MOAB څه پيغام لري؟
تيره پنجشبې ماښام امريکايې ځواکونو د ننګرهار د اچين ولسوالۍ په اسد خېلو سيمه کې د داعش پر مرکزونو ستر بمي بريد ترسره کړ. دغه بم چې امريکايي ځواکونو د ننګرهار اچين کې د داعش پر پټنځايونو غورځولی تر ټولو ځواکمن نااتومي بلل شوی، چې لومړی ځل يې امريکايي ځواکونه کومه جګړه کې کاروي.
د افغان ولسمشر ویاند د داعش پوځي فعالیتونو ته په کتو د دغې ډلې د وسله والو پرخلاف د امریکا د پوځ له خواد دغه ستر بم د کارولو څخه دفاع وکړه او ویې ویل چې دا په دغه سیمه کې د داعش یو ستر مرکز و او افغان ځواکونو په دغې سیمې کې له وړاندې عملیات پيل کړي وو. په افغانستان کې د نړیوالو ځواکونو عمومي قوماندان جنرال جان نیکولسن او افغان چارواکي وایي چې په اچین کې يې پر داعش د " ټولو بمونو د مور" برید کې د د داعش جګړه مارانو ته لوی زیان رسولی دی.
په اچین کې د داعش پر سمڅو د امریکا د ستر بم له غورځېدو وروسته د ننګرهار چارواکي وايې چې په دې برید کې تراوسه پوري د داعش تر ۱۰۰ ډېر غړي وژل شوي دي. د ننګرهار د والي ویندوی ويلي په دغه برید کې د داعش په دوو سمڅو کې د ۱۰۰ تنو مړي شمېرل شوي او لا هم پلټنې روانې دي چې په نورو پټنځایونو کې د تلفاتو شمېر معلوم شي. ده همداراز وویل چې اکثره وژل شوي کسان بهرنیان دي. په ننګرهار کې روغتوني سرچینې هم وايي چې د ۴۷ تنو مړي وررسول شوي دي.
د ننګرهار يو شمير ولسونه چې له تيرو دوو کلونو راهيسې د داعش له ناتار سره مخ دي؛ له دغه بريده په هرکلي سره وايې؛ دغلته د داعش ترهګرې ډلې د لمنځه تللو پورې له دغه ډول بمي بريدونو څخه ملاتړ کوي. دوی وايې «دلته پخوا هم د داعش په پناه ځايونو بريدونه شوي و خو دا چې دوی په پټو ځايونو کې اوسيدل نو هيڅ زيان به ورته نه رسيدو. اوس دغې بم د دوی ټول پناه ځايونه له منځ وړي او د داعش د نورو ځالو د لمنځه وړلو لپاره بايد نور داسې بريدونه هم ترسره شي.»
MOAB څه ډول بم دی؟
دغه بم د (بمونو مور) يا Mother of the All Bombs په نوم يادېږي چي په افغانستان د امريکا له بريد وروسته تر ټولو ستر بم دی. د جوړولو کار يې په ۲۰۰۲ کې شروع او ۲۰۰۳ وازمويل شو خو تر اوسه په هيڅ جنګ کې ترې استفاده نه وه شوې. د بمونو مور ۱۰۰۰۰ کيلو ګرامه وزن لري چې په کې ۸۰۰۰ کيلو ګرامه چاوديدونکي توکي کارول شوي دي. د ماهرینو په وينا دغه بم چې کله وغورځول شي؛ ځمکې ته تر رسيدو په دوه مترۍ کې چاودنه کوي او په یوه ميل شاوخوا ساحه کي هرڅه له منځه وړي. دغه بم ۹ متره اوږدوالی لري او د ۱۶ ميلونو ډالرو په ارزښت د سمڅو د له منځه وړلو لپاره جوړ شوی دی.
د بمونو مور څه پيغام درلود؟
په ننګرهار کې د بمونو مور کارول که څه هم په افغانستان کې دننه له يو شمېر مثبتو او منفي غبرګونونو سره مخ شوي دي خو په ټوله کې د دغه ډول ستر بم کارول په افغانستان کې د شته ترهګرو ډلو لکه طالب، القاعده او داعش لپاره د خطر زنګ و. په ځانګړي توګه طالبانو او پاکستان ته خبرداری ورکول دي چې که دوی د روسيې لمن خوشې نه کړي نو پرته له شکه چې له دا ډول بريدونو سره به يې هرکلی وشي. ځکه دا بريد په داسې مهال ترسره کيږي چې هلته په مسکو کې د افغانستان په اړه دولس اړخيزه غونډه روانه وه. دغې غونډې ته چې ويل کيږي په حقيقت کې د طالب د ملاتړ او ورته د سياست ارزښت او قوت ورکولو لپاره جوړه شوې وه؛ امريکا په دغه ډول بريد سره روسيې، پاکستان، ايران، چین او هغو هيوادونو ته چې په سيمه کې د امريکا سيالان دي؛ څرګند ځواب و چې دغه هيوادونه د طالب سره يارانه اچوي نو دوی يې هم په مقابل کې ستر ځواب لري.
اوس پوښتنه دا ده چې دلته په افغانستان هغه خلک چې د دغه بريد په مخالفت غږ پورته کوي؛ آيا کوم ځل يې په ننګرهاري ولس د داعش او طالب ناتار او وحشت غندلی دی؟ آيا کوم ځل يې د داعش د هغه اعلان په مقابل کې چې ننګرهاريانو ته يې ويلي چې له سره نکاح ګانې وکړي او پيغلې دې دوی ته په عقد ورکړي؛ غږ اوچت کړی دی؟ آيا د داعش لخوا په بمونو د ننګرهايانو د الوځولو او د څټ له خوا د يو شمېر هيوادوالو په حلالولو يې کوم غږ اوچت کړی دی؟ د دوی غبرګون په ننګرهار کې د ترسره شوي بريد په اړه دی او که د ۱۰۰ ګونو داعشيانو د وژلو په اړه؟ په دغه بريد کې خو هيڅ کوم ملکي وګړي ته مو زيان نه دی اوښتی نو بيا د دوی اندېښنه د څه لپاره ده؟
دوی که دا بريد د امريکا لخوا د نويو او سترو وسلو د ازمايښت په توګه يادوي نو امريکا خو دا بم په ۲۰۰۲ کال کې جوړ کړی ولې يې په سوريه او عراق کې نه ازمايه؟
خو معلومه ده چې د دوی چيغې هم سياسي رنګ لري او د بل ايراني، روسيي او يا پاکستان بادار د خوشحالولو لپاره به اوس د ولس څخه سياسي استفاده کوي او د دغې بريد پر وړاندې به غبرګون ښيې.
