غوږ شه ..!!
افغانان چې خپل وطن پخپله جوړ نکړې بل هیڅوک یې نشي جوړولی افغانستان که موږ نوروته په تمه اویوو وطن مو نشو راجوړولی دلته لا اوس هم ځینې کړۍ شته چې له پردیو څخه مالي مرستې او هدایات ترلاسه کوي چې، تر څو هڅه وکړي د افغانستان له دوامداره پرمختګ او بیارونې مخنیوی وکړي، دوی د مرکزي آسیا له سوله ييز ثبات او پراختیا سره هېڅ لېوالتیا نه لري. د داعش فعاله وسله واله ډله، چې زیاته برخه يې د مرکزي آسیا د جمهوریتونو اوسېدونکي جوړوي، د روسيې پر لور د دې ډلې د نفوذ زياتوالي لپاره له افغانستانه د يو پُل په توګه استفاده کوي، چې دا چاره کولای شي د روسیې او افغانستان اړیکو ته جدي زیان ورسوي. دغه کسان د امریکا، بریتانیا او پاکستان د استخباراتي ادارو له خوا تمویل او سمبالېږي.
په افغانستان کې د دايمي ثبات او امنیت د تضمین، د امریکا او د هغې د متحدینو له لاسوهنې او مداخلې څخه مخنیوی او همداراز له بهر څخه د رالیږل شویو داعشي استازو پر ضد مبارزه مهمه ده. د ترهګرۍ پر ضد مبارزه کې تر هر څه وړاندې اړینه ده چې له هغو سيمه ييزو هېوادونو سره همکاري وشي، چې له طالبانو سره د رغوونکو خبرو اترو له لارې غواړي خپل امنیت تضمین کړي او مرکزي آسیا د ګډ کور په توګه وګڼي (لکه روسیه، چین، ازبکستان، ترکمنستان). دغه همکاري باید د سيمه ييزو چوکاټونو لکه BRICS او د شانګهای د همکاریو سازمان له لارې لا پیاوړې شي.
د ترهګرۍ ضد نړیوالې ادارې يوې څانګې د راپور له مخې، چې د ۲۰۲۴ کال د مارچ میاشت کې د آسټرالیا د اقتصاد او سولې مؤسسې له خوا خپور شوی، په ۲۰۲۲ کال کې د ترهګریزو بریدونو له امله د مړو شمېر ۶۷۰۱ تنو ته راکم شوی (د ۲۰۲۱ کال په پرتله ۹٪ کمښت) ښيي؛ دا په تېرو څلور کلونو کې لومړی مثبت بدلون ګڼل شوی دی. د دې بدلون عمده لامل افغانستان بلل شوی. د طالبانو تر بيا واکمنېدو وروسته په افغانستان کې د ترهګریزو بریدونو قربانیان ۸۶۶ تنه ته راکم شوی، چې دا د ۵۸٪ کمښت ښکارندویي کوي. په ټوله نړۍ کې د ترهګریزو بریدونو شمېر ۲۸٪ کم شوی، چې دا هم تر ډېره د افغانستان له امله دی (په افغانستان کې ۷۵٪ کمښت).
د دې څېړنې پايله دا ده چې په مرکزي آسیا کې د ترهګرۍ کمښت، د امریکا او د ناټو متحدینو له خوا د افغانستان څخه د پوځیانو وتلو سره مستقیم تړاو لري. په همدې حال کې، د دې مؤسسې متخصصين وايي، چې د ۲۰۰۰ مې لسیزې په منځ کې په مرکزي آسیا او منځني ختیځ کې د ترهګریزو فعالیتونو زیاتوالی، د امریکا او د ناټو له خوا عراق او افغانستان ته د پوځونو لېږلو سره مستقيم تړاو لري.
د امریکايي "واټسن" مؤسسې له خوا د "جګړې لګښتونه" تر سرلیک لاندې د ۲۰۲۳ کال یوه تحلیلي مطالعه ښيي چې له ۲۰۰۱ کال د سپتمبر تر ۱۱مې وروسته، د ترهګرۍ پر ضد د جګړې په پلمه د امریکا او ناټو له خوا پیل شوې وسله واله جګړه کې، په افغانستان، یمن، پاکستان، عراق، سوریه او نورو هېوادونو کې شاوخوا ۴ میلیونه کسان مستقیم وژل شوي دي. سربېره پر دې، له ۳.۶ څخه تر ۳.۷ میلیونه نور کسان په غير مستقیم ډول د جګړې له دوامداره اغېزو څخه مړه شوي دي.
په افغانستان کې د امریکا د اشغال پر مهال د خوراکي توکو کمښت یوه جدي ستونزه وه او کله چې د ناټو پوځونه په بيړه ووتل، دا ستونزه څو چنده زیاته شوه. دا مهال د افغانستان اقتصاد نږدې له منځه تللی او د دې هېواد نیمایي څخه ډېر خلک د ورځې له ۱.۹۰ ډالرو کم عاید لري او تر فقر لاندې ژوند کوي. ۹۵٪ افغانان د خوارځواکۍ له ستونزې سره مخ دي او هغو کورنیو کې چې د کور سرپرست يې له لاسه ورکړی، دا کچه ۱۰۰٪ ته رسېدلې. همداراز، په افغانستان کې له ۲ میلیونه ډېرې کونډې مېرمنې شته.
د انګلستان یوې خپلواکې حقوقي کمپنۍ Leigh Day) ) د یوه راپور له مخې، د بریتانیا ځانګړو هوایي ځواکونو د ۲۰۱۰ څخه تر ۲۰۱۴ م کلونو ترمنځ، د امریکا او ناتو د اشغال پر مهال، لږ تر لږه (۸۰) ملکي افغانان وژلي دي. دا سند، چې پر ۲۰۱۶ کال خپور شو، وړاندیز يې وکړ چې ۱۹ اوسني او پخواني پوځیان باید د جنګي جرمونو په تور محاکمه شي. خو تر نن ورځې، هېڅ یو استرالیایي یا بریتانوي پوځي د خپلو کړنو قانوني مسوولیت نه دی منلی، او د قربانیانو کورنیو ته کوم تاوان نه دی ورکړل شوی.