالیت های رسانه یی، متعهد است، متاسفانه با ضعف دستگاه اداری خویش و نداشتن قوانین واضح که در آن ها صیانت منافع ملی، خط سرخ باشد، زمینه ی سوء استفاده های زیاد، از