ټول افغان څیړنیزې مقالې
تعابیر مجوسی افغانستان
تعابیر مجوسی افغانستان مصطفی عمرزی با تحول انقلاب به اصطلاح اسلامی در ایران، هرچند کشور ما درگیر یک رژیم الحادی می شود، اما تلقی عامه ی افغان ها از آن رویداد، این بود که حتماً از شدت گرایش های قومی- فارس محور، کاسته می شود. متاسفانه 42 سال رژیم به اصطلاح اسلامی ایران، نه فقط با اوج افراطیت فرقه ی اهل تشیع توام شد، بل با استقراض مشی فرهنگی رژیم پهلوی، شبیه تیغ دو سره ای عمل می کند که افزون بر حوزه ی به اصطلاح اشتراکات فرهن
خاطراتی از كابل پيشين
خاطراتی از كابل پيشين مصطفی عمرزی تصويري كه از كابل امروز داريم، شهري را به ما معرفي مي کند كه بیش از همه به خاطر نفوس آن، مطرح است. این شهر برای جمعیت آن، خيلي كوچك می باشد. به کابل به عنوان پايتخت، هرگز اجازه داده نشد تا شان یک پایتخت واقعی را به دست آورد. ظرف چهار سال، آن قدر به فرق آن کوبیدند که به یک ویرانه مبدل شد. پس از پایان جنگ های داخلی که به كابل بسیار زيان زدند، اين شهر تاريخي، با انبوه مردمي هم مواج
سپاهیان گمنام
سپاهیان گمنام مصطفی عمرزی در جاده ي ميوند، واقع در ميانه ي كابل قديم، آبده اي به نام «سپاهي گمنام»، قرار دارد. سپاهی یا شايد سپاهیانی كه گمنام از ميان رفته اند، با اين آبده، گرامي داشته مي شوند. اگر از فاجعه ي 7 ثور بدين سو به افغان هایی بیاندیشیم که گمنام رفته اند، باید آبدات زیادی بسازیم که شبیه ی سپاهی گمنام جاده ی میوند، یاد آنان را گرامی بدارد. در اين نوشته، سعي خواهم كرد به ياد افغان هایی ذهنیت بسازم که با ع
د پښتو سمونګر په اړه خونديتوب او امنيت - اسحاق عزيزي
د پښتو سمونګر په اړه خونديتوب او امنيت - اسحاق عزيزي د پښتو سمونګر د ډانلوډ لېنک د ليکنې په اخير کې ليکل شوی، پښتو سمونګر يا ايډيټونکی کاريال په اړه مې په تېرې ليکنې کې هم معلومات خپاره کړي وه. خو اوس د دې کاريال خونديتوب او امنيت لولئ. لنډيز: پښتو سمونګر کاريال د ايډيټ لپاره په نړیواله کچه يو ډېر پرمختللی کاريال دی. خونديتوب او امنيت: که څه هم باید د دې کاريال خصوصي امنيت او خونديتوب په اړه مالومات ولولئ اما دلت
ناقل و منقول
ناقل و منقول مصطفی عمرزی به باور اکثر افغان های فعال در عرصه ی سیاست و اجتماع، اگر ضعف های آشکار بعضی از به اصطلاح رهبران ما نمی بود، مسایلی به اهمیت ملی، متنازع نمی شدند تا در بازار آن، جلوتر از همه، بعضی از به اصطلاح نماینده گان ما ابله شوند و با توجیه ناهنجاری ها، دست آویز بسازند. در این مقال، باز هم مثالی از کوته اندیشی بعضی از به اصطلاح نماینده گان ما را آورده ام که افزون بر ناگزیری تبصره بر آن، جای شک و شبه
مهاجران و بی جاشده گان
مهاجران و بی جاشده گان مصطفی عمرزی هجرت و جا به جایی، دو پدیده ی همگون اند که بشر برای خواسته ها و ناخواسته های گوناگون، به آن ها متوصل شده است. این پدیده ها اکثراً زاده ی عواملی شمرده می شوند که در کنار واکنش طبیعت، کردار و پندار انسان ها نیز مبنای آن ها بوده اند. رنج های برخاسته از هجرت و جا به جایی و مصایبی که زاده ی آن هایند، اقشار و طبقاتی را خلق می کنند که با نام های مهاجر و بی خانمان، هیچ برهه ی تاریخ انسا
رسانه ها در بُعد منفي
رسانه ها در بُعد منفي مصطفی عمرزی تامل بر اين نكته را لازم مي دانم كه طي 9 سال حكومت رييس جمهور حامد كرزي، با آزاد گذاشتن مهار سخنسرايي كه به بهانه ي آزادي فكر و انديشه، بیشتر از سوي خارجيان، بيش از حد تحميل شد و رسانه ها با انحصار آن، نه تنها نتوانستند حق ملت را ادا كنند، بل به بهانه ي آن، بدترين ستيز قومي و زباني را دامن زدند و با رویکرد بازاري، تجاري، سياسي و تنظيمي، به تنازعی رو آوردند كه در گذشته ی بحرانی، با فحش، دش
دوستم څوک دی؟ - اسحاق عزيزي
#دوستم_څوك_دی؟ دوستم وپېژنئ! عبدالرشید د عبدالرحیم زوی، د جوزجان ولایت پۀ خواجه دوکوه ولسوالۍ کې زیږېدلی. تر شپږم ټولګي یې زده کړې کړي. په لومړیو کې یې د پلار سره په پټیو کې کار کاوو، خو په ۱۳۵۸ کال کې یې د شبرغان د تیلو او غازو په کان کې د اجیر په توګه دنده ترلاسه کړه. نوموړي به خپلو همکارانو ته د دوستم "ملګریه" خطاب کوه، ځکه په همدې نوم مشهور او وروسته یې ځانته همدا(دوستم) تخلص غوره کړ. درې کاله وروسته د پرچمیانو لۀ لورې جذب شو او له اجیرۍ یې سربازۍ ته ارتق
د لاسونو لړزه يا رېږدېدل - ډاکټره نازيه ساپۍ
د لاسونو لړزیدلو لاملونه - ډاکټره نازيه ساپۍ زياتره کسان د پرېښانۍ پر مهال د لاسونو لړزه لري او ځينې کسان بيا پرته له پرېښانۍ ، د لاسونو لړزیدل بېلابېل ډولونه او لاملونه لري چې په دې ليکنې کې به ټولو ته اشاره وکړمه. د لاسونو لړزیدل څه دي؟ د لاسونو لړزه او خوځښت په داسې حال کې چې د انسان په کنټرول کې نه وي په طبي اصطلاح يې د ناروغۍ نوم: (د لاسونو لړزه) بلل کېږي. د لاسونو يا د بدن نورو غړو لړزېدل يوه عصبي ناروغي ي
څنګه کولای شو يو ځواکمن او خوندي پاسوورډ ولرو؟ - اسحاق عزيزي
پﺎﺳﻮﺭډ ﻻﺭښوﺩ: ډﯦﺮ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺍﻭﺭﯦﺪﻟﻲ ﻭﻱ، ﭼﯥ ﭘﻼنۍ ﻭﻳﺐ پاڼه، ﺑﺮېښناﻟﻴﮏ، ﻓﻴﺴﺒﻮﮎ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ… ﻫﯧﮏ ﺷﻮﯼ ﺩﻱ، ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﯤ ﮐﯥ ﭘﻪ ﺯﻳﺎﺗﺮﻩ ﻣﻮﺍﺭﺩﻭ ﮐﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻫﻐﻪ څوﮎ ﻣﻼﻣﺖ ﻭﻱ، ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻭﻳﺐ ﭘﺎڼې، ﺍﻳﻤﻴﻞ ﺍﻭ ﻓﻴﺴﺒﻮﮎ ﺗﻪ ﯾﯥ ﭘﺎﺳﻮﺭډ ﻭﺭﮐړﯼ ﻭﻱ . ځکه ﺩﻭﯼ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﺳﺎﺩﻩ ﭘﺎﺳﻮﺭډ ﻭﺭﺗﻪ ﺟﻮړ ﮐړﯼ ﻭﻱ، ﭼﯥ ﻫﯧﮏ ﮐﻮﻝ ﯾﯥ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﻭﻱ. ﻧﻮ ﻻﻧﺪﯤ ﻣﻄﻠﺐ ﻭﻟﻮﻟﺊ، ﭼﯥ څه ډﻭﻝ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﻳﺐ ﭘﺎڼو، ﺍﻳﻤﻴﻠﻮﻧﻮ، ﻓﻴﺴﺒﻮﮎ ﭘﺮﻭﻓﺎﻳﻠﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻣﺎﺗﯧﺪﻭﻧﮑﯽ ﭘﺎﺳﻮﺭډ ﻭﺭﮐړﻭ.
د پښتنو په زړونو تېره شوې کرغیړنه کرښه - اسحاق عزيزي
د پاکستان پوځ په دې وروستیو کې رسنیو ته ویلي چې له افغانستان سره د ۲۶۰۰ کلومتره اوږدې ډیورنډ کرښې په ۸۰ سلنه برخه یې د اغزن تار غځولو کار بشپړ کړی دی. پاکستان د دې کار موخه د ترهګرو مخنیوی بللی او اطمینان یې ښودلی چې له دې کار سره یې په هیواد کې ترهګري کمه شوې ده. په ۱۸۹۳ کال کې د افغانستان او برېټانوي هند د حکومتونو تر منځ د ډیورنډ تړون پر اساس تاریخي افغان خاوره په شمال کې له پامیره نیولې او سوېل کې تر چمن او د هلمند تر وروستي بریده له افغانستانه جلا او د برېټانوي هند تر
تاریخیگری، جواب تاریخیگری!
تاریخیگری، جواب تاریخیگری! سید مرتضی حسینی تاریخیگری به زبان ساده؛ عقبگرد به دورانهای موهوم طلایی است. دورانهای بسیار دور که سر بر دامن اساطیر شکوهمند و منزه میرسید. تاریخیگری، بازگشت یک گروه یا جامعهی غرقه در مشکلات، معضلات و پتیاره گیهای گوناگون به زعامت روشنفکران تاریخیگرا به گذشتههای خیلی دور است که در آن همه چیز خوب بوده و قوم گیر کرده در حضیض فلاکت امروزی ما در آن صاحب تمدن، دولت، فر و شکوه بوده است. حا
پایان تک زبانی
پایان تک زبانی (تاثیر تحمیل زبان فارسی در توسعه نیافته گی) محسن رنانی بر اساس يک سياست کاملاً خطا و نژادپرستانه، هيچ آمار رسمی از سهم جمعيت اقوام و زبان ها در کشور ما جمعآوری و منتشر نمیشود؛ اما بر اساس برآوردهای مختلف، جمعيت اقوام ايرانی غيرفارسی زبان در کشور ما بين ۴٢ تا ۴٩ درصد جمعيت کشور را تشکيل می دهند. ما در طول هفتاد سال گذشته، فرزندان نزديک به نيمی از جمعيت کشور، يعنی اقوام
سوله اوتنګنظره روشنفکران (!)
نن می د یو کس (وروسته به یی دسین په نامه یاد کړم) لیکنه وویله چه پکی دځینی لیکوالانو څخه روشنفکری منفی سوی وه. دا هغه لیکوالان وو چه په کابل کی دپردو په زور او زرو رامینځ ته سوی اداری سره همغږی ندی. سین دوی د طالبانو او یا سابق مجاهدینو پلویان بولی. زه په دی هکله یو نظری لیک لیکم چه دافغانستان دیوی ډلی لیکوالانو، چه دسین په څیر اظهارات کوی، ساده لوحی له یوی خوا او له بلی خوا دهغوی دتکبر، نفرت، خودخواهی، او عوام فریبانه ذهنیت له ورایه وښیی. مونږ به دا په لاندی ټکیو کی ووایو:
په نړيواله کچه د ايډيټ پرمختللی کاریال په پښتو ژبې د موبايلونو لپاره د لاسرسي وړ شو - اسحاق عزيزي
په نړيواله کچه د ايډيټ پرمختللی کاریال په پښتو ژبې د موبايلونو لپاره د لاسرسي وړ شو - اسحاق عزيزي د ويډيو ايډيټورانو/سمونوالانو لپاره په زړه پورې آسانتيا: د کمپيوټر لپاره يو ډېر پرمختللی کاریال چې په نړيواله کچه ان رسنيو لا هم د ايډيټ لپاره ورڅخه کار اخيسته، ما هغه کاريال د موبايل لپاره د لاسرسي وړ کړ. او پښتو ژبه مې ور اضافه کړه. دا کاريال اوسمهال په اندارید موبايلونو کې د لاسرسي وړ دی چې د می پر ۲۹ يعني د پښتو نړيوالې ورځې په مناسبت به تاسو ته وړا
عقب نشینی مزرورانه
عقب نشینی مزرورانه مصطفی عمرزی باید با صراحت یادآور شویم که روشنگری های ما در دفاع از کشور موثر و در حال گسترش اند. به شمول افغان های زیاد فرهنگی، سعی کرده ایم به جای درگیری و گریبان گیری، به پرسش هایی پاسخ بگوییم که هرچند غیر منطقی، اما با اصرار صادر می شدند/ می شوند تا در جامعه ی جنگ زده ی ما که دسترسی به آگاهی ها سهل، اما آلوده است، مردم را ملتهب نگه دارند تا توجیه باور ها و کردار افراد نحس تاریخی و کنونی، آسان باشد.
در گذار
در گذار مصطفی عمرزی داستان مهاجرت، بی خانمانی و پریشانی مردم ما که سر آن به چهار سوی گیتی می رسد، به کسی پنهان نیست. در این میان، آن چه غیر طبیعی و شگفت می نماید، مهاجرت، بی خانمانی و پریشانی کسانی ست که می توان گفت بی جاشده گان روزگار اند. کوچی ها در گروه های مختلف، از سالیان درازی ست که برای ادامه ی حیات، در گذر صحراها، کوه ها، استپ ها و دره های افغان زمین، زنده گی می کنند. سده هاست که این گذار ادامه دارد. ا
در شهر كهنه
در شهر كهنه مصطفی عمرزی در تاريخ معاصر كابل، نخستن زيان هاي رسيده به اين شهر، از تجاوز انگليس ها، آغاز مي شود. انگليس هاي شكست خورده به اثر سازش و صحنه سازي با عمال خود، پس از تلفات چهل هزار تن از سپاهيان امپراتوری آفتاب گرفته گی كه 16 هزار آنان، انگليسي خالص بودند، با یک ترفند نو که گویا موفق شده اند، دوباره به كابل می آیند و با هراس از این که بار دیگر مورد هجوم مجاهدین افغان، واقع نشوند، به سرعت ساحات مختلف، از جمله با
هرات ولايت کې پر پښتنو زده کوونکو په زوره دري ژبه تحميل کېږي - اسحاق عزيزي
هرات ولايت کې پر پښتنو ماشومانو په زوره دري ژبه تحميل کېږي - اسحاق عزيزي هرات د افغانستان لوېديځ کې پښتانه ماشومان په ښوونځيو کې په خپلې ژبې زده کړې ته لاسرسي نه لري, دا په داسې حال کې ده چې د افغانستان د پوهنې وزارت په دواړو ژبو کتابونه چاپوي، د هرات ولایت پوهنې وزارت کې ټوله متعصب کسان واکمن دي او پښتنو ته په پښتو ژبې کتابونه نه ورکوي ، او نه يې هم د کابل پوهنې وزارت څخه غواړي . هرات ولایت کې تر نيمايي زيات وګړي پښتو ژ
د پښتو ژبې پر زړه تور داغ، پښتو وژغورئ - اسحاق عزيزي
د پښتو ژبې پر زړه تور داغ، پښتو وژغورئ - اسحاق عزيزي د پښتو ژبې نړيواله ورځ د روان زېږديز کال د می پر ۲۹مه نېټه دی، چې د غبرګولي اتمې ورځې سره برابره ده. او موږ ژبې ته څه کړي؟ له بده مرغه د ځينو بې پښتو پښتنو د لاسه پښتو ژبه د له مېنځه وړلو حالت کې ده، د پښتو ژبې لپاره هېچا هم په کافي اندازه کار نه دی کړی، د هېواد علومو اکاډمۍ څخه نیولې، چې د ژبې د بډايه کولو دنده پر غاړه لري او بيا تر چارواکو، خبريالانو او ان عادي ويونکو پورې. په ټول عمر
پر ښځو د افسردګۍ اغیزې تر نارينه و ډېرې دي - ډاکټره نازيه ساپۍ
پر ښځو د افسردګۍ اغېزه نسبتأ تر نارینه وو ډېره ده لیکواله: ډاکټره نازيه ساپۍ څېړنې ښيي چې ښځې حساسه روحيه لري نو ځکه د افسردګۍ اغېزه نسبت تر نارينه و پر ښځينه وو زياته ده. له بل پلوه بيا پر افغانو ښځو يې دوه برابره اغېزه ډېره وي، په دې ليکنې که به «په ښځو کې د افسردګۍ نښو» ته اشاره وکړم، د افسردګۍ په اړه مې تېرې ليکنې کې معلومات ليکلي. د يادونې وړ ده چې ډیری میرمنې د خپلو رواني اختلالاتو پېژند
په ګوګل ژباړن کې څنګه ونډه اخیستلای شو؟ - اسحاق عزيزي
په ګوګل ژباړن کې څنګه ونډه اخیستلای شو؟ په ګوګل ژباړن کې هر څوک کولای شي چې په رضاکارانه ډول همکاري وکړي، دا همکاري په دو برخو وېشل شوې. یوه برخه یې له انګریزي څخه پښتو ژبې ته د جملو ژباړه ده او بله برخه یې په پښتو یا انګریزي ژبو ژباړل شویو جملو کره کتنه ده. که تاسې غواړئ په ګوګل ژباړه کې ګډون وکړئ، لاندې ټکي په پام کې ونیسئ. لومړی باید د ګوګل یا جیمېل کارن یا برېښنالیک ولري. خپل ګوګل کارن ته د برېښنالیک په کارولو ننوزئ. د ګوګل د ژبا
عليپور او هزارستان، د عليپور موخه - اسحاق عزيزي
د هزارستان نوم په اورېدو مه خفه کېږئ؛ په مرکزي افغانستان، د نجیب وخت کې د (ت ن ن ن ه) په نامه پوځي خوځښتونه را پېدا شوي. د دې ټولو پېښو بېخ بیا د کارمل دورې ته ورګرځي چې د فاطميون نامه یې قومي جوړښت را مینځ ته کړ، الېپور/عليپور وتوانېد چې د ايران باور پر ځان زياد کړي، علیپور نن سبا د هزارستان د دفاع د نا اعلان شوي وزیر په توګه د وسله والو افرادو مالي سرچينو او ميليونونو ډالرو څښتن دی. هزاره ګان له بهره په زرګونه ډالر په هر
په لاتيني ليکدود سره به پښتو ژبه پرمختګ وکړي؟ - اسحاق عزيزي
په دې وروستيو کې د پښتو ژبې د لاتيني کېدلو موضوع ډېره ګرمه ده، ډېری ځوانان او پوهندویان په ټولنيزو شبکو کې ليکنې کوي چې د پښتو ژبې لپاره لاتیني ليکدود تر اوسني لیکدود غوره دی. په دې ليکنه کې به د پښتو ژبې لاتيني او اوسني ليکدود ټولو ستونزو او پرمختګونو ته اشاره وکړم، پښتو ژبه یوه ډېره لرغونې ژبه ده خو دا چې ژبنيز اثار او مواد يې لږ دي دا د ژبې ويونکو پورې اړه لري، لومړی بايد اشاره وکړم چې پښتو اوسمهال په کوم مقام کې ده، د یونیسکو سازمان په وروستيو څرګندونو کې ويل شوي چې پښتو
د اسټرس څخه خلاصون
لیکنه: ډاکټره نازيه ساپۍ هر شخص له روحي فشار سره مخ کېدای شي. ځوان، زوړ، ماشوم، سړی او ښځه. روحي فشار داسې حالت دی چې هم فزیکي نښې او هم احساسي فشار لري. روحي فشار یو ځانګړي حالت ته ځواب دی. روحي فشار هله منځ ته راّځي چې شخص ځان له ګواښ او اضطراب سره مخ وویني. روحي فشار هر کله ناروغي نده، زیاتره د ځینو پېښو په وړاندې د بدن او دماغ یو دفاعي غبرګون دی. روحي فشار کېدای شي مثبت وي او کېدای شي منفي وي. مثبت روحي فشار هغه دی چې د ځینو حالاتو (واده، ازموینې، سفر ….
