هلمندکې د خوارځواکۍ او نس ناستې ناروغۍ زیاتوالی
په افغانستان کې د بې سرحده ډاکترانو ټولنه په هلمند ولایت کې په خوارځواکۍ او نس ناستې ناروغۍ زیاتوالي خبر ورکوي.
طالبانو د غنمو پر صادراتو بندیز ولګاوه
په داسې حال کې چې په افغانستان کې د غنمو کمېدو په اړه اندېښنې زیاتې شوي د طالبانو حکومت له هیواد څخه بهر ته د غنمو پر صادراتو بندیز ولګاوه.
د امریکا قانون جوړوونکي: واشنګټن باید روسیه د ترهګرو ملاتړی هېواد وپېژني
د امریکا د متحدو ایالتونو د موکرات او جمهوریت غوښتونکو قانون جوړونکو د بایډن په ادارې فشارونه زیات کړي چې روسیه د ترهګرو د ملاتړي او تمویل کوونکي هېواد په توګه وپېژني. د استازو خونې په یو پرېکړه لیک کې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت څخه همدا غوښتنه کړې او د ګانګرس غړی هلې ځلې کوي چې روسیه په اوکراین باندې د برید له کبله تنبیه کړي. د جمهوریت غوښتونکو او دموکرات ګوندونو دوو غړو جو ویلسن او تیدلو دا پرېکړه لیک وړاندې کړی او هڅه کوي روسیه په هغه لست کې شامل کړي چې شمالي کوریا، ایران او کیوبا هم په کې دي. ښاغلي ویلسن وویل: «د ترور واکمني باید ختمه شي.» دا په داسې حال کې ده چې د امریکا کانګرس د پنجشنبې په ورځ له اوکراین سره د ۴۰ میلیارد ډالرو نوې مرسته تائید کړي. د اوکراین ولسمشر ولاديمیر زیلینسکي له امریکایي قانون جوړوونکو سره په ملاقات کې هم وغوښتل چې روسیه باید رسمآ د ترهګرو د ملاتړي هېواد په توګه وپېژندل شي. د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ماریا زخارووا د امریکایي مقاماتو دا هڅه «احماقانه اقدامات» بللي او ویلي دي چې مسکو به یې ځواب ووايي. تر دې مخکې د سپینې ماڼۍ ویاندې جین ساکي ویلي وو چې د ترهګرو د ملاتړي هېواد په توګه د روسیې د پېژندلو په اړه اکثریت اقدامات له مخکې تطبیق شوي دي. تېره اونۍ د استازو په خونه کې د یو بل پرېکړه کې د وړاندې کولو په مهال سناتور لندسي ګراهام وویل چې «پوتین یو ترهګر دی او د پوتین روسیه د ځمکې په سر تر ټولو مخربه قوه ده.» تېره اوونۍ د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلینکن وویل چې شک نشته روسیې د اوکراین خلک ترهولي دي خو حقوقپوهان د ترهګرو د ملاتړې په توګه د روسیې د پېژندلو په اړه ټول قانوني اړتیاوې څېړي او په ګوته کوي. په همدې حال کې د ګانګرس ځینو غړو ویلي دي چې تر دې اقدام مخکې باید امریکا له خپلو متحدینو سره مشوره وکړي. که روسیه د ترهګرو ملاتړی هېواد وپېژندل شي، د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د معلوماتو په اساس، دا هېواد به د امریکا د بهرنیو مرستو ته لاسرسی نه پیدا کوي، صادرات به یې منع شي او دفاعي تجهیزاتو پېرودل به یې بند شي، مالي قیودات به پرې ولګول شي او دا ډول ډېرو نورو محدودیتونو سره به مخامخ شي. روسیې د فبرورۍ په ۲۴ په اوکراین یرغل پیل کړی دی. امریکا او ناټو دا یرغل غندلی، په روسیې یې کلک بندیزونه لګولي او له اوکراین سره یې پوځي او بشريمرستې پیل کړي دي.
جوبایدن د امریکا د رهبرۍ د تقویت لپاره اسیا ته په سفر ولاړ
د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر جوبایډن په اسیا کې د امریکا د مشرتابه د لا تقویت لپاره د پنجشنبې په ورځ مۍ ۱۹ (غوايي۲۹) جاپان ته او جنوبي کوریا ته خپل سفر پیل کړ.
امریکا: نوي راغلي افغانان د محافظتي اقامې لپاره غوښتنلیک سپارلی شي
د امریکا د متحدو ایالتونو د کورني امنیت وزارت نویو راغلیو افغانانو ته د «موقتې محافظتي اقامې» د ترلاسه کولو لپاره د ثبت او نوملیکنې نېټه اعلان کړه. د دغه پروګرام لپاره نوملیکنه نن جمعه مۍ ۲۰ (غوايي۳۰) پیلیږي. د کورني امنیت په اعلامیې کې ویل شوي دي: «د نوملیکنې بهیر د ۲۰۲۲ د مۍ په ۲۰م پیلیږي. ټول هغه افراد چې د افغانستان تر نامه لاندې موقته محافظتي اقامه غواړي، باید غوښتلنیک ډک کړي [وسپاري].» اعلامیه زیاتوي چې دغه پروګرام ته برابر افراد باید «د ۲۰۲۲ د مارچ له ۱۵ راهېسې په متحدو ایالتونو کې خپل دوامداره اوسېدل او د ۲۰۲۲ د مۍ تر ۲۰ پورې په متحدو ایالتونو کې خپل فزیکي موجودیت ښکاره کړي.» په دغه پروګرام کې به هغه افغانان شامل وي چې له افغانستان څخه د تخلیې په پروګرام کې امریکا ته انتقال کړل شوي دي. هغوی چې په امریکا کې نشته او یا له دغې نېټې څخه وروسته امریکا ته انتقالېږي، په دې پروګرام کې شامل نه دي. د امریکا د متحدو ایالتونو د تابعیت او کډوالۍ د ادارې د اټکل په اساس د ۲۰۲۱ د اګست له میاشتې راهېسې ۷۲۵۰۰ افغانان د تخلیې په پروګرام کې متحدو ایالتونو ته انتقال شوي دي. امریکايي چارواکي وايي چې په دې ډلې کې ۳۷۰۰۰ یې د مهاجرت ځانګړي پروګرام [دایمي اقامه/ګرین کارډ] ته واجد شرایط ګڼل کېږي. دا نوی پروګرام (Temporary Protected Status) نومېږي. د تخلیې په پروګرام کې نویو راغلیو افغانانو ته وار له واره دوه کلنه اقامه ورکړل شوې ده او د دغې اقامې له خلاصېدو وروسته، دا پروګرام هغوی ته د ۱۸ نورو میاشتو لپاره بله موقتي اقامه ورکوي چې په امریکا کې ژوند او کار وکړای شي او افغانستان څخه له شړل کېدو وژغورل شي. د امریکا د متحدو ایالتونو د مهاجرت د قانون په اساس، د داخلي امنیت اداره په امریکا کې مېشتو هغو کډوالو ته په دغه پروګرام کې د شاملېدو اجازه ورکولای شي، چې د تاوتریخوالي، طبیعي افاتو او یا کومې بل فوقع العاده پیښې له کبله، خپلو هېوادونو ته ستنېدلای نشي. د ۲۰۲۱ د اګست په میاشت کې امریکا او ناټو په افغانستان کې خپل ماموریت پای ته ورسوه. له دې وروسته طالبان په افغانستان کې واکمن شول او لسګونه زره افغانان د طالبانو له ویرې له افغانستان څخه ووتل. په دوی کې د بهرنیو ځواکونو همکاران، ترجمانان، د مخکني حکومت سرتېري، د ښځو او بشري حقونو فعالان او نور شامل دي.
روسیه واييد اوکراین سلګونه نور سرتېري هم ورته تسلیم شوي
د اوکراین د دفاع وزارت وايي د محاصره شوي ښار ماریوپول د وسپنې په فابریکه کې نن پنجشنبه مۍ ۱۹ (غوايي ۲۹) سلګونه نور اوکرایني سرتېري ورته تسلیم شوي او د روسيې مقاماتو په ادعا په دې سره د ټولو تسلیم شویو سرتېرو شمېر ۱۷۳۰ ته رسېدلی دی.
د امریکا کانګرس اوکراین سره د ۴۰ ملیاردو ډالرو نورې مرستې منظورې کړلې
د روسیې د یرغل په مقابل کې د اوکراین سره د متحده ایالاتو د جمهور رئیس جو بایډن د کلک ملاتړ د ژمنې په دوام د دې هیواد کانګرس پنجشبنه مې ۱۹ (غوایي۲۹) ویلي چې د کیف سره د نورو ۴۰ ملیارده ډالرو مرستو منظورۍ ته چمتو ښکاري.
تیر کال په نړۍ کې نږدې ۶۰ ملیونه کسان بې ځایه شوي و- راپور
څو خیریه مؤسسې چې په نړۍ کې د بې ځایه شویو کسانو وضعیت څاري، پنجشنبه مې ۱۹ (غوایي۲۹) په تازه راپور کې ویلي چې په ۲۰۲۱ کال کې جګړو او طبیعي پیښو لسګونه ملیونه کسان دې ته اړ کړي و چې خپل کورونه پریږدي او نورو سیمو ته کډه شي.
د هند د کرکټ یو پخوانی لوبغاړی په یو کال بند محکوم شو
د هند د کرکټ یو پخوانی لوبغاړی نوجوت سینګ سیدهو چې اوس د یو سیاسي ګوند غړی دی، نن پنجشنبه مې ۱۹ (غوایي۲۹) د یو تن د وژلو په خاطر د محکمې لخوا په یو کال بند تیرولو محکوم شو.
اتصال تلویزیوني خپرونه
په دې خپرونه کې هغه کورنۍ او نړیوالې سیاسي، اقتصادي او ټولنیزې مسلې د چارواکو او کارپوهانو سره څیړل کیږي چې د عامو خلکو پر ژوند اغیزې لري. دغه نیم ساعته خپرونه له یکشنبې تر پنجشنبې ماښام د کابل پر وخت پنځه بجې او دیرشو دقیقو له واشنګټن څخه په ژوندۍ بڼه خپریږي.
د امریکا او پاکستان د بهرنیو چارو وزیران وایي دواړه هیوادونه له یو بل سره قوي اړیکې غواړي
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انټوني بلنکین د پاکستان د نوي ټاکل شوي بهرنیو چارو وزیر، بلاول بهټو زرداري سره د نیویارک په ښار کې چارشبنه مې ۱۸ (غوایي۲۸) وکتل او دواړو وویل چې د پاکستان او امریکا تر منځ د اړیکو قوي کیدل غواړي.
افغانستان کې تلویزیونونو ته د طالبانو تازه امر: ویاندویانې دې مخونه پټ کړي
د طالبانو د حکومت د امر بالمعروف او نهي عني المنکر او اطلاعات او کلتورو وزارتونو په تازه اقدام کې په افغانستان کې تلویزیونونو ته امر کړی چې تر دې وروسته باید ویاندویانې چې د تلویزیون په پردې را ښکاره کیږي، باید مخونه یې پټ وي.
امریکا په کیف کې خپل سفارت بیرته پرانیست
د امریکا متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزارت د چهار شنبې په ورځ مې ۱۸ (غوایي ۲۸) وویل چې د اوکراین په پلازمینه کیف کې یې خپل سفارت له درې میاشتو ځنډ وروسته بیرته پرانیست. د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر انټوني بلینکن په یوې بیاینه کې ویلي:"د اوکراین خلکو زموږ د امنیتي مرستو په کمک وکړای شول د روسیې د بیځایه یرغل په وړاندې د خپلې خاورې دفاع وکړي او زموږ بیرغ یو ځل بیا پر سفارت ورپیږي." بلینکن زیاته کړه، د اوکراین د حکومت او خلکو ملاتړ ته به دوام ورکړي ځکه هغوی د کرملن د وحشي جګړې په وړاندې د خپل هیواد دفاع کړې ده. د امریکا د بهرنیو چارو وزیر د فبروري په ۱۴ نیټه په کیف کې خپل سفارت وتاړه خو امریکایي دیپلوماتانو غرب طرف له پراته ښار لفیف څخه خدمات وړاندې کول او د شپې له خوا به د امنیتي اندیښنو له امله ګاونډي هیواد پولنډ ته تلل. په کیف کې د امریکا سفارت څو اوونۍ وروسته له هغه پرانیستل کیږي چې اوکرایني ځواکونو ددغه هیواد د شمالي برخو او د پلازمینې کیف د نیولو لپاره د روسي ځواکونو مخه ونیوله. په اوکراین کې جګړه اوس د هغه هیواد په ختیځو او جنوبي برخو کې متمرکزه ده. بلخوا د امریکا سنا مجلس د چهار شنبې په ماښام ناوخته، میرمن برجیټ برنک په اوکراین کې د امریکا د نوې سفیرې په توګه تائید کړه. وروسته له هغه چې پخواني جمهور رئیس ډونالډ ټرمپ پخوانۍ سفیره ماري یووانوویچ له خپلې دندې ګوښه کړه، امریکا د ۲۰۱۹ کال راهیسې په اوکراین کې داسې یوه استازې یا استازی نه درلود چې د سنا له خوا تائید شوی وي. د امریکا د سنا مجلس د اړیکو د کمیتې دیموکرات مشر باب مننډز پر یو ټویټ ولیکل چې ویاړي چې د سنا په یوې بیړنۍ غونډه کې یې میرمن برنک په اوکراین کې د امریکا د نوې سفیرې په توګه تائید کړه. میرمن برنک څو اوونۍ وړاندې د جمهور رئیس جوبایډڼ له خوا معرفي شوې وه.
ملګري ملتونه: د خوراکي موادو د کمواليکړکیچ به کلونه پاتې شي
ملګرو ملتونو د چهار شنبې په ورځ مې ۱۸ (غوایي ۲۸) خبرداری ورکړ د اقدام د نه کیدو په صورت کې به په نړۍ کې د خوراکي موادو د کموالي کړکیچ د کلونو لپاره پاتې شي. ملګري ملتونه په داسې حال کې دا خبرداری ورکوي چې نړیوال بانک په نړۍ کې د خوراکي توکو د کړکیچ د ناوړه تاثیراتو سره د مبارزې لپاره ۱۲ میلیارده ډالره اضافه بودیجه اعلان کړه. د تودښې د درجې لوړیدل، کرونا ویروس او پر اوکراین د روسیې برید په نړۍ کې د غله جاتو او کیمیاوي سرې د شدید کموالي لامل شوي او له امله یې په نړۍ کې د خوراکي موادو امنیت له ستونزو سره مخ شوی دی. د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونیو ګوتیریش په نیویارک کې د نړۍ د خوراکي توکو د تامین په یوې لویه غونډه کې وویل، جګړې په لس ګونه میلیونه انسانان د خوراکي توکو د کموالي له تهدید سره مخ کړي دي. نوموړي وویل له دغه کړکیچ وروسته ممکن خوارځواکي، لوږه او پراخه قحطي د کلونو لپاره پاتې شي. ګوتیریش او نورو چارواکو له روسیې وغوښتل چې د اوکراین د غله جاتو صادراتو ته اجازه ورکړي. روسیه او اوکراین یوازې د نړۍ ۳۰ سلنه غنم تولیدوي. پر اوکراین د روسیې برید او په ځواب کې پر هغه هیواد د نړیوالې ټولنې اقتصادي بندیزونه ددې لامل شول چې د دواړو هیوادونو د غنمو، کیمیاوي سرې او نورو موادو د صادراتو په جریان کې خنډ رامنځ ته شي. دغه تحولات همدارنګه د نړۍ په پرمختللو هیوادونو کې د خوراکي توکو او تیلو د قیمتونو د لوړیدو لامل شوي دي. د ملګرو ملتونو عمومي منشي وویل:" راځۍ ښکاره ووایو، د خوړو د کړکیچ د هواري لپاره د حل هیڅ موثره لاره نشته مګر دا چې د اوکراین د خوړو تولید له سره پیل شي." ګوتیریش زیاته کړه، روسیه باید د اوکراین په سرحداتو کې موجودو غله جاتو ته د صادریدو خوندي اجازه ورکړي. د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر انټوني بلینکن چې ددې غونډې مشري کوله د ګوتیرش په څرګندونو ټینګار وکړ. ښاغلي بلینکن پر یو ټویټ لیکلي:" جمهور رئیس پوتین د اوکراین د غله جاتو او خوراکي توکو د صادریدو مخه نیوله ده. موږ له خپلو متحدینو او شریکانو سره د غذایي موادو د یوه همه شمول، ثابت او ګړندي سیستم په جوړیدو کار کوو څو په نړۍ کې د غذایي موادو امنیت ښه کړو." د خوړو د نړیوال پروګرام مشر ډیویډ بسلي هم د بلینکن او ګوتیریش د خبرو په تائید وویل:" نړۍ کې اور بل شوی، موږ حل لارې لرو. موږ باید اقدام وکړو او موږ باید همدا اوس اقدام وکړو." روسیه چې اوس د نړۍ له سختو بندیزونو سره مخ ده هم د مهمو غله جاتو او ګازو ستر صادرونکی هیواد دی. په نړۍ کې د خوراکي توکو تامین حتی پر اوکراین د مسکو له برید مخکې زیات شوی وو، مسکو نن چهار شنبې د ملګرو ملتونو غونډې ته نه وو بلل شوی. د ملګرو ملتونو په وینا، په تیرو دوو کلونو کې د هغو کسانو شمیر دوه برابره شوی چې د خوراکي توکو له کموالی سره مخ دي، له کرونا څخه مخکې ۱۳۵ میلیونه کسان د خوراکي توکو له کموالي سره مخ وو خو نن ورځ ۲۷۶ میلیونو ته رسیدلي دي. د نړیوال بانک اعلان به په راتلونکو ۱۵ میاشتو کې د پروژو لپاره د موجودې بودیجې کچه ۳۰ میلیاردو ډالرو ته ورسوي.
اوکراین کې جنګي جرایم؛ یو روسي سرتیري د یو ملکي اوکرایني په وژلو اعتراف وکړ
یو روسي سرتیري د چهار شنبې په ورځ مې ۱۸ (غوایي ۲۸) اعتراف وکړ چې یو ملکي اوکراینی یې په ډزو وژلی دی. دا لومړی جنګي مورد دی چې کیف یې پر هغه هیواد د روسیې له نظامي برید وروسته علني کوي. روسي خوردضابط وادیم شیشیمارین چې یو ۶۲ کلن بودا اوکراینی وژلی د عمري قید له سزا سره مخ دی. دې روسي پوځي په کیف کې په یوې لنډه ویډیو کې محکمې ته ویلي دي، پر اوکراین د روسیې له برید څو ورځو وروسته کله چې له یوه کلي څخه وتل، یو بوډا یې ولید چې پر بایسکل سپور وو او په ټلفون یې خبري کولې او کله چې ورته د یاد کس د وژلو امر وشو هغه یې په سر وویشت. شیشیمارین ونه ویل چې د ډزو امر چا ورته کړی وو خو زیاته یې کړه ویره یې درلوده چې دا کس به اوکرایني ځواکونو ته د هغوی د موقعیت په اړه خبر ورکړي. د اوکراین لوی څارنوال آریانا وینیدیکتورا له دې وړاندې ویلي وو چې دفتر یې د ۴۱ روسي پوځيانو د جنګي جرایمو قضیې چمتو کوي چې د ملکي بنسټونو په بم ایښودنو، د ملکي کسانو په وژلو، جنسي تیریو او غلاوو کې لاس لري. تر اوسه معلومه نده چې څومره روسي پوځيان د اوکراین سره په بند کې دي او څومره به یې په غیاب کې محاکمه کیږي. د اوکراین لویي څارنوالۍ ویلي دا خوردضابط د هغو روسي سرتیري په ډله کې وو چې د فبروي په ۲۸ نیټه د کیف په ۳۲۰ کیلومتري کې د چوپاخیفکا په یوه کلي کې د اوکرایني ځواکونو تر رسیدو وروسته د تیښتې په حال کې وو. د اوکراین د لوی څارنوالۍ دفتر ویلي دي چې د جنګي جرایمو په څه باندې لس زره و ۷۰۰ احتمالي قضایاوو تحقیق کوي چې پکې د روسي پوځیانو او دولتي مقاماتو په ګډون څه باندې ۶۰۰ شکمن کسان دخیل دي. دا په داسې حال کې ده چې د جرایمو نړیوالې محکمې تیره ورځ اوکراین ته د یو ستر تحقیقاتي ټیم د استولو خبر ورکړ داسې یو ټیم چې ددې محکمې په تاریخ کې ساری نلري. یادې محکمې ویلي دي چې په دې ۴۲ کسیز ټیم کې د عدلي طب متخصصین، حمایوي کارکوونکي، څیړونکي شامل دي چې له اوکرایني چارواکو سره به کار وکړي. خو کرملن وایي چې په دې وژنو کې لاس نلري او شواهد او مدارک یې جعلي او ساخته ګي بللي دي. د ملګرو ملتونو د معلوماتو له مخې، د روسیې د نظامي برید د پیل راهیسې په اوکراین کې ۲۷۰۰ ملکي کسان وژل شوي دي.
