د غزالي ليكنې
د اسلامي متفكرانو له ډلې څخه هېڅ داسې پوه آندې نشته چې د غزالي په كچه ليكنې يې كړې وي. داسې ويل كېږي، چې دده ليكلي اثار يې لومړې وشمېرل، او بيا يې دده د ژوند پر ورځو ووېشل، چې په هره ورځ په لسهاوو پاڼې ورسېدې.
د غزالي زياتره ليكنې د بغداد د نظامي ښوونځي كې د ښوونې پر وخت ترسره كړي، چې له ۴۷۸ څخه تر ۴۸۷ هجري سپوږميز ترمنځ كلونه راځي.
د غزالي عربي ليكنې په لاندې ډول دي:
-
-
-
- البسيط په فقه كې
- الوسيط په فقه كې
- الوجيز په فقه كې
- مقاصدالفلاسفه (په 487 سپوږميز هجري كال كې د فلسفې په اړه)
- تهافتالفلاسفه(په 488 سپوږميز هجري كال كې، د علم كلام په اړه)
- محكالنظر(در سال 488 سپوږميز هجري كال، د منطق په اړه )
- معيارالعلم 488 سپوږميز هجري
- ميزانالعلم 488 سپوږميز هجري
- المستظهري 488 سپوږميز هجري كال، د علم كلام په اړه)
- حجهالحق(په 488 سپوږميز هجري كال، د علم كلام په اړه)
- الاقتصادفي العقائد(در سال 489 سپوږميز هجري كال، په دمشق كې د علم كلام په اړه)
- الرساله القدسيه (په 489 سپوږميز كال، په دمشق كې د علم كلام په اړه)
- احياءعلومالدين (د 490 او 495 سپوږميزو كلونو ترمنځ په شام، قدس، حجاز او طوس كې د تصوف په اړه)
- بدايهالهدايه (په 495 سپوږميز هجري كال په اخلاقو كې)
- المقصدالاسني(په 495 سپوږميز كال)
-
-
ميان سالهاي 495 و 498 سپوږميز كال:
-
-
-
- جواهرالقرآن،
- كتاب الاربعين (اخلاق)،
- كيمياي سعادت فارسي ( تصوف) الدره الفاخره.
- القسطاس المستقيم(در سال 498 سپوږميز سپوږميز هجري كال كال).
- فيصلالتفرقه بين الاسلام و الزندقه
- ايهاالولد(په تصوف په اړه)
- المنقذ من الضلال د ژوند د شرحې په اړه.
- المستصفي من اصول الفقه(په 503 سپوږميز هجري كال په فقه كې وليكه)
- مشكاه الانوار (د 503 تر 505 سپوږميز هجري كال يانې توس ته له وروستي راګرځېدو څخه وروسته، دا كتاب د تصوف په اړه دى.
- الجامالعواممنعلمالكلام (در سالهاي 504 تا 505 سپوږميز هجري كال، د تصوف په اړه)
- معراجالسالكين (د 504 او 505 سپوږميز هجري كلونو ترمنځ،د تصوف په اړه)
-
-
له 489 سپوږميزكال څخه وروسته يې ځينې ليكنې كړي، چې په لاندې ډول دي:
-
-
-
- الادب فيالدين،
- القواعدالعشره،
- الرسالهالوعظيه،
- رسالهالطير،
- الرسالهالدينييه،
- منهاجالعارفين(د تصوف په اړه)
- روضهالطالبين (د تصوف په اړه)
- الدره الفاخره
- عجائبالمخلوقات و اسرارالكائنات چې په: (الحكمه في مخلوقاتالله) مشهور دى.
-
-
د غزالي هغه ليكنې چې په پاړسو ژبه يې كړي
-
-
-
- اسرارالحج وتلبيسابليس،
- كيمياي سعادت كه مهمترين كتاب او به فارسي است و كتاب احياءعلومالدين خودرا در آن خلاصه كرده است.
-
-
د يادولو وړ ده، چې غزالي په فقه، تفسير، كلام، فلسفه او تصوف په اړه د امام شافعي رحمه الله د اصولو په لار ډېر زيات ليكلي اثار لري. غزلي په نثر او نظم دواړو كې په عربي او پاړسو ژبو ښه ليكنې لري، چې له همدې وجې د پاړسي ژبې له نامتو ليكوالو څخه ګڼل كېږي،
د غزالي فلسفه
غزالي فيلسوف به معني مصطلح آن نبود زيرا او با فلاسفه مبارزهي آشتيناپذيري را آغاز كرده بود. او در همهي حالات در آثار خود هيچ منبعي جز قرآن و حديث نميشناخت. غزالي قرآن و حديث را در پرتو حكمت افلاطونيان جديد تحليل ميكند او به اين سرچشمهي فياض از مطالعه «كتاب الربوبيه» دست يافت. فلسفه يونان را از ترجمههاي آثار فلسفي يونان آموخته همچنين غزالي تاحد زيادي به تورات و انجيل و رسائل بولسقديس نظر داشته، چنانكه از رسائل اخير الذكر مكرر در مكرر به عين عبارت نقل كرده است. و نيز پارهاي از آثار آباءكنيسهي مسيحي شرقي توجه داشته و از طريق آنها به خصوص اوعطيفوس قديس متأثر شده است. غزالي در همهي كتابهايش از دايرهي سنت قدم به بيرون ننهاده است و هدفش « احياءدين حقيقي اسلام و روشن ساختن راه نفس است براي وصول به خدا».
په فلسفي موضوعاتو كې د غزالي ونډه
د تصوف په اړه د غزالي دريځ
په علم كلام كې د غزالي ونډه
تړلي ليكنې
دا هم وګورئ
