پاکستاني طالبانو افغانستان کې د ناټو پاتې شویو وسلو ته لاسرسی پيدا کړی - پاکستان
په بلوچستان کې د خونړیو نښتو وروسته د پاکستان د کورنیو چارو وزیر وایي پاکستاني طالبانو په افغانستان کې د ناټو ځواکونو څخه پاته شویو عصري وسلو ته لاسرسی پیدا کړی او په راتلونکې کې په پاکستان کې د زیاتو بریدونو احتمال شته.
په هند کې کروناویروس: د مړینو شمیر له ۵۰۰زرو واووښت
د هند روغتیایي مقاماتو نن د فبرورۍ په څلورمه (سلواغې ۱۵) وویل چې پدې هیواد کې د کرونا وبا له کبله د مړینو شمیر د ۵۰۰زرو څخه واوښت.
د اوکراین کړکیچ؛ چین د روسیې ملاتړ وکړ
چین د جمعې په ورځ فبرورۍ څلورمه (سلواغې ۱۵) د اوکراین پر سر د لویدیځ پر وړاندې د روسیې ملاتړ وکړ او دواړو هیوادونو موافقه وکړه چې د امریکا په مشرۍ پوځي تړون باید نوي غړي ونه مني.
د بلوچ جلاغوښتونکو او د پاکستان د پوځ ترمنځ جګړه دوام لري
په بلوجستان ایالت کې پاکستاني پوځیان د دریمې پرله پسې ورځې لپاره په داسې حال کې د بلوچ جلاغوښتونکو پر وړاندې په جګړه بوخت دي چې یو پاکستانی امنیتي مقام وایي یاغیانو دا بریدونه چین ته د صدراعظم عمران خان د سفر د ګډوډولو په مقصد کیږي.
دبلوچستان پنجګور کې د44 ساعته تيريدو وروسته هم دپوځ اؤ وسله والو نښته روانه ده
د بلوچستان ايالت په پنجګوﺭ سیمه کې له 44 ساعته تيريدو وروسته هم د پاکستان د امنیتي ځواکونو او د وسله والو بريدګرو تر منځ جګړه روانه ده. له سېمي څخه راپورونه دي چې دبلوچستان ايالت په پنجګور ضلعه کې د ايف سي ځواک پر کيمپ دوه ورځې وړاندې د وسله والو له ډليز بريد ورسته جګره پيل شوې ده. وتلی ځوان خبریال او شنونکی زين الدين وایي چې ځينې بريد ګر لا هم هلته موجود دي او جګړه دوام لري. زين الدين زياتوي چې امنيتي ځواکونو ته د پاکستان د هوايي ځواک تر څنګ نور کومک هم يادې سيمې ته رسېدلی، خو په خبره يې چې د ايف سي کېمپ په ابادي کې دی او بريدګرو هم له ابادۍ ګټه اخيستې او تر اوسه په جګړه بوخت دي. " چارواکي وايي چې هلته لا هم څلور پينځه وسله وال دي او هغه د ابادۍ په سيمه ننوتي دي, ځکه هلته لا هم عمليات روان دي,هلته انټرنيټ او د موبايل سګنل مکمله بند کړل شوي دي" د بلوچستان د وزير اعلا د کورنيو چارو سلا کار مير ضيا لانګو ویلي ياد بريد د چار شپنبې په ماښام اته نيمې بجې د بلوچستان په پنجګور نومې ضلعه کې شوی. پنجګور د بلوچستان ايالت د سر ښار کوټې په سهيلي لوري کې 500 کلو ميتره ليرې د ايران سرحدي پولې سره نېزدې پرته ضلعه ده ۔ د کورنيو چارو دمشير ضيال لانګو په خبره د پنج شنبې تر ماښامه پورې د وسله والو په دې بريد کې د ايف سي ځواک اووه سرتيري وژل شوي او 11 ټپيان دي، " په پنجګور کې لا هم عمليات روان دي هلته د وژل شوو ( وسله والو بريدګرو) شمېر ځکه نه شو ښولای" دپاکستان د پوځ وياندې ادارې ويلي وؤ چې په پنجګور کې دامنتي ادارو لخوا پينځه بريد ګر وژل شوي دي، او د بريد پرشا تمبولو لپاره امنیتي سرتيري په پوره توګه سره خپله ذمه واري تر سره کوي ۔ دپنجګور ترڅنګ د چهارشنبې په ماښام په ياد وخت کې دبلوچستان په نوشکي ضلعه کې هم د ايف سي ځواک پر کېمپ وسله وال بريد شوی ؤ ، نوشکي له کوټې خڅه 150 کلو ميتره ليري په لوېديځ کې افغانستان سره پوله لرونکې ضلعه ده۔ اوښتی مرګ ژوبله د بلوچستان د اعلا وزير دکورنيو چارو د سلاکاﺭ ضيا لانګو په خبره د وسله والو لخوا په دې بريد کې د ايف سي ځواک پينځه سرتيري وژل شوي او 12 ټپيان شوي دي، لانګو زياتوي چې د امنيتي ځواکونو له لوري په ځوابي بريد کې 9 وسله وال وژل شوي وؤ۔ دضيا لانګو ویلي دواړو بريدونو کې ۱۵ بريد ګر وژل شوي او د وسله والو په بريد کې ۱۲ امنتي عسکرو هم خپل ژوند له لاسه ورکړی۔ د پاکستان د پوځ د وياندې ادارې ايي ايس پي ار پر وېب پاڼه د بلوچستان د تازه بريدونو په اړه ددې خبر د خپرېدو تر وخت پورې کوم بيان نه دی ورکړل شوی، خو پرون د پاکستان سرکاري خبري ادارې (ای پي پي) پر خپله وېب پاڼه دپوځ له قوله خبر ورکړی چې : "امنیتي ځواکونو د زيارت په ورځ د بلوچستان په نوشکي او پنجګور سيمه کې د اېف ـ سي ځواک پر کېمپونو بريدونه شنډ کړي، 13 ترهګر يې وژلي او د ترهګرو سره په جګړه کې اووه پوځيان هم وژل شوي دی. په خبر کې ويل شوي، د نوشکي په بريد کې ټول نهه ترهګر او څلور پوځيان وژل شوي وؤ۔ د پنجګور او د نوشکي د يادو دواړو بريدونو ذمه واري د بېلتون غوښتونکې بلوڅ وسله والې ډلې بي ايل ای د ځانمرګو څانګې مجيد بريګېد په نامه ډلې منلې ده، دبلوڅ وسله والو ډلو بدل شوی تاکتیک خبريال زين الدين وایي د بي اېل اې لخوا په ړومبي ځل د امنيتي ځواک پر کېمپونو داسې بريد پلان شوی دی . هغه وايي تر دې وړاندې هم ياد تنظيم بريدونه کړي او زياتره وخت يې هدف چينايي وګړي پاتې شوي دي۔ " مجيد بريګېډ د بي ايل اې ځانمرګې ډله ده، له کال 2018 څخه ﺭاهيسې بيا تر دا اوس وخت پورې دوئ په کراچۍ،چاغي او په ګوادر کې بېلا بېل هدفونه بلخصوص په کراچۍ کې دچين کونسلګري، سټاک ايکسچېنج او دا ډول چيني انجنيران دوئ په نخښه کړي، خو په دې ډول د ځواکونو پر کېمپونو داسې بريد کول په بلوچستان کې د بلوڅ وسله والو تنظيمونو لخوا دا وړومبی مثال دی" د اې پي پي په خبر کې د پاکستان د پوځ له قوله ويل شوي دي چې د پوځ د لومړو تحقيقاتو او استخباراتي ادارو دا مالومه کړې چې د ياد بريد پر وخت د ترهګرو په افغانستان او هند کې رابطې وې۔ د بلوچستان د کورنيو چارو سلا کار ضيا لانګو له ياد وسله وال بريد يوه ورځ وروسته په کوټه کې په خپل خبري کانفرنس کې په اشارې سره وويل چې د پنجګور او نوشکي بريګرو ايران سره له پرتې لویې پولې ګټه اخستې ده۔ پاکستان له دې وړاندې هم تل داسې دعوې کړي چې په پاکستان کې په بريدونو کې ککړو کسانو اړيکې په افغانستان او هند کې مالومې شوي، خو افغانستان او هند زياتره وخت دغه تورونه رد کړي دي. بلوچستان کې ترسره شوي وروستي بریدونه د رپورټونو له مخې کال 2022م په لومړۍ مياشت جنورۍ کې په بلوچستان ايالت کې په بېلا بېلو وسله والو ،بمي بريدونو او د چاودونو په نهو پېښو کې اتويشت تنه وژل شوي او شل تنه ټپيان شوي وؤ. په دغه پېښو کې د جنورۍ پر څلورمه په کيچ سېمه کې د جميعت علما اسلام ځايي مشر هم د نامعلومو وسله والو په ډزو وژل شوی ؤ، دجنورۍ پر اتمه په کوټه ښار کې د امنيتي ځواکونو په عملياتو کې دداعش د کمانډر په ګډون دشپږو کسانو د وژنې دعوه شوې وه. د جنورۍ پر ۱۸مه نېټه په بولان سيمه کې د اورګاډی په نخښه کېدو سره پينځه تنه ټپيان شوي وو. د جنورۍ پر 23مه نېټه په پنجګور سېمه کې د ايف سي ځواک پر پوسته په بريد کې د ځواک يو سرتېری وژل شوی او يو ټپي شوی ؤ. پر 25مه جنورۍ د تربت په سبدان سېمه کې د پاکستان پر پوځي کېمپ وسله وال ډليز بريد کې د پوځ لس سرتيري وژل شوي او درې ټپيان شوي وؤ، د پاکستان د پوځ د وياندې ادارې په خبره په ځواب کې يې يو بريدګر وژل شوی او ځيني نور ټپيان شوي وؤ او د عملياتو په ترڅ کې يې دﺭې تنه وسله وال هم نيولي وؤ. د دې بريد ذمه واري بلوڅ بېلتون غوښتونکې ډلې بي ايل ايف منلې وه. پر ۲۷مه جنوﺭۍ افغانستان سره په پوله پرته چمن سيمه کې د ليويز ځواک يو سرتيری وژل شوی ؤ، د دې بريد ذمه واري تحريک طالبان پاکستان منلې وه. پر 28مه جنورۍ د ډيره بګټي په سويي سيمه کې د بمي بريد په نتيجه کې د ليويز چارواکو په ګډون څلوﺭ تنه وژل شوي وو, حکومتي چارواکو د دې بريد ذمه واري پر بلوڅ بېلتون غوښتونکې ډلې بي ار ای ور اړولې وه. د پاکستان مرکزي او د بلوچستان ايالتي حکومتونو تل د بلوڅ وسله والو تنيطميونو تر شا د پاکستان د دښمنو قوتونو لاس بللی دی۔
د خوراک نړیواله اداره: ۲۳میلیون افغانان به په ۲۰۲۲ کې خوراکي مرستو ته اړتیا ولري
د خوړو نړیوالې ادارې د اټکل له مخې به په روان ۲۰۲۲ میلادي کال کې شاوخوا ۲۳ میلیونه افغانان د خوړو په برخه کې مرستو ته اړتیا ولري.
پاکستان کې اپوزیشن ګوندونو دترهګرۍ په زیاتو شوؤ پېښو اندېښنې ښودلي
پاکستان کې حکومت مخالفو ګوندونو په هیواد کې دترهګرۍ په زیاتو شوؤ پیښو اندیښنې څرګندې کړې او دایې د حکومت له اړخه په نیشنل ایکشن پلان د عمل نه کولو سوب ګرځولی دی. د پاکستان پیپلز ګوند مشر اصف علي زرداري ویلي پر هیواد برید کوونکي نه شي بخښل کیدلی اؤ دترهګرو ځالې باید ختمې کړل شي. هغه وایي دنیشنل ایکشن پلان د نه عملي کولو منفې اغیز اوس راڅرګندیږي. د پیپلز ګوند سینیټر بهره مند خان تنګي وي او ای ډیوه سره خبرو کې ویلي د هیواد په بیلا بیلو برخو کې د ترهګرو بریدونه روان دي اؤ دنیشنل ایکشن پلان دنه عملي کیدو له امله ترهګر یو ځل بیا فعال شوي دي- هغه غوښتنه وکړه چې حکومت دې خپل واک ټینګولو او د هیواد د امن د پاره ضروري ګاموته پورته کړي او نیشنل ایکشن پلان دې عملي کړی شي- د پوځ د مطبوعاتي څانګې ایي ایس پي ار تر مخه د تیرې چهارشنبې یا شورو په شپه ترهګرو د بلوچستان دوؤ ضلعو پنجګور او نوشکي کې د امنتې ځواکونو پر ځوکیو بریدونه کړي وؤ چې امنیتې ځواکونو دغه بریدونه ناکامه کړي دي- د خپور شوي بیان تر مخه په بریدونو کې اووه امنیتې عسکر وژل شوي او څلور نور ټپیان شوي دي- او ۱۳ ترهګر هم وژل شوي دي- بل پلو ته د مسلم لیګ نواز ډلې صدر شهباز شریف هم خپل یو ټویټ کې ویلي چې د ترهګرۍ د مخنیوي د پاره ټول قام یو موټی دی- د مسلم لیګ نواز ډلې د قامې اسمبلۍ غړي عباد الله خان وي او ای ډیوه سره خبرو کې وایي پیښور په ارمي پبلک سکول د برید وروسته د نیشنل ایکشن پلان په نتیجه کې دشوؤ پوځي عملیاتو له امله په هیواد کې ترهګري تر ډیره حده کمه شوې وه خو هغه وایي اوس د حکومت د غلطو پالیسو او دطالبانو سره دخواخوږۍ له امله ویره لري چې پخواني حالات بیرته جوړ نه شي "ددغه حالاتو د مخنیوي دپاره پکار ده چې حکومت په نیشنل ایکشن پلان په سختۍ سره عمل وکړي" د مسلم نواز ډلې مشرې مریم نواز د یو ټویټ د لارې ویلي نا اهل او ناکامه حکومت هم د پاکستان د پاره د ترهګرۍ څخه کم نه دی- د کورنیو چارو وزیر شیخ رشید خپل یو ویډیو پیغام کې ویلي وؤ چې د نوشکي په پیښه کې ۹ ترهګر او ۴ امنیتې عسکر وژل شوي اؤ په پنجګور کې ۶ ترهګر وژل شوي دي- وزیراعظم عمران خان خپل یو ټویټ کې د ترهګرې ددغو پیښو په مقابلې کولو امنیتي ځواکونه ستایلي او ویلي یې دي چې د ترهګرې په ضد جګړه کې ټول قام د خپلو ځواکونو سره اوږه په اوږه ولاړ دی- دا پیښې په داسې حال کې مخې ته راغلي چې د تیرې جنورۍ په ۲۰مه نیټه د لاهور انارکلي بازار کې په یوه بمي چاودنه کې درې کسان وژل شوې او د ۲۵ؤ څخه زیات ټپیان شوي وؤ-
فعاله: د ښځو په وړاندې د طالبانو چلند نه دی بدل شوی
د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري له طالبانو د دوو ښځینه فعالانو د خوشې کېدو غوښتنه وکړه. په همدې حال کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یا یوناما هم د طالبانو له کورنیو چارو وزارته د دوو معترضو ښځو د نیول کېدو په اړه د وضاحت غوښتنه کړې ده. دغه دوې فعالانې تېره چهارشنبه او پنجشنبه په کابل کې نیول شوي دي. تر دې مخکې هم ځینې ښځینه فعالانې لادرکه شوي چې تر اوسه یې د ځای ځایګي په اړه معلومات نه دي ورکړل شوي. د ازادي راډیو خبریال د ښځو د حقونو له یوې فعالې سره چې نه غواړي نوم یې یاد شي د مرکې په پیل کې پوښتنه وکړه چې د ښځو د لادرکۍ پېښې زیاتې تکرار شوي، دا څه معنی ورکوي؟ دا مرکه د لاندې لېنک په کېکاږلو سره واورئ:
چین ته دعمران خان دسفر په مهال دپاکستان په پوځ خونړي بریدونه ترشا څه پېغام لري؟
د پاکستان حکومت ګڼي چې د وزير اعظم عمران خان د چين د دورې په مهال بلوچستان کې په پوځي کيمپونو دبریدونو موخه دچين اؤ پاکستان ګډې اقتصادي پروژى ته زيان رسول وؤ. دپاکستان د کورنيو چارو مرکزي وزير شيخ رشيد ددې بریدونو ذمه وارو بلوڅو یاغي ډلو ته د لاقانونه ټي ټي پي او داعش مرستې هم ترلاسه وې. خو څيړونکي وايي بلوڅان دمحرومى داحساس ښکار دي او دوئ ګڼي چې د مرکز لخوا په دوئ اوس د "باپ" ګوند ګوډا ګی حکومت ورتپل شوی دى ځکه ځوان کول دغبرګون په توګه وسله وال فعالیتونه هم زيات کړي دي. د يو شخصي ټي وي سره خبرو کى د کورنيو چارو مرکزي وزير شيخ رشيد ويلي د وزير اعظم عمران خان د چين د دورى په ورځ نوشکي او پنجګور کې په پوځي کيمپونو دحملو غرض دپاکستان اؤ چين اقتصادي پروژې ته زيان رسول وؤ. که څه هم د پاکستان حکومت دا اقتصادي پروژه د ټول پاکستاني قام او منطقې د قسمت بدلولو منصوبه ګرځوي خو سوال دا دى چى دغه پروژې لپاره د مرکز حيثيث لرونکي بلوچستان ایالت کې ولې ددې په ضد غبرګون لیدلی شي او یا دا چې صوبه کې اوس د تشدد واقعات ولې زيات شوي دي؟ دغه پوښتنو ته ځواب کې وتلى خبريال او څيړونکى امتياز عالم ددې تر شا لویې علت د بلوڅانو احساس محرومي بولي. وي او اى ډيوه سره خبرو کې امتياز عالم وويل بلو څ ځوانان ګڼي چې په جمهوري مبارزه باور لرونکي ملت پاله ګوندونه د يو سازش لاندې ډډې ته کړى شوي او اوس د باپ ګوند ګوډاګی حکومت په دوئ ورتپل شوى ځکه بلوڅانو د تاو نه وسله وال فعالیتونه زیات کړي دي. دامتياز عالم په خبره دبلوچستان حالات د تيرو شلو کالو راهسې پرځائ ولاړ دي، نه بلوڅانو ته ماتې کيږي او نه دوئ ازادي ترلاسه کړى شوه . نوموړی وایي په داسې حالاتو کې پکار ده چې مرکز د صوبې په اړه خپلو تګلارو ته بيا کتنه وکړي ګنې راتلونکي کى به هم د صوبې حالات دغه رقم د بې باورى ښکار وي. دا په داسې حال کې ده چې یوه ورځ وړاندې وزير اعظم عمران خان دخپلو نزدې او مهمو وزيرانو د يو پلاوي سره د چين په څلور ورځني سفر بيجنګ ته رسيدلى دى. د پاکستان سرکاري ميډيا ترمخه د چين دپرمختيا داصلاحاتي کميشن مشر سره دليدنې په وخت وزير اعظم عمران خان وويل د کرونا وایرس خوريدو باوجود دپاکستان اؤ چين اقتصادي پروژه باندې کار روان دی. وزير اعظم عمران خان چین ته دا سفر د ونټر اولمپيکس يا لــوبو ندړيوالو سياليو د پرانستې دستوره کې د ګډون لپاره د چين د حکومت په بلنه کړی دی. خو دغه دورې نه وړاندې د پاکستان د خزانى،تجارت او پرمختيا د وزيرانو لخوا خپرو کړل شوؤ ويډيو ګانو کې پخلى شوی دى چې د دوئ وزارتونو د سي پيک سره اړونده د چينایي سرمايه کارۍ د لا نورې زياتولو په اړه ځانګړې سپارښتنې کړي دي او د غه دوره کې به دا سپارښتنې چينایي قيادت ته وړاندې کولى شي. بل اړخ ته د سي پيک لپاره د وزير اعظم عمران خان سلاکار خالد منصور دغه دوره کې د اقتصادي پروژې دويم پړاو باندې د کار پيل کيدو په هکله د پرمختګ کيدو تمه څرګنده کړې ده۔
امریکا: که طالبان مشروعیت غواړي نو د افغانانو د بشري حقونو درناوی دې وکړي
واشنګټن - د افغان مېرمنو لپاره د امریکا ځآنګړې استازې رینا امیري د یوناما د غوښتني په غبرګون کې د طالبانو له کورنیو چارو وزارت څخه وغوښتل چې د ښځینه بندیانو په اړه معلومات ورکړي او د عدالته پرته نیول باید ودروي. هغې په یو ټویټ کې ویلي، "دا بې عدالته نیول باید ودرېږي. که طالبان له افغانانو او نړۍ څخه مشروعیت غواړي نو دوی باید د افغانانو په ځانګړي توګه د ښځو د بشري حقونو درناوی وکړي چې په هغو کې د بیان ازادي او ددغو ښځو، د هغوی د خپلوانو او نورو فعالانو په بیړه خوشې کېدل شامل دي." بل پلو یوناما په ټویټ کې ویلي، "د یوناما لخوا د طالبانو د کورنیو چارو وزارت څخه په تېرو ۲۴ ساعتونو کې په کابل کې د دوه نورو ښځینه فعالانو د نیول کېدو په اړه معلومات غوښتل شوي. ملګري ملتونه یو ځل بیا غوښتنه کوي چې ټولې بې درکه کړل شوې ښځې او فعالان او د هغوی خپلوان باید خوشې کړای شي." د راپورونو له مخې، په کابل کې په تېرو دوو اونېو کې دوه ښځینه فعالانې بې درکه شوې دي چې تر اوسه یې هم برخلیک نه دی څرګند. بل پلو د ژورنالستانو د ژغورنې کمېټې (سي پي جې) د زیارت یا پنجشنبې په ورځ له طالبانو غوښتي چې طالبان باید په بیړه د عبدالقیوم زاهد صمدزي په نامه د افغان خبریال د بندي کېدو او ځورول کېدو په اړه پلټنې وکړي او په دې پېښه کې له ښکېلو کسانو سره حساب وشي. صمدزی د فیبرورۍ په لومړۍ نېټه د کابل په دوهمه حوزه کې د طالبانو د استخباراتو لخوا نیول شوی، وهل شوی او بیا په ضمانت خوشې شوی دی. له صمدزي څخه غوښتل شوي چې تر هغه وخت پورې دې خبریالي نه کوي تر څو چې یې د طالبانو د ویاند له دفتر څخه اجازه نه وي ترلاسه کړي. د امریکا او د خبریالانو د نړیوالو ادارو لخوا لخوا په داسې حال کې له طالبانو څخه د افغانانو د بشري حقونو د درناوي غوښتنه کېږي چې طالبان هڅه کوي د نړیوالو لخوا په رسمیت وپېژندل شي. د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي د خپل حکومت تر جوړېدو شاوخوا پینځه نیمې میاشتې وروسته تېره ورځ ویلي، چې حکومت یې د نړیوالو له خوا په رسمیت پېژندنې ته نیژدې شوی دی خو وایي هر ډول مراعات به د طالبانو له شرطونو سره سم وي. د ناروې په پایتخت اوسلو کې د لوېدیځو هېوادونو له استازو سره تر لیدنې او را ستنېدو وروسته له اې ایف پي خبري ایجنسۍ سره په ځانګړې مرکه کې امیر خان متقي ټینګار کړی چې د افغانستان کنګل شوې شتمني دې ازاده کړل شي. امیر خان متقي وایي نړیوال غواړي چې له طالبانو سره اړیکې ولري، ځکه نو وایي د دوی توقع دا ده چې دوی ژر په کابل کې خپل سفارتونه پرانیزي او له دوی سره عادي اړیکې ولري: د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي ټاماس ویسټ هم تر دې مخکې ویلي وو چې طالبانو ته به د رسمیت پېژندلو لپاره د نړیوالو غوښتنو منل وي. په افغانستان کې په واک باندې د طالبانو له قبضې وروسته تر اوسه نه یواځې دا چې یوه هېواد هم په رسمیت نه دي پېژندلي بلکه د افغانستان کابو نهه بیلینه ډالره هم کنګل شوي دي چې له امله یې په افغانستان کې د خلکو اقتصادي ستونزې له حده زیاتې شوې دي.
جنوبي وزيرستان: اسما حافظ د سکول د نشتوالي له امله نورو زده کړو ته پرېشانه ده
د جنوبي وزیرستان سره د تعلق لرونکې کم عمره جينۍ اسما حافظ هغه عکس چې پکې يې فټ بال په لته/لغته وهلو، تېر کال په ټولنیزو رسنيو ډېر خپور شوی او ستايل شوی وو، دغه ماشومه او پلار يې اوس د هغې راتلونکو زده کړو ته پرېشانه دي. اسما حافظ چې د جنوبي وزیرستان مرکز واڼه نه نزدې 20کلومیتره لرې سویل ختيځ تنایي سیمې اوسېدونکې ده، وايي په علاقه کې يې تر پينځم ټولګي پورې ښوونځی يا سکول شته، او د مخکې زده کړو دپاره ورته بل سکول نشته دی. وي او اې ډيوه سره په خبرو کې هغې ويلي، ډاکټره جوړیدل غواړي تر پینځم ټولګي یې د هلکانو په یو شخصي سکول کې زدکړې ترلاسه کړې او اوس د کورنۍ لخوا ورته ویل شوي چې لویه شوې او د هلکونو سره یو ځایې د زدکړو اجازه نه ورکړل کیږي او د زدکړو پروسه یې ودرېدلې ده. په علاقه کې د شخصي سکول پرنسپل شاه حسین چې اسما پکې زده کړې کړي، وايي، دوی کوم اعتراض نه لري خو دغلته د علاقې خلک په خپله نه غواړي چې هلکان او جينکۍ يو ځای زده کړې وکړي. هغه وویل اسما یوه ذهینه او تکړه زدکونکې وه خو د تیر کال راهسې زیاته د تشویش او پریشانۍ سره مخ وه چې د هغې د تعلیمي زده کړو پروسه ودرول کیږي. د شاه حسین په خبره د دوی سره په سکول کې نزدې 50 جینکۍ دي چې پکې څلور د اسما کلاس فیلو هم دي خو دا جينکۍ د پينځم ټولګي نه وروسته د نورو زده کړو اسانتياوې نه لري ځکه دوی په کورونو کښېني او په زده کړو پرېښودو مجبوره شي. د اسما پلار حضرت علم وویل دوی د اسما د سکول نه قلارولو زیات پرېشانه کړي دي، خو دوی په علاقه کې بل د جینکو د سکول اسانتیا نه لري. هغه وویل چې دوی د ټولنیزو رسنیو د لارې خبر شوي چې لور ته یې په پنجاب صوبه کې د تعلیم ورکولو دپاره د قومي اسمبلۍ مرستيال سپيکر خواست کړی، چې هغې ته په دانش سکول کې په شپږم ټولګي کې داخله ورکړي خو هغه وايي، لور يې ماشومه ده او يوازې يې نه شي پاتې کولی. د مرستیال سپيکر لخوا چې په درېمه فرورۍ د پنجاب صوبايي سيکرټري ته اعلاميه جاري شوې پکې ويل شوي چې د جنوبي وزيرستان اسما حافظ وزير په کلي کې مډل او هايي سکول نشته ځکه هغې ته دې د پنجاب په دانش سکول کې داخله ورکړی شي. خو د اسما ورور حمزه وایي د دوی غریبه کورنۍ ده پلار یې د ورځې په سر واڼه بازار کې مزدوري کوي او دانش سکولونه په پنجاب صوبه کې دي او دوی نشي کولې یوازې د اسما تعلیم لپاره ټوله کورنۍ پنحاب ته انتقال کړي. د علاقې یو اوسیدونکی او په علاقه کې د زده کونکو د حقونو لپاره کارکونکی ګل زمان وایي،دا ښه خبره ده چې حکومت د علاقې د يوې ماشومې د تعلیم زمه واري اخستې خو زیاته يې کړه تنایي سیمه نزدې 30 زره ابادي لري چې پکې د جینکو د تعلیم لپاره یوازې دوه پرايمري سکولونه دي او دعوه کوي چې هغه هم غېر فعال دي. هغه وويل دوی په علاقه کې د هايي سکول دپاره 45 ورځې پرلت هم کړی وو او د صوبې د تعلیم وزیر عاطف خان دوی ستایلي وو او د دسمبر په میاشت کې يې په ډیره اسماعېل خان کې د واڼه ویلفیر ایسوسي اېشن د یوې غونډې په مهال په تنایی سیمه کې د هایی سکول جوړولو ژمنه کړې وه خو ګل زمان وایي تر اوسه د سکول په جوړولو کار نه دی روان شوی. د ضلعې حکومتي چارواکي وایي د ضلعې په کالنیزو پرمختتایي پروژو کې په علاقه کې سکول جوړول شامل کړی شوي او زر به یې منظوري وشي. ګل زمان وایي د ډپټي سپیکر اعلاميه حیرانکونکې ده په دې خو یوازې د یوې جینۍ ستونزه هواره شوه خو په تنایي کې په لسګونو شمېره کې نورې جینکۍ هم تعلیمي زده کړو ته اړتیا لري. هغه وویل دوی په صوبه کې شامل شوي، پکار ده چې دغلته د جینکو لپاره په سیمه کې سکولونه جوړ شي. وي او اې ډیوه په سیمه کې د واڼه سیمې مرستیال کمیشنر سره د رابطې هڅه کړې خو څه ځواب یې نه دی ترلاسه کړی.
شیخ رشید:اوس بله لار نشته،دپاکستاني طالبانو پرضد به جګړه کیږي
بلوچستان کې په پوځ دشوؤ خونړیو بریدونو نه وروسته دپاکستان دکورنیو چارو وزیر شیخ رشید احمد وایي پاکستاني طالبانو یا ټي ټي پي ته افغانستان کې دناټو نه پاتې شوې عصري وسلې په لاس ورغلي دي اؤ راتلونکي کې دپاکستان دننه دبریدونو دلا زیاتېدو احتمال شته. نوموړی وایي طالبانو سره مذاکرات نه شي کامیابیدای ،اوس به دهغوئ سره جنګ کیږي اؤ له دې پرته بله هیڅ لاره نشته. دخالي په ورځ دسینیټ دکورنیو چارو قایمه کمیټې ته د احوال تیرولو په وخت شیخ رشید ویلي پاکستان خپل یو پلاوی ټي ټي پي ته دمذاکراتو لپاره ورلیږلی خو اوس اطلاعات دي چې دا خبرې نه شي بریالۍ کیدای. دکورنیو چارو وزیر زیاته کړې چې طالبانو کوم شرطونه حکومت ته ایښي هغه دمنلو نه دي اؤ اوس تر دې پرته بله لاره نه ده پاتې شوې چې طالبانو سره باید جګړه وکړل شي تر دې وړاندې د زیارت یا پنجشنبې په ورځ یو شخصي پاکستاني ټيلي ویژن جیو سره دخبرو په مهال شیخ رشید احمد ویلي وؤ دپاکستان دننه یاغي بلوڅ ډلې خپلو کې یو شوي اؤ دوئ ته دپردې ترشا دټي ټي پي اؤ نورو ورانکارو ډلو ملاتړ هم ترلاسه دی. دا په داسې حال کې ده چې تیره ورځ دکورنیو چارو دپاره دبلوچستان د وزیراعلا سلاکار ښاغلي ضیاء لانګو رسنیو ته تاید کړې ده چې ددغه کړکیچ ځپلي ایالت په نوشکي اؤ پنجګور سیمو کې په پوځ د وسله والو بریدونو کې ۱۲ پوځیان وژل شوي دي. شیخ رشید تور ولګولو چې دپاکستان خاوره کې بریدونو لپاره ترهګر دافغانستان څخه را اوړي اؤ بیا له بریدونو وروسته دافغانستان خاورې ته پناه وړي. د پاکستان د پوځ پخوانۍ افسر او د دفاعي چارو کارپوهه ليفټننټ جنرال( ر )طلعت مسعود ډيوه ته ویلي د هېواد دننه د ترهګرۍ د مخ په سېوا کېدونکو پېښو په ترڅ کې د پاکستان حکومت له هم په افغان طالبانو فشار راوړل پکار دي چې "که تاسو ټي ټي پي قابو نه کړې شوه نو مونږ هم به ستاسو د ملاتړ نه لاس پسر شو" کله چې له دشیخ رشید څخه پوښتنه وشوه چې داشرف غني حکومت کې به تاسو ویل چې ترهګر دافغانستان دخاورې نه دهند په لمسه پاکستان کې بریدونه کوي اوس خو افغانستان کې دطالبانو حکومت دی نو افغان طالبان ولې ټي ټي پي پاکستان کې له بریدونو نه منعې کوي؟ شیخ رشید یې هیڅ قاطع جواب ونه ویل شو خو دومره یې وویل چې افغان طالبان دپاکستان سره زیاته همکاري کوي. هغه وایي افغان طالبانو پاکستان ته ذمه واري اخستې ده چې خاوره به یې دپاکستان په ضد نه استعمالیږي اؤ دپاکستاني طالبانو خبرو ته کښینولو کې هم افغان طالبانو مهم رول لرلو خو وروسته بیا ټي ټي پي سره دغه مذاکرات ختم شول. هغه وایي اوس چې په بلوچستان کې کومه ترهګري کیږي نو په دې ایالت کې داعش هم شته اؤ ټي ټي پي هم بلوڅ ډلو سره کومک کوي اؤ ددې ترڅنګ دهند لخوا هم دا ترهګر حمایه کیږي. شیخ رشید وویل پاکستان طالبانو سره دسولې خبرې پیل کړې وې خو دهغوئ غوښتنې دنه منلو دي ځکه اوس دا خبرې ختمې شوې دي اؤ که چرې اوس هم کوم طالبان دپاکستان ایین اؤ قانون ته غاړه ږدي نو مذاکرات ورسره کیدای شي. دیوې پوښتنې جواب کې شیخ رشید وویل بلوچستان کې چې په امنیتي ځواکونو کوم تازه بریدونه شوي دې هغې کې زیاتره هغه وسلې کارول شوي چې دناټو نه افغانستان کې پاتې شوي دي. اسلام اباد کې میشت په افغان چارو ژور نظر لرونکي خبریال ښاغلي طاهر خان په ټویټر لیکلي وړاندي هم د بي بي سي او نورو رسنيو په رپوټونو کې ويل شوي چې افغانستان څخه د دغه وسلو قاچاق کيږي. خو شیخ رشید وایي چې دناټو سره ډیرو ملکي خلکو هم کار کولو اؤ دغه وسلې زیاتره هغوئ ته هم په لاس ورغلي چې دهغوئ ځینې بیا پاکستاني طالبانو ترلاسه کړې دي. څېړونکي طلعت مسعود تیره ورځ ډیوه سره خبرو کې ویلي وؤ د افغان طالبانو په واک کې د راتلو وروسته هلته د تحريک طالبان پاکستان خوندي ځالې او د ټي ټي پى او طالبانو نېزدې اړېکې دي. دهغه په وينا پاکستان د افغان طالبانو لپاره د امریکا او هند مخالفت په سر اخستى دى او اوس بايد پاکستان هم طالبانو ته دا خبره وکړي. تیرکال په ۱۵م اګست چې طالبانو کابل ونیولو نو دهغې راپدیخوا پاکستان کې یو وارې بیا دبدامنۍ لړۍ چټک شوې ده اؤ پخپلو خبرو کې شیخ رشید دا هم ومنله چې په پېښور کې اوس یو ځل بیا خلکو نه قلنګ غوښتنه پیل شوې ده . د څېړنې یوې غیر حکومتي ادارې انسټیټیوټ فار کنفليکټ اېنډ سيکورټي سټډيز پخپل یو تازه رپورټ کې ویلي د سږ کال په لومړۍ میاشت کې په پاکستان کې د ترهګرۍ په 24 پېښو کې 42 کسان وژل شوي دي او د ترهګرو تر ټولو زیاتې حملې په خېبر پښتونخوا کې شوي دي چې پکې 12 بريدونو کې نهه عام وګړي او پينځه امنیتي اهلکار وژل شوي. شیخ رشید وویل پاکستان چې افغانستان سره په پوله کوم ازغن تار لګولی په هغې هم دافغانستان له لوري په دې وروستیو کې ځینې بریدونه شوي خو دپاکستان امنیتي ځواکونه دې بریدونو ته په سخته ځواب وایي.
په خېبرپښتونخوا کې د تشدد د پېښو سېوا کېدو علتونه څه دي؟
د خېبرپښتونخوا په نوښار ضلع کې پرون د زیارت/ پنجشنې په ورځ د پوليسو په يو ګاډي وسله وال بريد شوی چې پکې د يو پوليس افسر په ګډون دوه تنه وژل شوي دي، پرون په باجوړ کې هم په اېف ـ سي ځواک چاودنه شوې وه، د دغو دواړو پېښو زمه واري تحریک طالبان پاکستان منلې وه. په خېبرپښتونخوا کې د تشدد او بدامنۍ د تازه پېښو په اړه څيړونکی او د پوليسو پخوانی لوړ پوړی افسر اخترعلي شاه وايي، دلته چې څومره ترهګر تنظیمونه دي هغوی اوس هم فعاله دي او هغوی دلته اوس هم د ځان سره خلک ملګري کوي او چې چرته غواړي خپلې کارروايانې کولی شي. وي او اې ډيوه سره په خبرو کې هغه وويل، د حکومت پاکستان سره د ټي ټي پي اوربند هم ختم شوی، او بيا ټي ټي پي ويلي وو چې دوی به کارروايانې شورو کوي او دا د هغې عکس العمل دی چې ترهګر بريدونه سېوا شوي دي. هغه زياته کړه په پاکستان کې په هر ځای کې د ټي ټي پي پټ مرکزونه شته او چې کله وغواړي نو هغه فعاله کړي او کارروايانې وکړي. د پاکستان د پوځ وياند مېجر جنرل بابر افتخار په پينځمه جنورۍ ویلي وو، په اګست 2021 کې چې د افغانستان نه بهرني ځواکونه ناڅاپه ووتل او د هغې له امله د راجوړو شوو حالاتو نېغ اثر د پاکستان په امنیت شوی او پاکستان دغه حالات څاري. په پاکستان کې د بدامنۍ پېښې وروسته له هغې سېوا شوي چې د تير اګست په مياشت کې طالبان په افغانستان کې په واک کې راغلي وو. خبريال حقنواز خان وايي، په افغانستان کې چې کله هم څه بدلون راغلی، د هغې ښې او بدې اغېزې په خېبرپښتونخوا، بلوچستان او په ځانګړي ډول په قبایلي ضلعو کې مخې ته راغلي دي. وي او اې ډیوه سره په خبرو کې هغه وويل، د تشدد د پېښو سېوا کېدو يو علت د پاکستان د رياست پاليسي واضحه نه ده په دې اړه، که وکتل شي په تيرو څو کلونو کې، د افغانستان د عملياتو سره په پاکستان کې هم عملیات شوي خو په دغو عملیاتو کې هغه ګټې نه دي ترلاسه شوي کومې چې خلک غواړي. حقنواز خان زیاته کړه، د پاکستان نه چې به کوم خلک افغانستان ته تلل او هلته به يې په شريکه د طالبانو سره عملیات کول او په افغانستان کې چې کوم خلک په واک کې راغله نو د هغو سره همفکره خلک ګڼي چې په پاکستان کې به هم يو څه ترلاسه کړي، که څه هم د هغه په نظر دوی په پاکستان کې نه شي کولی چې هغه رنګ کامياب شي، خو د پاکستان په رياست به يې يو څه فشار ضرور وي. هغه وویل پکار ده چې د ترهګرۍ پرضد یوه کوټلې پاليسي وي، او د هغې نه ولس هم خبر کړی شي. د پاکستان د پوځ وياند ويلي وو، په پاکستان کې چې کوم وسله وال، بريدونه او ترهګري کوي پرضد به يې عمليات کولی شي. هغه ويلي وو تېر کال په ملک کې د ردالفساد په عملياتو کې ټولې ترهګرې ځالې ختمې کړی شوي دي، په 2021 کې د 60زره نه زيات عمليات شوي دي، په 2021 کې 890 تهرېټ الرټس يا د خطرې خبرداری ورکړی شوی او د 70فيصدو مخنيوی پکې شوی دی. په پاکستان کې د څېړنې یوې غیر حکومتي ادارې ویلي د سږ کال 2022 په لومړۍ میاشت کې په پاکستان کې د ترهګرۍ په 24 پېښو کې 42 کسان وژل شوي دي او د ترهګرو تر ټولو زیاتې حملې په خېبر پښتونخوا کې شوي دي چې پکې 12 بريدونو کې نهه عام وګړي او پينځه امنیتي اهلکار وژل شوي دي.
منظور پشتين: ډزې هم راباندې وشوې او مقدمه هم راباندې درج شوه
د پښتون ژغورنې غورځنګ (پي ټي اېم) مشر منظور پشتين وايي، په قلعه سېف الله کې د جلسې وروسته راباندې ډزې هم وشوې، او د هغې وروسته راباندې مقدمه هم درج شوې ده، خو په مقدمه کې د پي ټي اېم په مشرانو د رياست او رياستي ادارو پرضد د ويناګانو تورونه لګول شوي. د بلوچستان صوبې قلعه سېف الله ضلعې د پي ټي اېم د جلسې وروسته د منظور پشتين او نورو درېو کسانو پرضد مقدمه درج شوې، او پکې تور لګول شوی چې د ارمان لوڼي د درېم تلين دپاره راجوړې غونډې ته منظور پشتين او نورو، راپاروونکې، د رياست او پوځ او استخباراتي ادارو پرضد وېناګانې کړي دي. د قلعه سېف الله د سټي تاڼې محرر رشيد وي او اې ډيوه ته د مقدمې درج کول تاييد کړه او وې ویل په مقدمه کې کومه ګرفتاري نه ده شوې. بل لور ته د پي ټي اېم مشر منظور پشتين وي او اې ډیوه ته وويل، د دوی په ګاډي د ارمان لوڼي د تلين نه وروسته ډزې وشوې، د دوی ملګري ورک شو، او بيا چې دوی پرلت پېل کړو دوی ته وویل شو چې مقدمه به یې درج شي خو الټه په دوی مقدمه درج شوې ده. په مقدمه کې د پي ټي اېم په مشرانو د لګولو شوو تورونو او اشتعال په ځواب کې پشتين وويل، په دوی چې کوم تورونه لګول شوي هغه تورونه نه دي دا رښتيا دي، هغه دعوه وکړه اشتعال دوی نه دی کړی اشتعال هغه وو چې په دوی بمبارۍ شوي، د دوی دوه لکه کورونه وران کړی شوي، 36 بازارونه ړنګ شوي، او د اته زرو نه زيات خلک ورک شوي دي. هغه تور ولګوو په رڼا ورځ د رياست لخوا د ترهګرو روزنه شوې وه، د دغې پرضد نعرې وهل انصاف غوښتل دي، اشتعال نه دی. د پاکستان پوځ او حکومت وخت په وخت د پي ټي اېم لخوا په ادارو لګول شوي تورونه رد کړي ځواب يې ورته ويلی او که څه هم د پاکستان د پوځ پخواني وياند مېجر جنرل اصف غفور څو ځله دا خبره هم کړې وه چې د پي ټي اېم ځينې غوښتنې سمې دي خو په يوه خبري غونډه کې يې په پي ټي اېم تور پورې کړی وو چې پي ټي اېم ته د بهر هېوادونو څخه پېسې مېلاويږي. هغه تور پورې کړی وو چې پي ټي اېم د غليم په لمسه د پاکستان د پوځ د بدنامولو کوششونه کوي. د پاکستان د پوځ مشر جنرل قمر جاوېد باجوه په خپله هم ويلي وو چې دوی د هايبرډ جګړې سره مخامخ دي او د هېواد د زلمی کول يې بې لارې کول کيږي. منظور پشتين وايي، په دوی هم تورونه لګي او دوی ته هم ويل کيږي چې دوی تورونه لګوي، هغه وويل د دوی سره دې کښېني دوی به ورته د تورونو ثبوتونه وړاندې کړي او که په دوی (پي ټي اېم) تورونه ثابت شو، درغژن کړی شوی چې کومه سزا یې خوښه وي، هغه دې دوی ته ورکړی شي. په منظور پشتين او ملګرو يې د ډزو د پېښې پښتنو ملت پاله ګوندونو غندنه کړې او د پېښې د پلټنو غوښتنه يې کړې وه. د يادې پېښې وروسته د بلوچستان د کورنيو چارو مشير ضيالانګو ويلي وو د اړوندو چارواکو نه يې د پېښې رپورټ طلب کړی دی. ضیا لانګو وي او اې ډیوه سره په ځانګړو خبرو کې ويلي وو، "ما له امنيتي ځواکونو او ايډيشنل سيکرېټري څخه رپورټ طلب کړی، په هغه کې به ورته ګورو که په ولسي او عام کس باندي امنيتي سرتېري ډزې کړې وي له هغه به پوښتنې کيږي". منظور پشتين وايي، نن په بلوچستان، خېبرپښتونخوا، اسلام اباد او لاهور کې هم د دغه پېښې پرضد احتجاجي مظاهرې روانې دي.
ملګري ملتونه افغانستان کې له میلیونونو ډالرو، استفاده نشي کولای: مقامات
د ملګرو ملتونو یوه جګپوړي چارواکي ویلي چې دوی افغانستان په نړیوال بانک کې ۱۳۵ میلیون امریکايي ډالر لري، خو په خبره استفاده کولای یې نشي.
