صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ

هغه وطن چې پکې د  کتاب نه د کباب قدر   ډیر وي.  کتابچې سپکې او تمانچې گرانې وي. خلک د دماغ په ځای د خیټې نه خبرې جوړوي. نامې په ځای جامې ته گوري. اخبارونه ارزانه او نوټونه قیمتي وي. قلمکار خوار او داړه مار شهسوار وي. نو هلته به څوک څه ولیکي، چاته به ېې ولیکي او څومره به ېې ولیکي؟. چې غوږونه کاڼه شي او حق نه اوري. ژبې گونگې شي او حق نه وايي او سترگې ړندې شي او حقیقت نه ویني. نو هلته د قلم  څه حیثیت او د لیکوال څه وقعت؟.
هره ورځ لکونه پاڼې ورځپاڼې خپریږي. په سلهاو ویب پاڼې ډکیږي. په چینلونو او موجونو څهرې ښکاري او هنجرې غږیږی.خو نه د چا په سترگو کې شرم پیدا شو او نه د چا به زړه کې رحم. ورځپاڼې په بله ورځ  د کبابي په دوکان کې د اور بلولو کار ورکوي. لیکنې داسې بدلیږي لکه د فلم بیکاره صحنې، ریموټ په لاس خلک د تودو خبرو او گرم بحثونو سره  ساعتیري کوي. د ډرامو نه ذیات د مباحثو نه خوند اخلي ، ور پورې وخاندي او چینل بدل کړي. خو نه د چا نیت بدلیږي، نه د چا ذهنیت. نه خباثت کمیږي او نه ‏رزالت.
داسې کله شوي چې څوک بازار کې خلکو ته ووايي چې نن رشوت مه ورکوئ ځکه چې بیگا  مولوي صاحب ویلې چې راشي او مرتشي دواړه دوزخیان دي. داسې مو اوریدلي چې یو ځوان د ځان وژلو نه وړاندې   علماو د شورا فتوا هم واوري چې دا عمل شریعیت  کې ناروا دی.  دا به ډیره غټه خبره وي چې په بې گناه خلکو په دې سبب بمبار بند شي چې بیگا د ملگرو ملتو په قرارداد کې  ورباندې بد ویل شویدي. دا به یو خوب وي چې دشپې د اداري فساد په ضد فرمان جاري شي او سبا ته د والي نه واخله د منشي پورې ټول په اوداسه کې کښیني.
دا ټولې خبرې بکواس دي. ذیاتره هغه چې لیکل کوي هغه خپله د سلو مسلو مسولین وي.  هغه کار چې خپله نشي کولی ،هغه په قلم کوي او فکر کوي چې نوم او عکس مې خپور شو اوس نو د نورو خلکو کار دی چې باید اصلاح شي. لوستونکي هم یوازې د ساعتیرۍ او بېکارۍ دلاسه لیکنې لولي. اخ اوخ وکړي او غلي شي. ښه پوهیږي چې د حالاتو کنټرول بل ځای کې دی. څوک چې مجلې لولي هغو فیصلې نه کوي او څوک چې فیصلې کوي هغو مقالې نه لولي او   دا عبث کیسې نه کوي. څومره چې سپینې پاڼِې توریږي ،دومره نور سپین  مخونه توریږي. څومره چې بحثونه تودیږي،دومره  د غریب انغری سړیږي. سل لیکنې   د چا  سل افغانۍ قرض خلاصولی نشي،  شل مرکې د چا یو مرض ختمولی نشي، سل مصلې  یو ځان مرگی درولی نشي ، زر دوسیې یو خاین په دار ځړولی نشي او بې شمیره فتوې یو قارون په ځمکه ښخولی نشي.
نو بیا دا بیان څه معنا،دا بې خونده داستان څه معنا، دا کوربه او میزبان څه معنا، دا سوال او پرسان څه معنا؟. هرڅه بس د خپرونې ساعتونه ډکول دي.  خپلې تنخا ته بانه لټول دي. یوه نشه سړول دي.نه ناصح د اصلاح پسې گرځي،، نه لیکوال د فلاح ، نه حاکم د رفاع پسې گرځي. د اتو بجو سهار خبرونه یو عادت دی. د انټرنیټ پانې لوستل هم یو شهوت دی. تازه تازه خبرونه اخیستل هم یو مصروفیت دی. د ماښام مباحثې  اوریدل هم ساعتیري ده فراغت دی . د رشوت په پیسو اخیستل شوي تلویزون باندې د مولوي صاحب بیان گوري. د غلا په پیسو جوړ شوي کور کې فهم القران گوري.  د حرامو په پیسو پلورل شوو لوخو  کې  حلال خواړه او  خوان غواړي.څومره نادانه دي دا خلک چې  په دومره فاسدو چارواکو کې ښایسته پاک ښکلی افغانستان غواړي.
ترڅو چې مردار سپي د دې کوهي نه  نه وي راویستل شوي ، تر هغې که سلهاو ډولچې اوبه هم ورنه راوباسې ، اوبه به هم داسې سخا او مردارې وي.  همداسې به چغې او بغارې وي او همداسې به سلگۍ او کوکارې وي .د بد نیت سپی، د رشوت سپی، د خیانت سپی، د خود خواهی او قدرت سپی، د دروغو او منافقت سپی او د حرام خورۍ او شیطانت سپی. دا دومره سپي چې مردار شي او بیا د کلي په کوهي کې انبار شي . نو بیا هغه اوبه چې څوک څښي ،د هغو به حال څه وي. د هغو به فکر او خیال څه وي. د هغو به ثواب او وبال څه وي؟. یو طرف مردار سپي ور غورځوي او بل طرف ورنه ډولچې راډکوي او د ستوني ېې تیروي. نه هغه استغفار کوي  او نه دا نور استفراق .
د بحر اوقیانوسه نه واخله د اباسین د گودره پورې ټولې اوبه خړې دي.چرته تیلو خړې کړي ،چرته وینو . چرته تورو خوړلي، چرته سپینو.  بس یو خړ سیلاب دی چې چا نه ېې  ځان وړی ،چا نه ېې جانان او چا نه ایمان.  څوک پکې لرگي نیسي، څوک   غمي او څوک ماهیان.  داسې څوک جرات نه لري ،چې تورزن شي، لامبوزن شي او غرق جانان ته لاس ورکړي،داسې باتور نشته  چې مخې ته ېې ودریږي. هغه چې مخې ته ېې  دریږي ، د هغه  زړه خپله رپیږي. نه پوهیږي چې شهید کیږي که هلاکیږي.   د چا نه لار ورکه ده، د چا  وار خطا دی.  د چا نه کاروان ورک دی د چا نه مهار خطا دی.  هغه چې مخکې روان دی هغه نابینا  دی.  هغه چې ورپسې روان دی هغه  گمراه دی.  خپله اذان کوي ، خو خپله خپل غږ  نه اوري. بل جومات ته روان دی خو په امام باور نه لري. هغه چې ناروا  ویني  هغه شور نه کوي.  هغه چې  شور کوي هغه زور نه کوي.  چې هم زور  او هم شور لري هغه   د چا سره کور نه کوي. بس شپې سبا کول. تور ته سپین او سپین ته تور ویل دي. سترگې پټول دي ،غوږونه کڼول دي او آسمان ته لاس نیول دي. کله چې عقل کار پریږدي ، زړه درزهار پریږدي  او بنده خپل اختیار پریږدي،  نو بیا  بس یو انتظار شورو کیږي، یو اوږد انتظار.
صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ
صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لاَ يَرْجِعُونَ