همه مابخوبی می‌دانیم که تامین نیروی انسانی ماهر ومسلکی، نیمه ماهر و متخصص در تعلیم وتربیت افراد توسط نیروهای با القوه آموزشی صورت می‌گیرد و اگر این نیروها به هر دلیل وبهانه وحیله کم رنگ، بی انگیزه، سرخورده و ناامید وازهمه بدترواجب القتل خوانده شوند باید منتظر شکست‌های پی درپی در توسعه اقتصادی٫ پیش رفت اجتماعی کشور خود باشیم. در مقابل آموزش و پرورش یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد و گسترش توسعه در ابعاد مختلف آن است. هر جامعه‌ای که در آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری کند، راه توسعه را به آسانی پیموده و حتی این راه را نیز کوتاه و کم مخاطره طی کرده است.
در کشور ما بارها از اهمیت تعلیم وتربیه٫ مسلک ومتخصص بخصوص داکتر وانجینیر بشکل نمایشی ستایش می گردد در حالیکه همه مسلکها ارزش خود دارد واهمیت خود گذاشته شود ، لیکن در عمل کمتر به این مهم توجه شده و گاهی نیز مورد غفلت قرار می‌گیرد. معلمان به عنوان کلیدی‌ترین عناصرتعلیم وتربیه،همه مسلک ها است در طول نیمه سده بحران کمترین توجه در سیاستگذاری ها معطوف به آنان بوده است. همین مسئله باعث می شود، در صورت عدم توجه به معلمان نمی‌توان انتظار تحول رو به رشد در زمینه تعلیم و تربیت نسل آینده داشت. وعدم بازگشایی ان تبدیل به یک مشکل جهانی گردیده است اینکه دید گاه ماچیست بحث جداگانه است.
مشکلاتها:
۱-کمبود نیروی انسانی و معلم یکی از مسائل عمده در آموزش و پرورش کشور است و هر سال این مسئله حادتر می‌شود. اولویت مدیریت منابع انسانی، برنامه ریزی نیروی انسانی است. از این منظر ضرورت دارد، مدیران آموزش و پرورش در این رابطه دقت نظر بیشتری داشته باشند. استفاده از مدیران و کارشناسان تخصصی و حرفه‌ای و نیز تمرکز بر قوت گرفتن ظرفیت پوهنتون /دانشگاه فرهنگیان از جمله راهکارهایی است که می تواند به تامین نیروی انسانی کمک شایانی داشته باشد. در اینباره آموزش و پرورش در سند تحول بنیادین، آموزش تخصصی و حرفه‌ای در دانشگاه فرهنگیان را تکلیف کرده است. عوامل دیگری همچون ساماندهی نامناسب نیروی انسانی در آموزش و پرورش، عدم تناسب نسبت نیروی اداری و پشتیبانی به نیروی آموزشی و فقدان تمرکز در استفاده از تربیت معلم چندمهارتی از دیگر مسائلی است که کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش را بحرانی کرده است.
۲-معلمان در ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی کشور بسیار موثرند و به همین دلیل توجه به آموزش و پرورش باید از اولویت‌های اصلی دولت امارت اسلامی باشد. قطعا اگر بخواهیم آینده کشور و توسعه آن تضمین شود باید به مساله آموزش و معیشت معلمان نگاه بخصوصی داشت به‌گونه‌ای که یک معلم نباید مشکلات مالی داشته باشد. این در حالی است که بسیاری از معلمان به مشاغل دیگری روی آورده اند. موضوعی که باعث کاهش کارایی این افراد در تمرکز آموزشی و تربیتی خواهد شد. تمایل معلمان به تدریس خصوص باعث شده در برخی موارد شاهد فروش سوالات امتحانی٫ جعل کاری ومذاخله مستقیم پاکستان باشیم که از جمله آسیب های وضرر حوزه تدریس معلمان است.
اجرای قانون رتبه بندی معلمان و لحاظ امتیازات بخصوصی آن برای معلمین سالها از سوی مسئولان شعار داده می شود تا اینکه بالاخره پس از سالها آیین نامه اجرایی رتبه‌بندی خواهد شد معلمان با تکیه بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به تصویب باید برسد و تا پایان ماه سنبله باید خاتمه یابد، رتبه‌بندی معلمان اجرایی خواهد شد. اجرایی شدن این اقدام تاثیر به سزایی به بهبود وضعیت آموزش و پرورش در کشور دارد. از طرف دیگر معلمان چشم امید به اجرایی شدن این قانون دارند.
۳-در ادامه مشکلات معیشتی باید به کرونا و مشکلات ناشی از آن نیز که در این دو سال گذشته بر مشکلات دیگر حوزه آموزش و پرورش افزود هم اشاره کرد. استفاده از فضای مجازی با توجه به هزینه‌های بالا اقتصادی و محدودیت‌های اینترنتی والکترونیکی در افغانستان، نه تنها دانش‌آموزان، بلکه معلمان را نیز با مشکلات فراوانی مواجه کرد. "معلم‌ها" از جمله معدود افرادی هستند که در سالهای کرونایی نه تنها خانه نشین نشدند بلکه زحماتشان دو چندان شد. گاهی معلمان تا پاسی از شب درگیر آموزش مجازی هستند..
تهدید سلامت معلمان به دلیل ساعات طولانی کار با سیستم آموزشی هوشمند، تمسخر شدن توسط دانش آموزان در آموزش مجازی و حذف کاریزمای معلم در سر کلاس مشکلات این قشر در دوران تحصیل مجازی بوده است. معلمان مجبور بودند علاوه بر تحمل فشارروانی و مشقت تدریس آنلاین، درگیر ترغیب و اشتیاق دانش آموزان به تحصیل باشند. بارها شاهد بودیم در فضای مجازی برخی از معلمان برای تدریس مجازی ایده های آموزشی خوبی را پیشنهاد می‌دادند.
۴-یکی دیگر از چالش‌های این قشر، انتخاب مدیران است که این سالها دستخوش سیاست شده است. از مهم‌ترین امتیاز‌هایی که در انتصاب مدیران آموزش و پرورش کمتر مورد توجه قرار گرفته است این است که مدیران این دستگاه چه در سطح ولسوالی و چه در ولایات و مناطق باید از میان شخصیت‌های فرهنگی کارآزموده و مورد پذیرش جامعه معلمان منصوب شوند و نیز برون سپاری انتخاب مدیران به ولسوالی ها یا دیگر شخصیت‌ها موجب تضعیف استقلال آموزش‌وپرورش می‌شود و بر روند تعلیم و تربیت خدشه وارد می‌سازد، اصلاح این روند جهت تقویت آموزش و پرورش مورد انتظار فرهنگیان است. چندی پیش هم جامعه فرهنگیان از وزیر آموزش وپرورش و دولت سیزدهم خواستند هرچه سریع‌تر نسبت به برکناری مدیرانی که مشکلات معلمان را دستاویز اهداف سیاسی خود قرار دادند و باعث تشدید مشکلات معلمان شدند، اقدام کنند.
۵-یکی دیگر از جنجال‌های فرهنگیان بازنشسته در س۱۴۰۱، عدم پرداخت پاداش پایان خدمت‌‌شان بوده است. پیگیری‌های گروه کثیری از فرهنگیان سراسر کشور و همچنین چند مرحله تجمع در کابل هم همچنان بی نتیجه بوده است.به هزار فرهنگی بازنشسته چشم انتظار این پاداش هستند. سخنگوی وزارت معارف وعده داده، اعتبار پاداش پایان خدمت ۱۴۰۱ در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ دیده شده است و به محض تخصیص اعتبار، پرداخت می‌شود. سوال اینجاست آیا مبلغ در نظر گرفته شده، ارزش سالهای گذشته را دارد؟
۶-مشکلات معلمان اطراف از دیگر موضوعاتی بوده که کمتر به آن اشاره شده است. پرواضح است داشتن معلم خوب در کیفیت تحصیل دانش آموزان اطراف سهم مهمی را دارد. برخی خبرها حکایت از این دارد بیش از حد معلم این حوزه سرباز معلم هستند؛ در کنار این تراکم نیروی مجرب و کارآزموده در کلان شهرها باعث شده است مناطق محروم با فقر فرهنگی روبرو شوند، چرا که در بیشتر موارد معلمان اطراف باید هر شش پایه را با هم تدریس کنند. در کنار این موضوع بسیاری از معلمان با مشقت‌های بسیاری برای تدریس رو به رو هستند. این افراد عموماً برای رفت و آمد به محل تدریس خود باید روزانه کیلومترها مسافت را بپیمایند و یا در مناطقی باشند که نیازمند وسایل هستند اما به دلیل نبود زیر ساخت ها ووسایل مناسبی ندارند و یا در بعضی از مناطق فاصله شهر و قریه ها زیاد است. این در حالی است که معلمین اطراف عموماً حق التدریس یا خرید خدماتی هستند و دریافت های بسیار پایینی دارند. تامین زیرساخت برای ایجاد انگیزه در معلمان جهت خدمت در مناطق محروم با تخصیص امتیازات ویژه از جمله مطالبات معلمان دوردست واطراف است.
بی شک مسائل و مشکلات این قشر که به بهانه هفته معلم به رشته تحریر درآمده است بیش از این موارد است. حل مشکلات نیازمند نگاه اختصاصی از سوی مدیران بلند پایه است. طبیعی است که چنین مشکلاتی با سخنرانی و اعطای القاب خاص به معلمان در آستانه هفته معلم حل نمی‌شود و نیازمند عزمی جدی و نگاهی ملی به این حوزه است..
