مقالې
په افغانستان کې د وړيا روغتيايي خدماتونظريې او د وګړو د لګښتونو اندېښنې
په يوه جغرافيايي محدوده کې د يوې ټولنې د دولتي ادارې مسؤليت دی، چې خلکو ته د با کيفيته ژوند چاپېر برابر کړي، هر اړخيز ټولنيز خدمات وړاندي کړي، چې اتباع يې هوسا او صحي ژوند ولري او د فزيکي، روحي او پوهنيز ودې بشپړ امکانات ولري، چې د رواني، جسمي او ميکروبي ناروغيو مخنيوی وشي او د ناروغي په ترڅ کې د وړيا روغتيايي خدماتو روغتیايي بيمه ولري، چې د روغتيايي خدماتو د لګښتونو، د لوړ کيفيت، مصؤن او صحي ژوند تضمين يې وشي او په صحي چاپيريال کې ژوند وکړي. يو شمېر افغانان داسې انګېري، چې په افغانس
د نړیوال نظم اصول
(د تیرو لیکنو په تسلسل) د (نړیوال نظم او افغانستان) په مقاله کې مو یادونه وکړه چې نړیوال نظم د معینو حقوقي قواعدو، اصو او نارمونو پر بنسټ ولاړدی چې د سازماني بنسټونو او په نړیواله کچه د زور د بیلانس تر څنګ د همدې نظم په سمون کې غوره رول لوبوی. وروسته بیا مو (نړیوال نظم په کومو قواعدو ولاړ دی؟) لیکنه کښې د نړیوال نظم د قواعدو تعریف او څو غوره مثالونه ذکر کړل. په دې لیکنه کې به د نړیوال نظم د اصولو او نورمونو په اړه لنډه رڼا واچوو. 1. د نړیوال نظم اصول (Principles): د نړیوال نظم اصو
دنیو یارک ټایمز ورځپاڼه
داسمه ده چې نیویارک ټایمز دافغانستان داسلامی امارت دکورنیو چارو وزارت سرپرست وزیر په هکله ډیره لنډه تبصره کړی ده . دغه تبصره دورځپاڼې تګلاری، دسیپلین، او لید لوری دومره عمیق نشی څېړلی چې دی یوه هېواد دبرخلیک په ټولو مسائلو باندې یې سر خلاص شی. ورځپاڼه خپله کړنلاره لری اود همغوًپه چوکاټ کې ورته ګوری. دیوې ورځپاڼې هر خبریال جلا پوهه اوًدانش لری خوًداددې مانا نه لری چې هغه دبهرنی هېواد په ټولو ابعادو باندې پوهیږی حتی چې بیلکل تحلیلګر هم وی اشتباه کوی . امریکایان دلته عملا پراته وه څه یې وکړل چې
موږ ولې خوب کوو ؟
موږ د خپل عمر لږ تر لږه، له دریو یوه برخه په خوب تیروو. خوب ته اړتیا له یوه انسانه تر بله توپیر لري. لویان په منځنۍ توګه د شپې له شپږو ساعتونو تر اتو ساعتونو پورې خوب ته اړتیا لري. خو داسی وګړي هم شته چې له څلورو تر پنځو ساعتونو ډوب خوب کوي او ورسره ارامه کیږي. ویل کیږي چې د خوب منځې روغتیایې حد ۷ ساعته دی. دا چې انسان څه وخت ویده شي او له خوبه څه وخت راپاڅېږي، له یوه کسه تر بله توپیر لري. ځنې د شپې ناوخته ویده کیږي او بیا د ورځې تر ناوخته خوب کوي، خو ځنې د شپې وختي ویده کیږه او بیا سهار
نړیوال نظم په کومو قاعدو ولاړ دی؟
(د پخوا نۍ لیکنې په سلسله) څو ورځې مخکې د همدې ۲۰۲۴م کال د اکتوبر د میاشتې په ۱۹- مه نېټه مې د «نړیوال نظم او افغانستان» تر سرلیک لاندې یوه مقاله خپره کړه چې په هغو کې مې د لیکنې په ضرورت، د نړیوال نظم په ماهیت او د عمل په فکټورونو یې رڼا واچوله. هلته د نړیوال نظم قواعد، اصول او نارمونه؛ د نړیوال نظم سازمانی بنسټونه او په نړیوال ډګر کې د قوې ویش او بیلانس د نړیوال نظم د اساسي فکټورونو او اجزاوو په حیث یاد شول. یادونه وشوه چې نړیوال نظم یو چوکاټ دی چې د هغه قوانینو، اصولو، او نورمونو مجموع
یحیی السنوار، صلاح الدین ایوبی معاصر بود، اما مسلمانان اورا تنها رها نمودند
مسلمانان سالها فریاد می زدند که ای الله، برای ما صلاح الدین دیگری بفرست، وهنگامیکه پروردگار صلاح الدین دیگری فرستاد، با کمال تأسف اورا تنها گذاشتند تا به تنهایی در برابر ملیشه های اشغالگر برزمد. البته شرائط و اوضاع که صلاح الدین ایوبی در آن به سر می برد، سخت تر و دشوار تر از شرایط که یحیی السنوار در آن قرار داشت نبود، زیرا مجاهدینی از عرب و عجم و ترک و کرد همه در اطراف صلاح الدین جمع شده بودند و او را از مصر به طرف فلسطین همراهی نمودند، اما یحی السنوار در گذرگاه رفح و در دو و یا سه کی
بريکس او افغانستان (د غړيتوب شرطونه او ګټې یې)
څو ورځې دمخه د افغانستان اوسنيو واکمنو(طا / لبانو) د وياند مرستيال حمدالله فطرت وويل چې دوی د بريکس سازمان ته په رسمي ډول ليک استولی او په دې غونډه کې یې د (م لا بر ادر) په مشري د يوه پلاوي د ګډون غوښتنه کړې ده، وروسته معلومه شوه چې دا ليک یې بريکس سازمان ته د دوی د سوداګري د وزير نورالدین عزيزي په لاس لېږلی و . که څه هم افغانستان په مستقیم ډول د بریکس سازمان غړی هېواد نه دی، خو د افغانستان اوسني واکداران د افغانستان جغرافياوي او ستراتيژيک موقعيت ته په کتلو په دې ښه پوهېږي چې په دې سا
د افغانستان روغتيايي چارو ته لنډه کتنه
د افغانستان نننی عصري طبابت لږ ترلږه ۱۰۰ کاله مخکې پیل شوی دی. مګر کلاسيکې روغتيايي مرستې ډېرې پخوا پيل شوې وې، چې لږ تر لږه يوه زرنه مخکې په افغان خاوره کې داسې يو ستر شخص وزېږېد، چې د ننني طبابت بنسټ يې کېښود. هغه بل څوک نه وو، مګر ابو علي ابن سینا وو. په لاتين کې ورته (Avicena) وايي. د قانون الطب کتاب يې زر کاله پخوا وليکه، چې تر ۲،۵ ميليونه طبي اصطلاحات يې درلودل. که موږ د ابن سينا قانون الطب د (Herrison) د داخله ناروغيو له کتاب سره پرتله کړو، نو دا راپه ګوته کېږي، چې د «قانون الطب» مؤلف
راځئ چې فکرونه او لاسونه سره یو کړو!
له هغه وخته چې ملي دولتونه رامنځته شوي، هر هېواد د خارجی دښمنانو په وړاندې د خپلو پولو ساتنه او د ځمکنۍ بشپړتیا، ملي حاکمیت او سیاسي آستقلال د حفاظت له پاره هڅې او هاند کوي. د تاریخ په اوږدو کې د هر هېواد په داخل کې هم د مختلفو ټولنیزو ډلو، طبقو او اقشارو تر منځ د مادي نعمتونو او معنوي ارزښتونو په سر کشمکشونه روان وي. په ټاکلي تاریخي دوران کې ځینې ټولنیزې (محافظه کاره) ډلې د هیواد د موجود نظام او مسلط حالت په ساتلو کې خپلې ګټې وینی، خو نورې (ارتجاعي) او په شاتگ غوښتونکې ډلې بیا د نوي نظام په
نړیوال نظم او افغانستان
ما پخپله هغه بیانیه کې چې د سپتمبر د میاشتې په ۲۸ نېټه مې (د افغانستان د لوی ملی چتر) د جوړولو د اعلان کنفرانس ته په دنمارک کې وړاندې کړه، د هېواد د تیر وخت او اوسنیو ستونځو ته مې اشاره کړې او همدا شان مې د موجودو مشکلاتو د حل له پاره خپل وړاندیزونه کړي دي. د مقالې په وروستۍ برخه کې راغلي چې « زموږ ګران هېواد د نړیوالې ټولنې نه جلاکیدونکی جز او د ملګرو ملتونو او اسلامي کنفرانس پخوانی او د اعتبار وړ غړی دی. موږ له نړیوالو سره د افغانستان د ملي ګټو پر بنسټ د ښو او فعاله اړیکو په جوړولو کې زیار
شعرونه
(یوه ګړۍ یا یو ساعت مخکې کیږي؟)
ڼن شپه یوه ګړۍ یوروپ کښې وخت په شا ځي که پرون وې دوه بجې ڼن یو ساعت بیا ځي! له پنځوس کلونو دلته رواجی تخنیک دی ګواکې خلک به انرژئ ته په سپما ځي ډیري ځوانان به یو ساعت خوب کم کړي کاروباري خلک به کار ته وارخطا ځي په ڼنۍ نړۍ کښې یوه ګړۍ ډیر ټایم ده! تشیال بیړۍ خو سیکڼډ کې تر فضآء ځي د انسان د زړه ټوپونه ملیسکڼډ کښې که په ځير ورته غوږ نه شې ؟په یوه سا ځي! که هر څومره بدلون راشي په دنیا کې پښتانه به مستقیم د خپل بابا ځي * ډیر افسوس پر هغو میندو او ما
د لاله ګل د وادۀ سهره
د ژوند د ښائستونو د ارمان ډولۍ دې راوړه په څومره ارمانونو د جانان ډولۍ دې راوړه د مور او خاندا دا د خوب تعپير دې ترينه جوړ کړو خپل کور ته د سپوږمۍ د خور په شان ډولۍ دې راوړه ستا ژوند ستا زلميتوب ستا د خوبونو تصويرونه د خپل وجود کلبوت له د ايمان ډولۍ دې راوړه د حسن د جلال او د جلال د حسن سېورے پښتونه ياره خپل ځان ته د ځان ډولۍ دې راوړه د بخت ستورے دې دغسې بېدار وسه لاليه! د خپلې سپومۍ کور ته د اسمان دولۍ دې راوړه جواد دے که عقېل که نور د کور وګړي ښاد دي
اعجاز
زه چې وینم داسې وخت په پښتون راغی چې کاروان د زماني سره اوس تلی شي په پېړۍ پېړۍ په خوب ویده ملت نن له خوب پاڅید اوس په ویښو کې شمېری شي د انګریز په لاس پاشلي، تیت ولسونه په خیبر جرګه کې بیرته ټولېدی شي که پښتون يي د اسلام په نوم دوکه کړ د پنجاب اصلي څېره اوس ښه لیدی شي د جرګې پرېکړې چې کله عملي شي پنجابی به په پنجاب کې لیونی شي پښتنو ته بل میرویس په نصیب راغی په پنجاب کې ناست ګورګین له منځه وړی شي د منظور هره خبره معجزه ده چې د مړ پښتون تر غ
د خیبر جرګه ــ ۵ د خیبر چیغه:
د خیبر جرګه ــ ۵ د خیبر چیغه: راز د بري ښکاري پښتنو ته په جرګو کې دا دود به ژوندی وي تر ابده پښتنو کې بوختسه تل د ستونزو په جرګو سره حل شوې ده ځکه جرګه ځای لري ولسونو ته په زړو کې اوس به خیبر خوښ وي چې شو بیا د ټولېدو جوګه لار د روښاني غورځنګ(۱) به لار شي پرګنو کې روح د الايي او جلاله به شي الهام ولس ته (۲) ودرېږي ولس به د منظور سره صفو کې ورځې د جرګې خو پښتنو ته لکه جشن وي درومۍ پښتنو دغې جرګې ته اتڼو کې پرېږدۍ د جرګې خوښي یو داغ شي د دښمن په ز
د خیبر جرګه ــ ۴
د خیبر جرګه ــ ۴ زیرمه چې په سیمه کې پنجاب وي، د فساد شرم دی ملا ته د پښتون په کور جهاد سیمې ته اسلام د پښتنو په مټ راغلی هڅه او دعوه د پنجابي ده بې بنیاد حال د اسلام ګوره د هېرا په منډه يي کې هسې تور پنجاب کړي د اسلام اسلام فریاد وڅېړې تاریخ که د پنجاب په منطقه کې ټوله کارنامه ده د قصاب او د جلاد پوځ د پنجابي دی ملیشه د نیابتي جګړې نه دي په تصمیم کې د انګریز له لاس ازاد ښه ده چې خیبر جرګه کې ټول پښتون شي جمع وکړي فیصله د خپل اختیار او خپل هېواد
د خیبر جرګه ــ ۳
د خیبر جرګه ــ ۳ اڅکزي ته: په سیاست کې چې سړی یو ځلې خام شي جامعه کې ملامت د خاص و عام شي عبادت يي د ټول عمر اوبه یوسي که په نیک نوم مشهوره وي بدنام شي غلامۍ نه په دنیا کې ټيټ څه نشته بده دا ده چې غلام د بل غلام شي که د قام دوکه کې هر څونه ماهر شي هر ماهر مرغه بند دوه ځلې په دام شي مرګ په داسې حال بهتر دی تر ژوندونه چې دښمنه سره مل او بېل له قام شي د خیبر جرګه فرصت دی اڅکزي ته په جرګه کې دې منظور سره همګام شي ګلخانان نور هم که وغواړي ځان
غبرګوني حرموني!
غبرګوني حرموني! که د کرځمکه بلاربه شي، ښه حاصل ورکوي. که وریځ بلاربه شي، باران اوري چې د خوږو اوبو زیرمه ده. که ټولنه بلاربه شي، انقلاب زیږوي چې د بدلون نښه ده. که اوضاع بلاربه شي، د ښېګټې او بدګڼې دواړو چانسونه شته. خو که انګریزه بلاربه شي، غبرګوني دوه زامن زیږوي چې د یو نوم يي پاکستان او د بل نوم يي اسرائیل دی! د ۲۰۲۴ کال د سيپټمبر ۱۹ مه سرلوڅ مرادزی
د خیبر جرګه ــ ۲
د خیبر جرګه ــ ۲ پښتانه چې په خیبر سره جرګه شي پنجابی به پېښوره څخه تښتي پنجابي له ځانګړتیاوو بله دا ده چې په جنګ کې له ډګره څخه تښتي د پنجاب په غلامۍ کې به څه خوند وي ګلخانی چې خپل ټبره څخه تښتي د حالاتو د بهیر ژباړه دا ښۍ چې دښمن(۱) له لروبره څخه تښتي چې شېدې د پښتنې مور يي رودلې په کوم مخ به له سنګره څخه تښتي بده ورځ چې په چا راشي مرادزیه باخبر له بېخبره څخه تښتي یادوونه: (۱ ) له دښمن څخه دلته موخه امریکا ده. د ۲۰۲۴ کال د سیپټمبر
غزل
تازهغزل ګلخان نجونيپرلارځيکهمارانتيريږي دزړهپهکورکيمېګمانتيريږي شرنګدبنګړويېځيپرټولهلاره داپهصحيحماناکاروانتيريږي دچالورکۍسيوړيپهزورهغهبه ترشرافتدخپل خاندانتيريږي زموږپرآسمانتلدمرميوباران دلتهبهڅرنګهمرغانتيريږي دګوزارېدجماعتامامخو بسکلهکلهتراذانتيريږي غرب تهزموږداځيني ځيني مشران ترخپلشيرينګبينايمانتيريږي پهخپلحريمکي مې ماجريادوي مختهمېهغهدهګلخان
د واټن باور
د واټن باور ځینې باور لري: د رڼا او تیارې، ځمکې او اسمان، پوهې او جهل، ترمنځ واټن دومره زیات دی چې اندازه کول يي ناشوني دي. خو حقیقت کې، دواړه لکه د یوې پاڼې دوه مخونه سره نښتي او بېلول يي ناشونې دي! د ۲۰۲۴ کال د سېپټمبر ۱۱ مه سرلوڅ مرادزی