د محمدحنيف حيران لخوا خپرې شوې لیکنې
غزل
زماتڼاکې پښې لالارې غواړيلکه ماشوم چې له هيندارې غواړيشکرلاسونه دپاچازرغون شولاعلان ېې وکړبورې ورارې غواړيدپېزوانه رواج لانه پرېږديټيک ته روپۍ کليمه دارې غواړيدلته هم زوردپنجابيانومنمهردوکانداررانه کلدارې غواړيزه ساده پېغله په پښوهم شله يمژڼي خوروغې اوهوښيارې غواړيدلوږې تاب نوردايتيم نه لريپه ډېرانونوکې مردارې غواړيزمادورورغوښتنې څومره لوړېمن اوسلوه له خدای تيارې غواړيتره،پلاراومورېې په يوبم والوتليتيم ډوډۍ اوس له تيندارې غواړ
له خپل ژوندڅخه راضي يم. طنز
له پتلون سره په زړه پورې مرکه موږدادی له وخت څخه په ګټې سره له پتلانه سره مرکه کړې،چې ترپايه يې دلوستلوبلنه درکوو، پوښتنه: له معمول سره مركه مهرباني وكړئ په پيل كې ځان راوپېژنئ، بده به نه وي؟ ځواب: مننه، زما نوم پتلون، تخلص نه لرم. اصلي ټاټوبى او د پيدا كېدو ځاى مې معلوم نه دى، همدا ده، چې له پلار و موره هم احوال نه لرم، چې څوك دي او چېرې دي. پوښتنه: ټولو پوښتنو ته مو يو مخ ځواب ووايه، په هر صورت كه مو د ژوند په هكله معلومات راكړئ؟ ځواب: ژوند دى تېرېږي، ټيټې او هسك
مهال وېش
له دې چي خلک وايي دنوروخبروته چې هغوی نه غواړي خبرې ېې نورڅوک واوري غوږنيول ښه اوغوره کارنه دی اوسړی پرې سخت ګناهګاريږي؛خوڅه وکړم داعادت راته له پخوانيو په ميراث راپاتې دی.بس چيرته چي کوم دوه کسان سره ووينم،چې سره نژدې شوي اويوبل ته په غوږکې څه وايي،نوزماپروجودخارښت ولږي اودناقرارۍ لمبې مې په هډوکوپورې شي اوپه ډېرکم وخت کې مې ټول وجودغوږونه غوږونه شي اولکه داوسيۍ پرمختللې ټيکنالوژۍ مايکروفوتونوپه څيرچمتوشي اوحتی په سلومترونوکې هم که څوک غوږونه سره نژدې کړي اودڅه ويلوخيال وکړي؛نوهغه مخابر
داروپانيا
څلورشپېته کاله ملکه وه،دانګلستان تاريخ ېې داوج ټکي ته ورساوه.ددې په پېرکې دبريتانيې بيرغ دنړۍ پرڅلورمه برخه ځلېده اولمرنه په کې ډوبېده.نوموړې دانګلستان دواکمنۍ مشهوره ملکه وه،دنورو ښځينه اونارينه واکمنانوپه پرتله ېې دخپل هيواددتاريخ په ټاکلوکې مهم رول لوبولی دی اودملکې په توګه دانګلستان په تاريخ کې اوږدپېر لري. په 1819م كال كې زوكړې ده. لنډ نوم يې ويكتوريا و او پوره نوم يې ?الكساندرينا ويكتوريا? دى. پلار يې اډوارډ ډوك اف كنټ، د درېيم جورج څلورم زوى دى. ويكتوريا له وړكتوب څخه د ت
ديارانوکډې ګورته وارپه وارځي
د سليمان غر مجلې د دويمې ګڼې مطالب او ليكنې مو اوډلې، ښاغلي اخلاص يار د پكتيا او نورو ولايتونو د ليكوالو ليكنې او شعرونه راوړي وو. زه هم قصه خوانۍ ته ورغلم، اخلاص يار مې په يوه څلور لارې كې وليد، له روغبړ وروسته مو وپتېيله، چې په يوه هوټل كې كېنو او د مجلې په اړه سره وغږېگو. ښاغلي اخلاص يار راته كړه، چې يو ډېر فرهنګپال ملګرى خان محمد مفتون مې هم راغوښتى دى. لږه شېبه وروسته ښاغلي مفتون زنګ وواهه او هغه مو هم هوټل ته راوغوښت. لوړ قده ځوان و، ږيرې او برېتو يې اوس خط وهلى و؛ خو په وجود ښه غښتلى و
خارجي مېلمه
دري كاله كيږي دافغانستان په يوه ولايت كې دبهرنيو چارودمشرپه توګه دنده ترسره كوم تل دخارجي ميلمنو په راتګ اودهغوي دليدني داجنداپه اړه خبرراكول كيده خواداځل لكه چې كوم ډيرمهم ميلمه راروان دي ،ځكه واليصاخب په اشاره كې راته وويل:_سبا چيرته ځان مصروف نه كړي،خارجي ميلمه راځي.ماهم دخارجي ميلمه په اړه دكومي پوښتني جرات ونكراودواليصاخب له دفتر څخه ووتم ، خيرتشويش خوراسره پيداشو،ځكه نه پوهيدم چې څوك ،څه وخت اوڅنكه اجندا بۀ ورته جوړوو.نن چې دماښام په ډوډي ديو دوست سره ميلمه وم، په تياره كې د
په پکتياکې فرهنګي ګلان مخ په ټوکېدو دي
فرهنګ او ادب د يو هېواد او خلكو د شناخت او هويت د سپړلو ښکلې وسيلې دي هر څومره، چې دغه عرصه وده كوي او په دې اړه خدمتونه پراخېږي په همغه كچه د يو هېواد د خلكو د شناخت ګراف لوړېږي اوله دې سره د نورو د پام وړ ګرځي. په افغانستان كې د تېرو دوه نيمو لسيزو ناخوالو كودتايي اوتحميل شويو سيستمونو په دې هېواد كې د خلكو هر څه د نابودۍ غېږې ته وسپارل له ټولو وړاندې يې بېګانه وارد شوې ايډيالوژيګانې، كلچرونه او تقليدونه وو، چې موږ يې له خپلو اصيلو شتو او تاريخي ماصفاتو څخه محروم وګرځولو.
پناه ورکول
دپورتني سرليك لاندې به خپل معلومات تاسوښاغليواو اغليوته وړاندې شي . هيله ده چې لوستل به يې تاسې ته په زړه پورې تمام شي . او له تاسوهم هيله كووچې د خپلو دودونوپه هكله چې په چم ګاونډ كې مو رواج دي ليكنې وكړى او مجلې ته يې راوليږى . په هرصورت ، داځل په پناه وركولو غږيږو، پناه وركول هم زمونږ د افغانانو او دځينوچم ګاونډ هيوادونود وګړو يو ډيرپخوانى دود دى چې له نيكه مرغه دنړۍ په نوروهيوادونو او ملتونو كې هيڅ نشته ، يا هم په لږه كچه ليدل كيږي . دافغانستان په كلو او بانډو كې ن
اريوب ځاځي دتاريخ په پلوشوکې
رښتيا ده، چې اّريوب ډېر ښكلى او زړه راښكونكى منظر لري. دا يوه ښېرازه سيمه ده، چې شاوخوا يې غرونو احاطه كړې او غرونه بيا په شنو ونو لكه نښتر، لمنځه، څېړۍ، بېجور، جلغوزي اوبښته او نورو باندې سينګار دي. دا هغه ونې دي، چې په دوبي او ژمي كې شنې پاتې كېږي او د اّريوب درې همدا ونې پخپله غېږه كې رانيسي او لا ښكلا وربښي. د اّريوب ختيځ لور ته كرم ايجسنۍ شمال لور ته يې سپين غر، چې د ننګرهار سره نښلي او د شمال لويديز لور ته د كټه سنګ او لوګډي د غرونو په ذريعه له لوګر ولايت سره پيوند اخلي. لويديځ لور
دافغاني مفکوري تدوين دسياسي تحليل په رڼاکې
_ تاريخي سريزه: افغانستان د لرغونې اريانا او خراسان څخه وروسته د هغه تاريخي هېواد نوم دى، چې د مركزي اّسيا، منځني ختيځ او افسانوي هند تر منځ موقعيت لري. له دې سره سره، چې تاريخي پېښو، ددې لرغوني هېواد سياسي پولې (سرحدونه) وړاندې وروسته كړي دي؛ خو خپل حساس جيوپوليتيك او ستراتيژيك موقعيت او اهميت يې له لاسه نه دى وركړى. په تاريخ او سياست كې دا يو منل شوى اصل دى، چې جغرافيوي موقعيت (جغرافيوي جبر)، د هر هېواد د برخليك په ټاكلو، سياست او تاريخ جوړولو كې لوى لاس لري. نړۍ او سيمه كې د س
هغه ځواني مرګ شو
د تنكيو ارماونونو او تاندوهيلو ډك ځوانهغه چې د خپل ژوند په اوږدو كې يې څوك ازار كړى نه وو.هغه چې د بدۍ لاس يې چاته اوږد شوى نه وۀ.هغه چې په نو راني څيره كې يې اُلفت له ورايه ځليده. هغه چې په ورين تندي به يې د دوسستۍ رنګونه يوتربل غاړه وتل.هغه چې هميشه به يې موسكا پر گلابي شنډو نڅيده. هغه چې يومينه پالونكى انسان وو.هغه چې آرمانونو يې غزيدلو ته ځانونه جوړ كړي وو،او د تاندو هيلو نيلۍ يې زين او پښه يې په ركاب ايښې وه. (محمد آمي
ذهني عياشي پرېږدئ
له پلارسره مې په دې نه لګېده،چې زموږدتربورانوخبرې به ېې منلې:زوی دې لوچک دی،زوی دې نشې کوي،زوی دې سپينه خوله دی او له لويانوسره ګرځي،داسې دی اوهاسې دی.زه به چې دماماګانوکره لاړم،هلته مې يوهلک ملګری کړی و،ډېرې شپې به هلته وم.پلاربه مې چې تيليفون راوکړ،دنن اوسباپلمې به مې ورته کولې.هغه انډيوال مې اقبال نوميده،ډېرشوخ و،ښوونځي ته تلو؛خويوه خبره وه پکې چې سګرټ ېې څکول.مانشې نه وې کړې؛خودپلارترڅنګ به چې ناست وم،دچيلم له سره اودپلارله خولې مې ډېردوګونه(لوګي)ترستوني تېرشوي و.ډېرځله به
مينه.نظم
.نوره پرګلومينه نه کومهدچم پرښکلومينه نه کومهزه بايدنوره پرخپل ځان مين شمښه ده له دې چې پرجانان مين شمياپه نامه دتش انسان مين شمزه بايدنوردځان شاعرواوسمبايدسندرې ځان ته ووايمهزه بايدمينه پرخپل ځان وکړمهخلک لادلته له يوبله تښتيخدای خبرهلته به چې څه پېښيږيهلته خوزوی له خپله پلاره تښتيدمينې يارله خپله ياره تښتيمجبورغلام له خپل باداره تښتي..وۍ داسې ولې راته برندبرندګورېزه خوهريوښکلی خپل ځان ګڼمهدژوندلپاره ېې جانان ګڼمهداچې مې
غزل
دمينې لارکې کمزورپاتې نشومشکرستاترپېغور پاتې نشومستادحيااوعفت غم وو کنهشيرينې ځکه په کورپاتې نشوم له رسوايي نه راته ډېره ښه شوهچې ستاپه کلي کې نورپاتې نشومپه نيمه خوله مې بېلتون وموندلويودې دعاته سرتورپاتې نشومستادستم پنجې وې ستاپه زړه کېچې ستاپه زړه کې انځورپاتې نشومکه کاڼي زرووکه اوبه مې ګبينافغانستان وم،سمسورپاتې نشومته وې نالوستی اوکه زه ضدي ومچې تراخره دې ورورپاتې نشوماوس هريتيم خپل ځان پدې خوښويکه پلارم
عبدالرحمان باباژوندی دی
په رحمان باندې دا عمر هسې تېر شو لـــــــــكه تېر شي يو ساعت په دا دنياداسې پښتون نر، ښځه، ماشوم او سپين ږيرى به نه وي، چې د رحمان بابا نوم يې نه وي اورېدلى او يا يې هم شعر نه وي زده، ويل كېږي، چې په نړۍ كې په مذهبي او غير مذهبي كتابونو كې يوازې قراّن كريم زيات تلاوت (لوستل) كېږي؛ خو كه ووايو، چې تر قراّن كريم وروسته په ټ
نهيلي ولې؛
دنفسياتي اوروحاني ناروغيودرملنه داسې وکړئ زموږپه ټولنه کې اکثره وګړي هغه دي،چې ژوندېې دپښېماني،نهيلي،خفګان اوزړه تنګون سره تړلی دی.هغوی ته داکاينات اودهرانسان ژونداودهريوشي راتلونکی توره شپه ښکاري.ماښام مهال چې دلمرزېړې وړانګې دچېنارونوله سرونوسره خدای پاماني کوي؛نوهغوی دمغرب دافق دشفق له زړه راښکونکورنګونوڅخه خوندونه نشي اخيستلای.هغوی صرف داګوري چې لمرسترګه پرېوتله اواوس به شپه خپل تورمخ راښکاره کړي.له دې څخه هغوی ژورخفګان اخلي.په اک
نهيلي ولې؛
ستاسې خيالات،جذبات اوراېې دچاپه لاس کې دي؟حقيقت دادی چې موږخپل خيالات اوراېې خارجي اثراتوته سپارلي دي.په اکثره خلکوکې دخپل ځان په اړونددپرېکړې هيڅ ماده نه وي موجوده.دوی په خپل ځان کې داسې هيڅ صفت نه ويني،چې خپل ځان ته تسلي پرې ورکړي.ددې نيمګړتياووپايله داوي،چې هغوی داسې حکيمانو،کوډګرواورنځپوهانوته مخه کړي،چې کليوال ېې ورته صفت وکړي.هغوی اکثره داسې کس ته مشوره ورکوي،ددوی تشخيص واردواره وکړي،ورته وايي:ته فلانکي ملا،حکيم ياپيرۍ ته ورشه،خامخابه چاکوډې تاويذونه درباندې کړ
ناقبوله دعا
يوه ناقبوله دعا كه په سجدو واى په تندي مې چينې واېستلې خلك راځي رانه دعاوې اخلي او په لمنه مې مونځونه كېږي "حيران" شم دلته ګلې! ستا د يارۍ سوال مې چې نه قبلېږي
له نظيراحمد سهارسره مرکه
ژورنالېزم دادب مخه نيسي مرکيال:محمد حنيف حېران نزيراحمدسهارپر١٩٨١زکال په وزيرستان کې زېږېدلی،زده کړې ېې په پېښوراوکابل پوهنتون کې بشپړې کړې دي .دژورنالېزم په څانګه کې ېې د لېسانس تر درجې زده کړه کړېده.چاپ اثاردلونګو ځونډي.(شعري غونډ) هغه لېو نۍ ده(لنډې کېسې)،نازنين(ناول،ژباړه)،شېطان په پرېوتوکې(ناول.ژباړه)،د مسافرو دې خدای مل شي(د شاعرانو پېژندګلوي)دبشري حقونو بنسټيزې ﻻرښوونې(ژباړه)
انځور، لنډه کيسه
د افغان پوهنتون د طب پوهنځي د اول سيمستر سعادت را په برخه شو. نه پوهېږم، چې خوشبختي ورته ووايم كه بدبختي؟ له كلي نه اول راغلى وم، سفر مې بېخي نه و كړى، خپل يو ملګري هارون راته په زاهد هاسټل (ليليه، شپه غالي) كې مخكې له مخې داخله اخيستې وه. د بورډ په بازار كې د ناصر باغ د سرك په غاړه د خوسا نهر خوسا اوبو راته تر شپه غالي پورې كپري ګړى كړ، له يو كس نه مې وپوښتل: وروره! زاهد هاسټل چېرته دى؟ راته يې وويل: _ په دې خوړ پورته ورشه، لوحه به يې خپله وګورې. وړاندې په يو دېوال ل
