تربیه کیوی
پیشگفتار
این اولین نشریه راجع به میوه کیوی در افغا نستا ن بوده واکثر یت زراعت پیشا ن به آن آشنایئ ندارند. این میوه در افغا نستان نیز بنام کیوی نا میده میشود. جمع آوری معلومات در ابتداء برایم مشکل معلوم میگردید،زیرا راجع به جینس و سپیشیز آن هم معلو مات نداشتم واز اکثر دوستان برایم مشوره داده شد که از این مضمون صرف نظر نمایم. بهر صورت اینکه میگویند که جوینده یا بنده بود.
از مشوره ها و تشویق استاد محترم پوهنوال غلام رسول "صمدی" که وظیفه استاد رهنماء و استاد سیمینار بنده
میباشد اظهار سپاس و امتنان مینمایم .درغیر آن گردآوری معلو مات امکا ن پذیر نمیبو د.
همچنان از قبله گاه محترمم عبد الرحمن "منان" وبرادرم انجینر عبد الغفار "مخبت" که در عرصه تهیه کمپیوتر وترتیب نمودن این نشریه با من همکاری نموده اند نیز تشکر مینما یم .
چون این نشریه میوه کیوی برای بار اول در رشته تحریر در آورده شده از خوا نندگان گرامی خواهشمندم مرا به ارایه ، نظریات اصلاحی و مفید شا ن پیرامون این نشریه یاری رسانده تا کیفیت نشر بعدی آن بهتر گردد.
و من الله تو فیق
عبد القیوم "منان" محصل صنف چارم دیپارتمنت هارتیکلچر
پوهنځۍ زراعت پوهنتون کا بل
سال 1387 مطابق جون 2008 میلادی
مقدمه:
کیوی میوه تقریبآ جدید بوده ودرین اواخر کشت آن زیادتردرسطح جهان مروج شده است.
را جع به تاریخچه،کشت انواع ومقدار تولید آن درممالک مختلف ،طرق تکثیر،طرق تربیه آن به سیستم های مختلف به چیله ،القاح وگرده فشانی،ضرورت آبی ومقدار کود مورد ضرورت،نور آفتاب، درجه حرارت در زمستان وارزش غذائ آن بحث صورت گرفته است.
در مملکت عزیز ما افغا نستان زرع کیوی تا هنوز امتحان و آزما یش نشده است. در حالت موجود میتوا نیم در ولسوالی های کامه، بهسود وسرخرود ولایت ننگرهارآ زمایش آنرا به پیمانه کم شروع نمایئم.زیرا این ولسوالی آب کافی داشته وهم زمستان آن نیز سردی زیاد نداشته وملایئم میباشد.
امید واریم بعد ازآزمایش و گرفتن نتیجه در ترویج وزرع نبات کیوی در مناطق دیگر ننگرهار نیز شروع گردد.
طبقه بندی نبات کیوی:
Kingdom-Plantae-Plants
Subkingdom –Tracheobionta-Vascular plants
Superdivision : Spermatophyta-Seed plants
Division : Magnoliophyta-Flowering plants
Class : Magnoliopsida-Dicotyledons
Subclass : Dillenidae
Order : Theales
Family : Actinidiaceae
Genus : Actinidia Lindi
Species : Actinidia deliciosa
تاریخچه:
کیوی یکی از میوه های بومی جنوب چین وبطور کلی آسیا ی شرقی از جا وه تا همالیا که بطور طبیعی در جنگل های آن منطقه رشد مینما ید. که وطن اصلی کیوی دره رود خانه یانگتیسه (Yangtze) که در جنوب چین میباشد ودر آنجا بنام یانگتائو( Yangtao) معروف است. برای اولین بار تخم آن در سال 1906 توسط الکساندرآلسیون از چین به زیلا ند جدید برده شد. نام برده بعد از کشت و تولید نهالهای بذری (Seedlings) وحفظ وحراست آن در سال 1910 مؤفق شد.اولین نمونهای میوه را که از تفرق صفات) (segregation فراوان بر خوردار بود بدست آورد. ویا انتخاب ( (selection نوع بهتر وبذر مجدد آن نمونه های کیوی مرغوب را در جهان عرضه نماید.به طوریکه بعد از ان بخش عظیم از نواحی مرکزی ، شرقی زیلاند جدید شمالی برای پرورش کیوی اختصاص یا فت. کشت اقتصادی کیوی در زیلاند جدید از سال 1930 آغاز شد.
اکنون این کشور از نظر تولید وصدور کیوی در جهان مقا م اول را دارد.(1)
در سال های اخیر کشور های اروپایئ به ویژه ایتالیا ،فرانسه، آسترلیا ، یو نان،چیلی، امریکا نیز به سرعت سر گرم توسعه سطح زیر کشت این نبا ت میبا شد. در حال حاضر کالیفور نیا دومین تولید کننده بزرگ کیوی در جهان است. وجود این میوه در امریکا درسال 1910 در ایالت کالیفور نیا گذا رش شده است .دیود فیرچایئلد Fairchild) David ) یکی از متخصصین اصلاح نباتات امریکا در سال 1923 با درورگه نمودن (Hybridization) بین دو نوع کیوی (Actinidia arguta) به عنوان پایه ماده وchinesis Actinidia) به حیث پایه مذکر مؤفق شد تا ار قام دورگی هایبرید را که تو لید آن از نقطه نطر اقتصادی با ارزش بود بدست آورد.بدین ترتیب افراد مختلف در زمانه های مختلف در سراسر دنیا مؤفق به شنا سایئ و نام گذاری انواع مختلف پایه های نر و ماده کیوی شدند. از جمله پایه های ماده انواع هیوارد (Hayward ) ،برونو(Bruno )،آبوت t) Abbot )، مانتی ( Monty ) ، الیسیون ( Alison ) ، گراسی Gracie)) وپایه های نر ما توا(Matua)، توموری (Tomuri) ، قابل ذکر میباشد. از جمله انواع کیوی دو نوع آن Actinidia chinesis و Acinidia deliciosa انواع بسیار مهم و تجارتی می باشد نوع اولی آن دارای موی نرم که در وقت جمع آوری حاصل از بین میرود ومیوه ان خورد ومدور می باشد ولی نوع دومی آن دارای موی دراز،درشت و الی اخیر با میوه باقی می ماند وشکل میوه آن بزرگ تر می باشد . اولین پایه ها را در سال 1347 مر حوم پنا هی یکی از باغداران کشور ایران یک اصله نهال نر از نوع ماتوا و یک اصله نهال ماده از الیسیون ( Alison ) که انواع پر حاصل ، زود رس ومیوه که کوچک دارد. از فرانسه وارد نموده ودرزمین شخصی خود کشت نمود.(شهرستانی)
در اصل کیوی نام مرغی در زیلاند جدید میبا شد که نول بلند و تیز و پرهای قهویئ رنگ دارد.
ولی قادر به پرواز نیست.اازانجا که میوه کیوی تا حدی شبیه جثه این مرغ میبا شد، بومیان زیلاند جدید نام این میوه را کیوی نا مید ند.در سال 1974 به همین نام تجارتی پزیرفته شد امروز در تمام دنیا به همین نام یا د میگردد.
بنابر اظهارات وزارت کشا ورزی ایران 500-400 هکتار در شمال ایران تحت بذر کیوی قرار دارد.
کیوی به خاندان اکتینیا سی (Actinidaceae) ویک نبات Vines میباشد که به سیستم چیله تربیه میشود،ازجمله نباتات Dioecious که دارای نبات نر و ماده میباشد. گلهای آن سفید رنگ وخوشه ای میباشد
تخمدان در نبات ماده و گرده ویا پالین در نبات نر میبا شد,ورنگ انتر آن زرد میبا شد .میوه آن شکل استوانه داشته وطول میوه ان بصورت اوسط در حدود 6 سانتی میتر وقطر ان تقریبآ 3،5 سانتی متروبیضوی شکل میبا شد.وزن متوسط هر کیوی در حدود 70 گرام تخمین شده است. کیوی نبات بته ای بوده وارتفاع الی 5- 9 متر میرسد. برگهای شکلی قلب مانند داشته در قاعده شا خچه واقع بوده وداری 7.5-12.5 سانتی متر طول دارد. برگها و شاخچه های آن دارای مویک های سرخ ، برگها های پخته آن سبز سیاه و لشم میباشد.
میوه های آن سبز روشن و بعضی اوقات زرد، نصواری سفید رنگ و حصه مرکزی آن آبدار دارای خطهای باریک وکم رنگ میبا شد.(2)
معلو مات راجع به کیوی در افغا نستان : میوه کیوی در افغا نستان صرف شا ید در ولایت ننگرهار مخصوصآ در ولسوالی بهسود توافق داشته با شد.زیرا آب کافی وزمستان آن بیدون یکخبندی میباشد.لازم است توا فق وامتحا ن آن در افغا نستان در مناطقیکه آب زیاد داشته وهوای آن در زمستان زیاد سرد نباشد ،صورت گیرد. قرار سروی که در مارکیت میوه کابل صورت گرفت ، روزانه درحدود 500 کیلو گرام از ایران به افغا نستان وارد گردیده وتوسط دکانداران وپرچون فروشان به حصص مختلف شهر کابل برده شده در سبد های 5 کیلویئ سرباز گذاشته میشود.
اکثرمردم به میوه کیوی آشنا یئ ندارند. امید واریم بذراین میوه بزود ترین فرصت در افغانستا ن توسعه یابد.
قابل یاد آوریست که محترم پوهنوال غلا م رسول صمدی استاد دیپارتمنت هارتیکلچر پوهنځۍ زراعت پوهنتون کابل در ماه اپریل 2008 به تعداد 3 نهال ماده و یک نهال نر درخت کیوی را از ایتالیا به ننگرهار آورده وفعلا در فارم جدید ریا ست زراعت ولا یت ننگرهار غرس و موجود میبا شد.
در شکل زیر سبد های کیوی را که در مارکیت کا بل دسته بندی شده مشاهده مینما یید.
طرق تکثیر کیوی :
کیوی به طریقه های مختلف تکثیر میشود که عبا رت از تکثیر از طریق:
- تخم
- تکثیر ازطریق قلمه که شامل (Hardwood cutting-semi hardwood-herbaceous-root cutting)
- تکثیر از طریق پیوند که مشهور ترین آن عبارت از اسکنه پیوند-زبانچه پیوند-تی پیوند-آی پیوند می باشد .
- تکثیر از طریق زرع انسا ج
تکثیر از طریق تخم:
نهالهای که از طریق تخم بدست می آیند %70 ازجنس نر وفقط %30 از جنس ماده می باشد. این روش پرزحمت ووقت زیاد را در بر میگیرد.درروش تکثیراز طریق تخم ابتدا باید تخم مناسب تهیه کنیم برای این منظورمیوه های مناسبی را انتخاب می کنیم. میوه های انتخابی باید درشت سالم ورسیده باشد.میوه های رسیده را در ظرف آب انداخته وتخم را از گوشت میوه جدا نموده و آن را درافتاب خشک می کنیم سپس تخم را در درجه حرارت پاین نگهداری می کنیم.تخم های بدست آمده ازمیوه ها باید در همان سال برای کاشت مورد استفاده قرار گیرد بهتر است دو یا سه هفته قبل از کشت تخم ها را درمحلی با درجه حرارت 20-10 درجه سانتیگراد نگهداری نمود همچنان بهتر است 20 ساعت قبل از کشت تخم ها را درمحلول 5000 قسمت در میلیون اسید جبرلیک نگهداری کرد سپس آنها را ازمحلول خارج نموده تا پس از گذشت 24 ساعت خشک شوند بعدا آن را می کارند تخم ها در عمق 2-3 ملی متر وحرارتی 18-20 درجه کاشته می شود(۱)
خاک ،کود کیمیا وی و كودحیوانی :
پی اچ خا ک برای نبات کیوی تیزابی بوده ودارای PH 6.5 -5.5 باشد. نبات کیوی به خاک عمیق ، حاصل خیز ،مرطوب وخوب زهکشی توافق خوب داشته برای آسا ن عبور نمودن ریشه های کیوی خاک نرم ضرورت است زیرا ریشه های کم عمق وتاری(fibrous ) نبات کیوی به مشکل تاسیس میگردد.وهتچنان خاک باید نسبت به اب وهوا نفوذ پذیر باشد وریشه های نبات کیوی به راحتی درآن فروبرود. بهترین خاک برای نبات کیوی خاک های شنی هوموس دار است.
کودحیوانی و کود کیمیاوی آن زیاد مخصوصا کود نایتروجن،فاسفورس و پتا سیم برای درختان رسیده یک هکتار باغ کیوی قرار ذیل ضرورت میبا شد:
- کود حیوانی مقدار 50 تن
- سو پرفاسفیت 100 کیلو گرام
- پتا سیم 55 کیلو گرام
- نایروجن 225 کیلو گرام که در فصل بهار و خزان استعمال میگردد . (۲)
توافق کیوی (Adaptation ) :
کیوی کم از کم به تعداد 240 روز بیدون سردی ضرورت داشته ودر مقابل سردی خزانی و زمستا نی حساس میباشد. کیوی درارتفاعات 600-2000 متر از سطح بحر میتوا ند بروید. کمترین اوسط درجه حرارت روزانه زمستا ن 4.44-5.56 درجه سانتی گراد واو سط بلند ترین روزانه زمستان 13.89-15.56 درجه سانتی گراد،در تا بستان کمترین درجه حرارت 13.33-13.89 وزیاد ترین درجه حرارت 23.89- 25 درجه سانتی گراد میبا شد. الی دزجه حرارت F10 (12.22-) درجه سانتی گراد در حالت استراحت مقا ومت دارد. بصورت عموم در شرایطیکه اشجار شفتالو، بادام،وسیتروس زنده مانده میتواند ،کیوی نیز میتوا ند زنده ماند.
مقدار با رندگی 1300-1630 ملی متر در سال وروطوبت نسبتی 76-78 % میباشد.
برگ های بته کیوی اگر درجه از 1.67 – درجه سانتی گراد پایئن افتد متضرر شده در حالیکه بته های کیوی در درجه حرارت22 . 12- نیز زنده مانده میتوا ند. رو یا نند گان کیوی در شهر کا لیفورنیا راپور داده اند که بته های کیوی به درجه حرارت ( 0c) برای ریزش برگ،400 ساعت استرحت ویا 40 روز درجه حرارت 4.44 درجه سانتی گراد جهت گرفتن مناسب میوه خویش ضرورت دارد.(۵،۶)
نهال های کیوی در مقابل سرمای شدید حساس است سردی 10 درجه سا نتی گراد تحت صفر به نبات کیوی صدمه میرسا ند.
آبیاری:
نبات کیوی در دوران رشد نمویئ خود به آب فراوان ضرورت دارد .درمناطقیکه میزان بارندگی بارن سالانه در فصول بهار و تا بستا ن کمتر از 500 ملی متر نباشد ،خوب رشد ونمو منما ید.در بهار وتا بستان نبات کیوی بطور مرتب هر هفته بمقدار 30 ملی متر باران نیاز دارد.
باغ کیوی حد اقل هفته دو بار و هر بار مقدار زیاد آب چه بصورت باران وچه بوسیله آبیاری داده شود.
نیاز آبی سالانه نبات کیوی در حدود 1500 ملی متر یا 15000 متر مکعب قی هکتار میبا شد
در زمان استراحت زمستا نی به آب کمتر ضرورت دارد.( ۴،۶)
کمبود آب :
• در زمان گل دهی ،تمام یا تعداد از گل ویا تمام گل پژمرده شده ومیریزند.
• در زمان میوه دهی نه تنها درخت میوه اش میریزد بلکه از تولید سال آینده نیز باز میماند ویا محصول سال آینده نیز کاهش میا بد.
• میوه ها کوچک میما ند
• برگها پژمرده شده ودر صورت کم آبی شدید یک تعدادویا تمام برگ ها خشک میگردند.
طرق آبیاری :
جهت آ بیاری کیوی از دو طریقه استفاده میکردد.
1-آبیاری بارا نی
آبیاری بارانی بر علا وه ابدادن ، برای جلو گیری از بروز آسیب ناشی از سرمای بهاری نیز استفاده میشود. یعنی هنگامیکه خطر سر مای بهاری وجود دارد آبیاری مینمایند .تا در صورت بروز سرما از هدر رفتن حرارت نبات جلوگیری نموده و مانع سرما زدگی نبات میگردد. از محاسن آبیاری بارانی صرفه جویئ در مصرف آب است.
2- آبیاری قطره ای
آبیاری قطره ای برای باغ کیوی بسیار مناسب است ودارای خوبی های ذیل میباشد
• استفاده حد اکثر از آب وجلو گیری از ضایع آن
• جلو گیری از شسته شدن خاک وفرسایش آن
• خاک به تسطیح کاری ضرورت ندارد
• وزش باد تاثیر ندارد
• نظر به هر نوع آبیاری دیگر مصرف و مقدارتبخیر کم است(6،۷)
نور آفتاب :
تا بش نور آفتاب در عملیه فوتوسینتیسیز نبات نقش مهم دارد. تابش یا عدم تا بش نور آفتاب به درخت زیادی در رشد وبار دهی نبات تاثیر دارد مقدار بار دهی درختان کیوی که بطور مصنوعی در سایه قرار میگیرد ¼ درختان است که در معرض نور خورشید بودند نبات کیوی در فصول بهار و تا بستان به نور بیشتر نیاز دارد (8 ساعت آفتاب مستقیم در روز ) ودر زمستان به نور کمتر ضرورت دارد (5 ساعت در روز) .
نحوه استقرار پایه های نروماده کیوی در باغ :
وجود پایه نر در مجاورت پایه ماده جهت عملیه گرده افشانی گلها ضرورت است. پایه های نر وماده در یک باغ کیوی باید به تناسب کاشته شوند که بتوان حد اکثر محصول مرغوب وبازار پسند را تو لید کرد .نسبت های
مختلف برای کشت پایه های نر وماده طوری ارایه شده که برای 5 درخت ماده یک د رخت مذکر شانده شود.ولی برای باغ های تجارتی 8-9 ماده یک درخت نر ضرورت است . در تمام این روش ها پایه های نر وماده باید طوری کاشته شوند که پایه ماده حد اقل از یک سمت مجاورپایه نر باشد در بعضی موارد جهت گرده افشانی بهتر برای پایه های نر چیله های بلند تر ترتیب میدهند بطوریکه شاخهای پایه های نر 30-50 سانتی متر بالا تر از شاخهای نبات ماده باشند.
هر گل قا در به تولید 9.5 ملی گرام دانه گرده است که تقریبا 1-3 میلون گرده در فی گل تولید می کند. گرده فشانی باید با باز شدن گلبرگ ها وباز شدن انترودر نتیجه خروج دانه های گرده آغلز میشود وبطور مداوم 1-2 روز بطول می انجا مد وبعد ازین گل های نر به مرور زما ن پژمرده شده ومیمیرند.
مدت بار وری گرده بین 2-3 روز بعد از آزاد شدن از انتراست قبول گرده در گل ما ده بین 7-9 روز بعد از شگفتن گل می با شد. برای القاح باید گل نر وما ده در یک زمان ظاهر شوند.ازانجا یئکه رشد پایه های نر سریع تر از پایه های ماده است لذا این نسبت باید طوری باشد که پایه های نر مزاحم رشد پایه های ماده نشوند وپایه های ماده فضای لازم وکافی برای رشد داشته با شد.
زنبورهای عسل ومگس ها نیز میتواند گرده را از گل های نر به گل های ماده انتقال دهد برای این منظور باید کند وهای زنبور عسل پس از باز شدن گل ها در باغ کیوی قرار داد.در هر هکتار باغ کیوی حد اقل 8 کندودریک هکتار در نقاط مختلف باغ جا بجا نمود.
برای تلقیح مصنو عی باغ دارمیتواند بادست گل های نر را چیده و آنرا با گل های ما ده تماس دهد. همچنان گرده گیری از گل های نر و گرده پاشی روی گل ماده بوسیله گرده پاشی موتور ی یا دستی است. در زیلا ند جدید در سال 1980 تدابیر جمع آوری گرده وخشک کردن آن وبعد زریعه وسایل تراکتوری بالا ی بته های شگوفه دار پاش داده شد.امروز در شهر کا لیفور نیا امریکا گرده تجارتی نیز موجود است. ودردرجات سرد درفریزر ها،برای مدت یکسال وبرای مدت طولانی دررطوبت نسبتی% 20 در درجه حرارت 18 درجه تحت صفر گرده را نگاه نمود.(۱،۲)
سیستم چیله وانواع آ ن :
نوع پایه های که به عنوان ستون استفاده میشود، متفاوت ومیتوان از پایه های چوبی،کانکریتی و آهنی استفده کرد.پایه قبل از کاشت نهال ها باید در باغ نصب وبحد کافی محکم باشد تا وزن شاخ ومیوه های درخت را داشته باشد .نصب پایه ها باید در جهت مختلف باد های محلی باشد .سیم های که روی پایه ها کشیده میشود باید دو تا سه ملیمتر قطر داشته باشد. قدرت کشش سیم باید مطابق با مقدار بار باشد که به آن وارد میشود . حد اکثر
کشش قابل قبول برای سیم های 2.5 ملی متر 400 کیلونیرو به هر متر میباشد. پایه های اول و آخر در یک
ردیف باید محکم باشدچون سیم ها پس از کش شدن ومحکم شدن به این پا یه ها فشار بیشتری وارد میگردد.
انواع چیله در جهان سه سیستم دارد.( ۱،۲)
1- سیستم ستونی یا صلیبی یا تی بار:
درین سیستم پایه ها بتونی یا آهنی بصورت T بوده وارتفاع پایه ها بیش از2.5 متر باشد وارتفاع ستون از سطح زمین باید حد اقل 1.8 متر باشد وبقیه پایه 70 سانتی داخل رمین قرار گیرد.طول تیر افقی که روی پایه قرار دارد باید 2 متر باشد. بروی تیر افقی پایه ها سوراخ ها برای عبور سیم تهیه گردد تا سیم ه به فاصله ها ی مشخص از یک دیگر قرار گرفته واز جای خود منحرف نشود. تعداد سیم ها که روی افقی کشیده میشود مختلف است به فاصله 6-5 متر از هم دیگر نصب میشود. وفاصله بین پایه های یک ردیف
با پایه های ردیف مجاور دیگر حدود 4-5 متر میبا شد.این سیستم یک روش مناسب در احداث باغ کیوی میبا شد ودارای فوا یئد ذیل می باشد :
- انتقال برداشت محصول توسط کارگران به آسانی صورت میگیرد
- گشت وگذار بین نهال های کیوی برای شاخ بری و دواپاشی آنها راحت تر انجام میشود
2- سیستم پرگولا : در سیستم های پرگولا پایه ها توسط یک تیر آهنی یا چوبی که روی پایه قرار میگیرد با هم مرتبط میشوند این تیر آهنی باید بسر هر یک از پایه ها محکم شود .سیم باید روی این تیر ها کشیده شود . اندازه ستون ها ی سیستم پرگولا به اندازه T است. فقط در هر ردیف یک شیپ مشخص در نظر گرفته میشود ودرین صورت ارتفاع ستون ها 1.8 متر است. فاصله بین پایه های مقا بل مانند سیستم ستونی حدود5-6 متر است.سیمکشی روی تیر افقی بفا صله 45-65 سانتی متر انجام میگیرد.درین سیستیم احتمال خطر اسیب باد بمراتب کمتر و به علت کاهش نفوذ نورنموی علف هرزه نیز کم است.
3- سیستم حصاری (دیواری):
درین سیستم در یک ردیف پایه های اهنی را بفاصله 3 متر از هم دیگر در داخل زمین توسط سمنت محکم میکنند ارتفاع این پایه از سطح زمین باید 2 متر باشد و70 سانتی پایه داخل زمین قرار داشته با شد. به این پایه ها 3-4 ردیف سیم 2-4 ملی متر بطور افقی بفاصله 70 سانتی از هم دیگر نصب میکنند. اتصال سیم به پایه ها باید محکم باشد .بهتر است در 3-4 نقطه یک پایه سوراخ ایجاد نمود وسیم ها را از داخل این سوراخ ها عبور داد .تا اینکه سیم ها از محل نصب بیجا نشوند در سیستم حصاری شاخه های کیوی برای آنکه نیفتند به سیم ها بیپیچند لذا در فضای محدودی نبات انبوه میشوند ونور بشاخه های درونی نمیرسد ومیزان بار دهی کم شده شاخه بری هم مشکل است. ( ۱،۲)
کشت وتولید کیوی در مما لک مختلف :
کشور نیوزلند تا سال 1990 ازنظر تولید سالانه کیوی در مقام اول قرار داشت. ولی از آن سال به بعد ایتالیا ازنیوزلند پیشی گرفت و درسال 1995 میلا دی ایتالیا با تولید سالانه 350هزارتن مقام اول تولید کیوی را درجهان از آن خود کرد.( محمدی وتیموری)
ارزش غذا یئ کیوی :
آنچه باعث افزایش ومصرف میوه کیوی درجهان شده است.به غیراز مزه وطعم این میوه ارزش غذای ودوای آن می باشد.%95 میوه کیوی خوراکی و100 گرام ازاین میوه 55 کیلوکالری انرژی تولید می کند میوه کیوی دارای ویتامین ها، کاربوهایدریت ، پروتین، وعناصرمعدنی می باشد.
ویتامین ها:
اغلبآ ویتامین های شناخته شده درکیوی یافت میشود. ازجمله ویتامین های که درکیوی به میزان بالای وجود دارد ویتامین c است این ویتامین که یکی ازحیاتی ترین اسید های خوراکی ولازم بدن است بین 98-300 ملی گرام در100 گرام میوه کیوی در نوسان است.لذا با خوردن روزانه 100 گرام میوه کیوی میتوان از بیماری های سرماخوردگی جلوگیری کرد ویتامین E ویتامین د یگری است که نسبت به میوه های د یگر درکیوی بیشتر است و تقریبا 15% می باشد ویتامین در بدن انسان اثرات مثبتی در ترمیم و تنطیم فعالیت سلولها دارند لذا با مصرف روزانه میوه کیوی میتوان از خطر انسداد شریان کرونر قلب جلوگیری بعمل آورد و بعضی ویتامین های دیگرمانند
A,B complex,B2 , B6 موجود است
پروتین :
بطور کلی 1% وزن میوه کیوی را پروتین تشکیل داده و کیوی دارای انزایئم اکتینیدین است انزایم کیوی به هضم غذا کمک مینمایدوماده اکتینیدین موجود دران حل کننده چربی خون بوده ودر نتیجه سایر عوارض قلبی را کاهش میدهد.
سلولوز :
سلولوز موجود در کیوی 2.5 گرام در100 گرام کیوی می باشد که حدود1.3 گرام آن جز سلولوز قابل حل در آب و1.2 گرام آن غیرقابل حل درآب می باشد سلولوز منحل خوراکی نقش مهم در کاهش کلسترول خون دارد وسلولوز غیر منحل از ابتدا بیماری سرطان رود ه جلو گیری بعمل می آورد سلولوز مورد ضرورت بدن انسان درشبانه روز 6 گرام که با مصرف 1-3 عدد کیوی100 گرام تامین میشود.
کاربوهایدریت:
کیویدرابتدا حاوی درصدبالای از نشایسته است. که همزمان با رسیدن میوه نشایسته تدریجا هایدرولیز شده وتبدیل به قندهای پایدارو قابل جذب بنام گلوکوز%29 می گردد.قندهای موجود درکیوی در مجموع %12وزن میوه را تشکیل می دهد.
مواد معدنی:
اغلبعناص پرمصرف وکم مصرف مورد ضرورت بدن انسان در کیوی یافت میشود میوه کیوی دارای عناصر فاسفورس –سودیم –پوتاشیم – کلسیم –مگنیزم –مس –آهن –کروم می باشد پوتاشیم موجود در کیوی در حدود332 ملی گرام است. از میوه آن شربت بنام پلیگامول درست میشود. که برای تقویت قلب مصرف می گردد.همچنان جوشانده میوه خشک شده ان برای معالجه روماتسیم واز برگهای آن برای علوفه واز ساقه آن برای چسپ استفاده میشود همچنان از برگهای آن برای تب استفاد ه می گردد. بطور خلاصه خواص داروئیی میوه کیوی که تا اکنون کشف شده عبارت انداز:
• پیشگیری از سرطان مخصوصآ ازسرطا ن روده
• پائین آوردن کلسترول خون وجلوگیری از عوارض قلبی
• کمک به نارسای های روماتیسمی
• افزایش مقامت بدن درمقابل ویرس سرماخوردگی به علت داشتن ویتامین سی زیاد
• جلو گری از نفستنگی
• محافظه DNA ازمیوتشن
• جلو گیری ازسرفه وخرخر کردن مخصوصا در اطفال(۶ و 8)
نتیجه گیری :
کیوی میوه است که توافق آن نظر به میوهای دیگر، محیط مخصوص ضرورت دارد. زیرا به مقا یسه دیگرمیوه جات به آب فراوان ضرورت داشته که امکا نات آنرا در مناطق کم آب مشکل میسازد. همچنان درجه حرارت تحت صفردرجه سانتی گراد و یخبندان در ایا م زمستان نیز مشکل دیگر است که در گسترش نبات کیوی مشکلا ت را ببار می آورد. با وجود آن کشت وتربیه آن در اکثر مما لک جهان ترویج وتوسعه داده شده وبه ممالک مختف زرع آن در حالت رشد است.
میوه کیوی میوه است که درین اوخر در کشور عزیزما افغا نستان توسط تا جران میوه از کشور ایران وارد گردیده وحتی اکثر مردم ما به آشنایئ ندارند. چون یک میوه پر ارزش بوده ودارای اقسام ویتا مین ها ،مواد معدنی ونظر به خا ندان ستروس مقدار ویتا مین سی آن زیاد تر میبا شد .علا وه بران برای جلو گیری و تداوی اکثر امرا ض نیزبکا ر میبرد.
گرچه درماه اپریل سال2008 محترم پو هنوال غلا م رسول (صمدی) 3 اصله نهال کیوی راازکشور ایتالیا با خود آورده ودر فارم جدید درولا یت ننگرهاربرای بار اول بذر نموده ا مید واریم کشت وزرع آن در
افغا نستا ن درقسمت مختلف ولا یت ننگرهار آزما یش گردد تا در آینده ببرای حیث یک میوه با ارزش عرض وجود نما ید.
ماخذ
1- محمدی،جعفر(1993).کیوی وپرورش آن . انتشارات فرهنگ جامع تهران،مجله کشاورزی صفحه
(1- 160 ).
2- تیموری ، ر مضان اسحاقی (1999). کشت ،پرورش وارزش غذای کیوی.انتشارات تهران،
(ص 79- 96 ).
3- شهرستانی، نعمت الله (1377).میوه های دانه ریز. انتشارات تهران، مجله کشاورزی صفحه
(50-100).
4- خوشخوی، مرتضی (1373).اصول باغبانی. انتشارات دانشگاه کرج،ص (25-78).
5- Ferguson, A.R., A.G.Seal,M.A.McNeilage,etl.1996.Kiwifruit.P.371-417 Fruit Breeding Volume II.Vine and Small fruits. John Wily& Sons Inc .
6- Morton,J.1987. Kiwifruit. P. 293-300. In:Fruits of warm climates. Julia F .Morton,Miami FL.
7-Ferguson, A.R. 1999.New temperate fruits: Actinidia chinesis and Actinidia deliciosa.P.324-347.In: Journal Janick(ed). Perspective on new crops and new uses. ASHS press,Alexandria, VA.
