سریزه: غوښتل مو د لابراتوارې خوندیتوب په اړه معلومات پیدا کړم خو په ګوګل کې له ډېرو پلټنو سره سره مې په پښتو او درې ژبه هیڅ ونه موندل حال داچې په هېواد کې هره ورځ د انساني، حیواني، نباتي، اوبو، خاورې، کیمياوې سرو، سیمنټو،میوو ،منرالونو او د ژوند په نورو برخو کې د تشخیص لپاره په لسګونو لابراتورونه جوړېږي نو ما غوره وګڼله چې ددغې تشي دیوې کمې اندازې د ډکولو لپاره مې د انګلیسي له بیلابیلو مقالو څخه یو څه راټول او ژباړلې دي نو هیله ده چې دعامو لوستونکو او په ځانګړې توګه د زده کوونکو یو څه تنده پرې ماته او په خپل ژوند کې ورڅخه ګټه پورته کړي.
په درنښت
لابراتواري خوندیتوب (Laboratory safety) :
ټول زده کونکي باید د دې لابراتوار معلومات د لابراتوار د خوندیتوب او بیړني طرزالعملونو په پام کې نیولو سره تر ټولولومړي په لابراتوار د کارکولو څخه مخکې ولولئ او پوه شي ځکه ستاسو شخصي لابراتواري خوندیتوب په تاسو پورې اړه لري او په دغه لارښود کې هڅه شوې ده هغه نقطي په ګوته شي چې هغه په لابراتوار کې خطر رامنځته کوي.
زده کونکي باید په اکادمیکه دوره کې د لابراتور د لیکلو او شفاهي خوندیتوب لارښووني تعقیب کړي او نورې اضافي لارښوونې کیدای شي د لابراتوار د کار په پیل کې ورکړل شي.
په ښه او فکر قضاوت سره، په دې کورس کې د یوې پیښې امکان خورا کوچنی دی خو سره له دې چې د څیړنې او تدریس کاري ساحې ( لابراتوارونه، هټۍ، او نور ) د احتمالي خطرونو څخه ډک دي نو وسایلو ته سخت زیان او تاوان رسوي.
که تاسو چېرته د خطرناکو موادو یا سامانونو سره کار کوئ نو هیله ده چې په لابراتور کې یوازې کار مکوي نو لږترلږه باید دوه کسان حاضر وي ترڅو یو څوک وسایل بند کړي او د بیړني حالت پرمهال د مرستې غوښتنه وکړي.
په لابراتور کې د ساتنې روزنه او یا معلومات باید د مربوطه استاد، د استاد اسیسټانت، د لابراتوار مصؤنیت مسول راټول او خطرونه په ګوته او له شاګردانو سره شریک شي.
):Emergency Response بېرنې ځواب (
1. دا ستاسو مسؤلیت دی چې د خوندیتوب او د اور د الارم پوسترونو لوستل او په بیړني حالت کې لارښوونې تعقیب کړئ
2. د اور وژونکو الو ځای، د سترګو مینځلو ، او په لابراتوار کې د خوندي شاور ځای او په دې پوهیدل چې څنګه یې و کارول شي.
3. خپل ترینر یا لارښود ته ژر تر ژره د ټپی، اور وژنې او یا له چاودیدنې وروسته، خبر کړئ.
4. له ودانیو څخه د بیرنیو حالاتو پرمهال د وتلو په بیرنې لار باندې پوه شي.
):Common Sense عامه پوهاوې (
په لابراتوار کې د خونديتوب لپاره ښه او عام احساس ته اړتیا ده. داسې تمه کیږي چې هر زده کونکی به په مسؤله ډول خپل کار وکړي او ښه فکر او عام احساس وکړي نو که چیرې تاسو په دې ډاډه نه یاست چې په یو ځانګړي وضعیت کې څرنګه او څنګه کار ترسره کړئ، نو د مشورې لپاره د ښوونکي معاون یا روزونکي څخه پوښتنه وکړئ. له کوم څیز سره چې تاسو په بشپړه توګه بلد نه یاست نو هغه توکی ته لاس مه ور وړه او تل غوره وګڼه چې ځان ډاډه او پوه کړي مخکې له دې چې تاته زیان ورسېږي او یا کوم سامان الاتو ته زیان واوړي.
):Personal and General laboratory safety شخصي او د عمومي لابراتوار خوندیتوب (
1. په لابراتوار کې د کار کولو پرمهال هیڅکله خوړل، څښل او یا سګرټ مه استعمالوی.
2. لیبلونه په احتیاط سره ولولئ.
3. هیڅکله په لابراتور کې وسایل په خپل سر مه استعمالوی تر څو چې تاسو ته د خپل لارښود لخوا روزنه او یا د هغه لخوا تایید شوې نه وې.
4. کله چې د خطرناکو موادو او / وسایلو سره په لابراتوار کې کار کوي نو د خوندیتوب په سترګیو یا کوم بل څیز باندې خپل مخونه پټوي.
5. کله چې خطرناک او زهرجن څیز کاروي نو لاسونو مو وپوښوي.
6. جامې: کله چې په لابراتوار کې خطرناک مواد سمبالوی نو د لاسونو پوښونه، د لابراتواري کمیسونه او د خوندیتوب سترګۍ او پوښ واچوئ. په لابراتوار کې کمیسونه او څیلۍ هر وخت کې استعمال هم نشي او بوټان اړین دي کله چې د ماشینونو په پلورنځیو کې کار کوي.
7. که تاسو اوږده ویښتان یا اوږدي جامې لرئ، نو ډاډ ترلاسه کړئ چې دا به محدود او تړي.
8. د کار ساحه د ټولو موادو څخه پاکه کړئ پرته له هغه چې ستاسو د کار لپاره اړین دي. کوټونه باید په خونه کې وځړول شي یا په بکس کې کیښودل شي. اضافي کتابونه، بټوې، دستکول او نور باید د هغو وسایلو څخه لرې وساتل شي، چې هغه د هوا جریان اړتیا ته اړتیا لري.
9. دفع کول - زده کونکي مسولیت لري چې د خپلو موادو د استعمال مناسب موارد وپیژني او هم په خپل مناسب لوښي کې کیږدي.
10. د سامان آلاتو خرابوالی - که په لابراتور کې د کار پرمهال د سامان الاتو او یا د تجهیزاتو یوه برخه خرابه شي، نو ژر تر ژره خپل د لابراتوار مسول ته راپور ورکړئ. هیڅکله هڅه مه کوئ خپله ستونزه خپله حل کړئ ځکه کیدای شي تاسو خپل ځان او یا نورو ته زیان ورسوئ.
11. که چیرته غواړئ لابراتوار پرېږدي ، نو ټولې هغه فرعي سرچینې وتړئ چې تاسو خلاصي کړي او بیا دروازې بندې کړئ.
12. کوښښ وکړئ په لابراتور کې د کار پرمهال د خولې پواسطه په پیپ کې کوم څیز مه پورته کوئ.
13. مخکې له دې چې په لابراتور کې کار خلاص او رخصتېږي نو باید خپل د کار ځای پاک کړي.
14. د لابراتوار پریښودلو مخکې او له خوړلو دمخه خپل لاسونه او مخونه پاک پریمینځی.
15. هیڅکله پرته له اجازې تجربې مه ترسره کوي
16. هیڅکله په لابراتور کې یوازې کار مکوئ
17. د لابراتور ځای پاک او منظم وساتي
18. په لابراتور کې هیڅکله روانه تجربه همدسي مه پرېږدی
19. کله چې درڅخه ترمامیتر مات شو نو خپل لارښود ته خبر ورکړه او خپله یې مه پاکوه چې د امراضو سبب ګرځی.
20. هرکله چې هندارې سلیډونه او چیپونه استعمالوي نو هغه وګوري چې مات یا چاودلې نه وي ځکه چاودلې هندارې ددې سبب کېږي چې د کار پرمهال تاسو او یا د لابراتور وسایلو ته ضرر ورسوي.
21. ټول هغه محدودیتونه له منځه یوسي چې تاسو په بیرنې حالت کې د اور وژنکي الي، برېښنایې سویچونو،ځان او سترګو مینځلو شاورنو ته مخنیوي کوي.
22. له دهلیزونو څخه د ذخیرې او یا د کارځای په توګه استفاده مکوي
)Electrical safety بریښنایې خوندیتوب (
1. د لوړ ولټاژ تجهیزاتو د کارولو د مخه د برېښا اجازه ترلاسه کول.
2. د بریښنایې ټولو بکسو ته نا محدود لاس رسی او ساتل یې.
3. د لین غځولو او یا نور بریښنایې تغیراتو لپاره باید د برېښنا د پلورنځی او یا دهمغږې کوونکې سره په تماس کې شئ.
4. په لوړ ولټاژ بریښنایې وسایلو کې د کار پرمهال له ډېر اختیاط څخه کار واخلي او بې ځایه پکې لاسوهنه مکوئ.
5. که هرڅومره ډاډمن هم شي چې د لوړ ولټاژ برېښنایې وسایل یې خاموش کړي نو بیا هم لاس مه وروړۍ کیدای شي ستونزه درته پیدا کړي.
6. کله چې تاسو د لوړ ولټاژ تجهیزات یا لیزر سیستم تنظیم کوئ کوم چې لوړ ولټاژ حرارت تولیدوي، یواځې له یو لاس څخه کار واخلئ. ستاسو د بل لاس خوندي ځای په جیب اویا شا خوا ته ونیسي. دا کړنلاره د پیښې احتمال له منځه وړي چېرته چې لوړ ولټاژ په عیني وخت کې په یو لاس ترسره کېږي ځکه چې ستاسو سیني له لیارې به بل لاس ښکته کړي.
)Mechanical safety میخانیکی خوندیتوب (
1. کله چې له هوایې کمپریسونو (compressed) څخه ګټه پورته کوي نو یوازې هغه نوزلې استعمال کړي چې تاید شوې وې او هیڅکله هوا په مستقیمه توګه کوم کس ته مه مخامخ کوی.
2. د کار پرمهال له ماشینونو څخه باید په سمه توګه ساتنه وشي.
3. د هایدرولیکي او فینوماتیکي وسایلو د کار پرمهال باید خپل تمرین ته زیاته پاملرنه وکړي ځکه یو ناڅاپی حرکت یې کولای شي تاسو او یا ماشینونو ته زیان واړوي.
) Chemical safety کیمياوې خوندیتوب (
1. هره کېمیاوې ماده تداوې کړه ځکه چې دا هرې یوه خطرناکه ده.
2. ډاډ ترلاسه کړئ چې ټول کیمیاوي توکي د موادو له نوم، نیټې، او د انفرادې مسؤل شخص له نوم سره په واضح توګه لیبل شوې دي او کنه.
3. هیڅکله کیمیاوي توکي په هغو بوتلونو کې مه اچوي چې عکس العمل ښئ. (هڅه وکړی چې سهي اندازه وکاروۍ او هم یې له نورو سره شریک کړي).
4. د اور اخېستو د خطرونو د مخنیوې د قوانینو په اساس باید په ذخیرو کې مناسب مقدار، د تاید شوو لوښو ډولونه او المارۍ، معیارې لیبل اونور ولرئ . که چيرته د اصولو مطابق نه وې نو کولای شي له مسول کس سره په اړیکه کې شئ.
5. بړاس کوونکي او سوزونکي مرکبات یوازې کولای شي په پوښ لرونکو وسایلو کې استعمال کړي ځکه ددې طریقي پواسطه کولای شو مضر او خطرناک موادو له خپریدو څخه مخنیوي وکړو.
6. هیڅکله اجازه مه ورکوی چې کیمیاوې محلول ستاسو له پوټکی سره په تماس کې شي بلکي همېشه له دسکشو څخه کار اخلئ.
7. هیڅ وخت کیمیاوې محلول مه بوی کوئ بلکي د محلول په بوتل لګول شوې لیبل ولولي ترڅو هغه وپیژنئ.
8. د کیمیاوې محلولونو کثافت، استعمال شوې او ماتي شوې ټوټي باید په مناسبو کانتینرونو کې خوندی شئ.
9. په چټکۍ سره باید خپل استعمال شوې میز پاک کړي.
10. خواړه په لابراتورونو کې هیڅکله مه ذخیره کوی.
