ابن الهیثم کیست؟
او محمد بن حسن بن الهیثم البصری است که در سال۳۵۴ هجری قمری در شهر بصره تولد گردید و بعد ها به قاهره رفت و در همان جا در سال 430 و در سن 76 سالگی وفات نمود.
- ابن الهیثم، ریاضی‌دان، طبیب، و فیزیک‌دان، و دانشمند حساب، هندسه، مثلثات و الجبر بود که اورا پدر نورشناسی مدرن، می نامند.
- ابن الهیثم، نخستین دانشمند فیزیک نور در جهان، مخترع ذره‌بین، و نخستین محقق ویژگی‌های نور، و نخستین اندازه گیرنده سرعت صوت، سرعت نور و محیط کره زمین با استفاده از واحد اندازه‌گیری (ذرع)، بود.
- او به نسبت زاویه تابش و زاویه انکسار پی برد و اصول تاریکخانه را شرح داد و در مشاهدات آفتاب گرفتگی خود از این وسیله استفاده کرد و در مورد قسمت‌های مختلف چشم بحث کرد.
- تأثیرگذارترین اثر او، کتاب ( المناظر)، یعنی نور شناسی است که کتاب راجر بیکن انگلیسی، در حقیقت ترجمه همین کتاب المناظر ابن الهیثم می باشد.
- کتاب او تحت عنوان ( فی ضوء القمر) در قرون وسطی به غرب راه باز نمود و توسط آبراهام هبرایوس و به سفارش آلفونسوی دهم، پادشاه کاستیل، به زبان اسپانیایی ترجمه گردید و بعد از آن، تحت عنوان کتاب جهان و آسمان، به لاتینی ترجمه گردید.
- اختراع کمره تصویر برداری
هنگامیکه ابن الهیثم، این دانشمند اپتیک، نور شناس و فیزیک دان، در شهر بصره زندگی می کرد، از خانه متروکه ای شنید که مردم در باره آن سخن ها می گفتند و آن خانه را (خانه ارواح) می نامیدند، و می گفتند که در آن خانه که داخل شوید، تصویر های انسان های را به شکل خرد و ریزه می بینید که به شکل معکوس، بر دیوار خانه راه می روند.
ابن الهیثم رفت و این خانه را از نزدیک مشاهده نموده و تحقیقات خود را بالای این تصاویر آغاز نمود.
و چنین نتیجه بدست آورد که در دیوار استنادی که میان این اتاق و جاده عمومی قرار دارد، یک سوراخ خرد و ریزه است و هرگاه کسی در جاده عمومی و در یک فاصله مشخص از این دیوار بگذرد، تصویر وی از همین سوراخ، و به شکل خرد و معکوس بر آن دیوار دیگر، انعکاس می کند.
ابن الهیثم بخاطر تقویه بیشتر نتیجه این تحقق خود، یک اتاقی مانند همان اتاق که مردم آن را خانه ارواح می نامیدند، در خانه خود درست نمود، و در این جا تحقیقات خود را بیشتر بالای حجم سوراخ و فاصله میان سوراخ و دیوار مقابل آن که تصویر بر آن انعکاس می کند، متمرکز نمود و در نتیجه تصویر های واضح تر و روشن تر از آن تصویر های که در خانه ارواح دیده بود، بدست آورد.
سال ها گذشت و ابن الهیثم به قاهره نقل مکان نمود و تجارب و آزمایشات علمی وی، تبلور بیشتر نمود و تصمیم گرفت که ایده خانه ارواح را به شکل خرد و کوچک انکشاف دهد که بتواند در هر جای آن را با خود حمل نماید.
لذا او یک صندوق کوچک را پیدا نموده و داخل آن را با رنگ سیاه رنگ مالی نمود و در یک طرف آن یک سوراخ خرد و ریزه را ایجاد نمود و در جهت مقابل این سوراخ یک ورق از شیشه مات را جابجا نمود که عبور نور از این سوراخ، باعث می‌شد که تصویری نسبتاً واضح اما به صورت معکوس و وارونه، بر ورق شیشه ای که در سطح مقابل آن قرار داشت، انعکاس و باز تاب یابد.
وهنگامیکه این صندوق خود را که در حقیقت نخستین کمره تصویر برداری به شکل ابتدائی آن بود، در تالار پوهنتون ازهر و در برابر شاگردان خود گذاشت، تصویر های آن ها به شکل کوچک و معکوس بر شیشه صندوق انعکاس می نمود که باعث حیرت و خنده آن ها می گردید.
ابن الهیثم بعد از آن این اختراع خود را انکشاف بیشتر داد و عدسی محدب را اختراع نموده و این عدسی را مستقیم در پشت سوراخ صندوق تصویر، جابجا نمود.
همچنانکه او از عدسی محدب، ذره بین را اختراع نموده و در عینک از آن استفاده نمود که بعد ها این اختراع به غلط به راجر بیکن نسبت داده شد.
ابن الهیثم با این کار خود، اختراع نخستین کمره را در تاریخ بشریت، تکمیل نموده و ثبت نمود، و چونکه هدف دانشمندان اسلامی از اختراعات شان، کسب شهرت و ثروت نه، بلکه خدمت به جامعه بشری بود، لذا ابن الهیثم بالای این صندوق تصویر برداری نام خود را نگذاشت، بلکه یک نام علمی ساده را انتخاب نمود و نامش را ( الخزانة المظلمة ذات الثقب= تاریک صندوقی سوراخ دار) گذاشت.
این اختراع ابن الهیثم، در خلال سال های جنگ‌های صلیبی به اروپا برده شد و به شدت مورد توجه نگارگران و نقاشان قرار گرفت و همهٔ نقاشان، خصوصا نگارگران و نقاشان ایتالیایی، از آن استفاده می کردند.
بعد از آن، این تحول و انقلاب که ابن الهیثم با این اختراع خود بر پا نموده بود، انکشاف بیشتر داده شد که بعد ها منجر به ساخت دوربین عکاسی، دور بین فلم برداری، دوربین سینما و پروژکتور پخش فیلم، گردید.
و امروز هنگامیه این دستگاه های تصویر برداری انکشاف یافته که در حقیقت گذرنامه سفر به جهان شده است را بدست می گیریم، باید شخصیت علمی ابن الهیثم، این دانشمند مسلمان که این نعمت را در دسترس همه ما و شما قرار داده است، در اذهان ما تداعی گردد.
