ارزن علوفوی
Pear Millet ( Pennisetum americanum)
ارزن به مقصد خوراکه انسانها ، حیوانات و پرندگان استفاده گردیده واز علوفه آن به مقصد تغذیه حیوانی نیز استفاده به عمل می آمد.
ارزن در مناطق خشک ، نیمه خشک ، درجات حرارت بلند و خاکهای ریگی مقاومت داشته به خوبی میروید . قابلیت هضم بهتر را در معده حیوانات دارا بوده عاری از مواد زهری است.
خاک :
ارزن در اکثر انواع خاکها میروید ولی خاکهای نرم و حاصلخیز مناسب تر است. در مقابل آب های ایستاده ، خصوصیات القلی و تیزابی خاک نیز تا اندازه مقاومت دارد.
آماده ساختن زمین:
خاک نرم و بستر هموار برای نموی مناسب نبات مساعد است. زمین باید عمیق قلبه شده ودو یا سه مرتبه ذریعه 9 فال نرم گردیده و بعد از ماله تخم و کود پاشیده شده ، عمق تخم نباید از (2 الی 3 ) سانتی متر عمیق تر باشد و موجودیت رطوبت کافی خاک برای جوانه زدن تخم ضرورت است.
طریقه کشت:
1) به طریقه محلی یا به صورت پاشکی : باید متیقن شد که مقدار رطوبت کافی در خاک موجود بوده، بعداً تخم مساویانه به روی زمین پاشیده شده به همرای خاک نرم سطح زمین به عمق مناسب زیر بستر خاک گردد.
2) کشت بصورت فنی یا خطی: کشت باید تحت شرایط مناسب رطوبت عملی گردد و فاصله بین دو قطار (45 ) سانتی متر گذاشته شود.
اوقات کشت:
تاریخ بذر به مقصد تولید علوفه در کشور ما از اوایل حمل الی اخیر سرطان و به مقصد تولید تخم از 15 جوزا الی 15 سرطان مساعد است.
مقدار تخمریز:
برای تولید علوفه استعمال مقدار (4 – 5 ) کیلوگرام تخم در فی جریب و به مقصد تولید تخم به مقدار (2 – 2.5 ) کیلوگرام تخم فی جریب استعمال گردد.
آبیاری:
به مقصد تولید علوفه اولین آبیاری (20 – 25 ) روز بعد از کشت و متعاقباً دو یا سه بار دیگر نظر به ضرورت نبات صورت گیرد.
استعمال کود:
استعمال مقدار (25 ) کیلوگرام کودDAP در فی جریب در وقت کشت و مقدار (60 ) کیلوگرام کود یوریا فی جریب طی یه مرحله یکی بعد از کشت و متباقی بعد از هر درو علوفه صورت گیرد.
وقت مناسب درو:
به مقصد تولید علوفه در وقتیکه نبات (10 ) فیصد در مرحله گل باشد باید درو صورت گیرد. تأخیر در درو باعث سخت شدن ساقه و سبب پائین آمدن برای هضمیت حیوان می گردد. درو به مقصد تولید دانه یا تخم بعد از رسیدن کامل و سخت شدن تخم صورت می گیرد.
جواری
Maize ( Zea mays
جواری منبع مهم غذای انسانها ، پرندگان خوراکه حیوانی بوده کشت آن در اکثر نقاط دنیا معمول بوده و معمولاً 3/2 حصه علوفه جواری به خاطر استفاده سایلچ کار گرفته می شود زیرا که علوفه آن دارای مقدار تولید بیشتر و کیفیت بهتر برای ساختن سایلچ بوده از تمام اجزای این نبات از قبیل دانه ، ساقه ، تنته ، خوشه و ابریشمک جواری اکثراً به مقاصد بجارتی استفاده ادویه جات پر ارزش کار گرفته می شود صد ها نوع محصولات این نبات در مارکیت های دنیا به مقاصد غذای انسانها ، مواد طبی و صنعتی بکار برده می شود.
آماده ساختن زمین:
دفعات قلبه کردن زمین مربوط به ترکیب و ساختمان خاک است. در وقت بذر جواری زمین (2 – 3 ) مرتبه قلبه گردد سعی گردد تا در وقت که زمین وتر است قلبه گردد. اگر زمین در حالت وتری قلبه نشود کلوخ های بزرگ تشکیل خواهد شد، بعد ازهر قلبه زمین باید ماله شود تا کلوخ های بزرگ میده شده و رطوبت خاک حفظ گردد. زمین باید طوری آماده گردد تا تمامی گیاه های هرزه از بین برده شود.
طریقه بذر:
جواری معمولاً به دو طریقه ، پاشکی و یا به شکل قطار بذر میگردد. بذر جواری به قطار فوائد ذیل را داراست:
1) مقدار تخمریز کم می شود.
2) چون بته های جوازی به فاصله های معین از هم قرار داشته از مواد غذای خاک خوبتر استفاده می نمایند.
3) بته های جواری از شعاع آفتاب خوبتر استفاده میتواند.
4) مزرعه جواری به آسانی خیشاوه شده می تواند.
5) در صورت حملات آفات و امراض و یا گیاه های هرزه به آسانی دواپاشی شده می تواند.
6) درو و جمع آوری حاصل به آسانی صورت می گیرد.
مقدار تخمریز مربوط به عوامل ذیل اشت:
1) حاصلخیزی خاک.
2) مقدار رطوبت خاک.
3) فیصدی جوانه زدن .
4) مقصد از زرع جواری.
5) نوع جواری.
6) طریقه های بذر جواری.
اگر جواری به مقصد علوفه حیوانات استفاده می شود، مقدار تخمریز نیز یک اندازه زیاد استعمال گردد دانه زود رس نظر به انواع دیررس کوچکتر است بالعموم مقدار تخمریز جواری که به قطار کشت می شود نظر به جواری دست پاش کمتر است در صورتیکه مقدار تخمریز ( 1 – 1.5 ) سیر فی جریب سفارش گردیده در خاکهایکه خطر کرم های قطع کننده موجود باشد در آن صورت مقدار تخمریز جواری از حد معین آن زیادتر تطبیق می گردد.
وقت مناسب بذر:
وقت بذر جواری در مناطق مختلف فرق می کند مناسب ترین وقت بذر جواری وقتی است که خطر سرمای زمستانی از بین رفته واز شدت باران کاسته شده باشد. در اکثر ولایات افغانستان بذر جواری تقریباً بین اوسط ثور الی اواخر جوزا بذر می گردد.
اگر جواری جوان را خنک بزند ، ممکن دو باره نمو کند اما اگر سرما زده گی بالای نباتات بالغ و انکشاف یافته واقع گردد ممکن نباتات را از بین برده و یا حاصل آن را به اندازه قابل ملاحظه پئین بیاورد. بعد از ختم سرما که اطمینان حاصل گردید هر قدر بذر جواری وقت تر صورت بگیرد به همان اندازه نتیجه بهتر خواهد داد.
استعمال کود:
برای بدست آوردن حاصل بلند استعمال 25 کیلوگرام کود DAP و 25 کیلوگرام کود یوریا فی جریب برای جواری اصلاح شده و استعمال(40 – 50 ) کیلوگرام کود یوریا و مقدار (35 ) کیلوگرام کود DAP در فی جریب زمین سفارش گردیده است.
تمام کود DAP و نصف کود یوریا در وقت کشت استعمال می شود و نصف باقیمانده یوریا در وقتیکه جواری به اندازه قد زانو (تقریباً 40 سانتی متر ) بلند شده باشد، استعمال و فوراً مزرعه آبیاری گردد.
درو :
درو به مقصد تولید علوفه وقتی صورت می گیرد که بته های جواری (50 ) فیصد گل کرده باشد.
ساختن بیده :
از نبات جواری هم به شکل تازه و نیز به شکل سایلچ و یا برای ساختن بیده استفاده می شود. زمانیکه ساقه و برگ جواری هنوز سبز و نرم است علوفه مناسبی را برای ساختن بیده تشکیل میدهد و جواری که در مرحله شیره و دانه قرار دارند اگر قطع گردند ، بیده خوبی از آن ساخته می شود. بیده خوب باید رنگ سبز را نگهدارد و به طریقه ای آماده شود که ضایعات برگ آن خیلی کم باشد زیرا رنگ سبز بیده به طور قطعی مربوط به رنگ آن است.
لبلبوی علوفه ای
Fodder Beet (Beta vulgaris
لبلبوی علوفوی از جمله محصولات مهم نباتات ریشه دار گوشتی بوده که بخش عمده ترکیب جیره حیوانی را مخصوصاً در ایام زمستان تشکیل میدهد با داشتن کتله آبگین ریشه های گوشتی هضم غذا های کانسنتریتی و سخت حیوانی را بهتر می سازد.
در ریشه های لبلبوی علوفوی مقدار زیاد کاربوهایدریت ها ، نمکیات مفیده ، ویتامین ها و مایع تخمر موجود است. در یک کیلوگرام لبلبوی علوفوی مقدار (9 – 10 ) گرام پروتین قابل هضم به مشاهده می رسد ریشه های گوشتی که به مقصد خوراکه حیوانی بکار برده می شود بنابر داشتن ظرفیت بیشتر حاصلخیزی و انعکاس بهتر در برابر آبیاری از همدیگر تفکیک می شود.
تمام انواع لبلبو مربوط فامیل Chenopodaceae بوده که شامل انواع از قبیل Spinach beet ،Sugar beet ، Chard ، Garden beet و Mangel beet میباشد تمام انواع فوق الذکر متعلق به سپشیز vulgaris است، بصورت عموم استفاده از نوع Chard و Spinach به مقصد تولید برگ کشت شده که از برگ های آن به قسم سبزی استفاده می گردد.
استفاده از نوع Garden beet به مقصد تولید ریشه کشت می گردد که بصورت پخته شده مانند سبزی در سلاد و اچار استعمال می گردد.
لبلبوی نوع Mangel از نوع Chard انکشاف یافته که از جمله خوراکه های مهم حیوانی در اروپا بشمار میرود.
ترکیب کیمیاوی:
در هر (150 ) گرام برگ لبلبو (45 ) گرام کالوری ، (86.4 ) گرام آب ، (3.2 ) گرام پروتین ، (0.4 ) گرام شحم ، (8.1 ) گرام کاربوهایدریت ، (3.8 )گرام فایبر ، (1.9 )گرام خاکستر ، (114 ) ملی گرام کلسیم ، (34 ) ملی گرام فاسفورس ، (3.1 ) ملی گرام آهن و دیگر مرکبات از قبیل رایبوفلاوین ، نیاسین و اسکاربیک اسید موجود است.
خصوصیات اگروتخنیکی:
در تناوب زراعتی موقعیت بهتر برای لبلبوی علوفوی عبارت از طبقه چپه شده علف های چندین ساله می باشد. لبلبوی علوفوی در تناوب کشت بعد از نباتات پلی دار یک ساله ، سبزیجات ، غله جات و سایر نباتات بذر می گردد.
در آماده کردن خاک برای لبلبوی علوفوی خاک باید دارای طبقه عمیق و نرم باشد ، طبقه بذری را از گیاه های هرزه دقیقاً پاک ساخته تا رطوبت کافی برای جوانه زدن حفظ گردد. برای این هدف در موسم خزان زمین را باید قلبه عمیق گردد.
بذر و مراقبت:
به مجردی که درجه حرارت در طبقه سطحی به عمق (10 ) سانتی متر خاک به (5 -6 ) درجه سانتی گراد برسد لبلبوی علوفوی را بذر کرد. لبلبوی علوفوی نسبتاً در اقلیم مناطق سرد و تا یک اندازه در مقابل یخبندی ملایم از خود مقاومت نشان میدهد.
تکثر یبات از طریق تخم صورت گرفته و بذر آن در اوائل بهار وقتیکه زمین برای کشت بهتر آماده گردید صورت می گیرد.
لبلبو را بالای پشته های که ارتفاع آن از سطح زمین (50 ) سانتی متر و فاصله بین هر دو پشته (60 ) سانتی متر و فاصله در بین هر نبات (35 – 40 ) سانتی متر باشد بصورت فنی باید بذر گردد.
مقدار تخمریز (2.5 – 3 ) کیلوگرام در فی جریب و تخم به عمق (4 – 5 ) سانتی متر زیر خاک بذر گردد.
در جاهای سرد میتوانیم لبلبو را در موجودیت رطوبت برای مدت (3 – 5 ) ماه در تاکاوی ها ذخیره و نگهداری کرد و میبایست درجه حرارت از صفر پائین یبوده و رطوبت سرخانه کمتر از (90 ) فیصد یباشد.
طرق کشت:
کشت نبات در قوریه : فاصله بین دو نبات (1.5 – 2 ) سانتی متر و فاصله بین دو قطار (30 – 45 ) سانتی متر می باشد.
مقدار تخمریز در قوریه از (0.8 – 1.2 ) کیلوگرام در فی جریب و تخم به عمق (1 – 3 ) سانتی متر بذر می گردد.
استعمال کود:
کودهای مناسب از قبیل نایترجن ، فاسفورس و پوتاشیم برای نموی نبات ضروری است ، برای تقویه خاک میتوانیم از کود های حیوانی ، کودسبز ، کامپوست و بقایای نباتی استفاده کرد. لبلبوی حیوانی یا علوفه وی بیشتر از همه به استعمال اضافی کود های نایتروجن دار ضرورت دارد. نورم استعمال کودهای نایتروجندار(20 – 24 ) کیلوگرام ، فاسفورس (12 – 16 ) کیلوگرام ، کودهای پوتاشیم دار (20 – 24 ) کیلوگرام و انبار حیوانی مقدار (8 – 10 ) تن در فی جریب زمین سفارش می گردد.
آبیاری:
مصارف آب در مرحله انکشاف یافته نبات نسبت به مرحله ابتدائ تقریباً دو مرتبه بیشتر گردیده در مرحله اخیر از مصارف آب کاهش بعمل آمده معمولاً آبیاری تقریباً یک ماه قبل از جمع آوری حاصل باید به پایان رسد.
زهریت لبلبوی قندی:
استعمال لبلبوی قندی برای گوسفندان سبب تولید سنگ گرده شده که عامل زهریت مرکب از یوریک اسید ، فاسفوریک اسید و لایم می باشد.
علاوتاً موجودیت (1 ) فیصد اگزالیک اسید در برگ های تازه سبب زهریت گردیده ، برگ های نبات نیز دارای مرکباتی از قبیل هایدروسیانیک اسید ، نایتریت و یا نایترایت می باشد.
نتیجه گیری:
علوفه جات منبع مهم تغذیه حیوانات بوده ضرورت جدی به تولید آن محسوس گردیده ، بخاطر رفع نیازمندی های بشر به گوشت ، شیر ، مسکه و دیگر محصولات حیوانی جهت بهبود صحت انسانها ضروری است تا اندازه کافی علوفه جات از لحاظ کیفی بلند بردن حاصل ، انتخاب ورایتی هاییکه چندین درو میدهد.
ما باید علوفه جات را کشت نمایم که از لحاظ کیفیت بهتر و از لحاظ مقدار حاصل مقدار حاصل بلند تولید نماید و درین زمینه باید کوشش اعظمی صورت بگیرد تا غذا برای حیوانات خود تولید نموده از سوی دیگر مواد ضروری که از حیوانات بدست میآید برای تغذیه انسانها استفاده نموده تا از کشورهای خارجی وارد نکنیم واقتصاد کشور خود را تقویه بسازیم برعلاوه مصرف علوفه در مرحله نهائ که دارای ارزش غذائی بیشتر است بسیار با اهمیت بوده ، ضروری است تا تولید علوفه جات از طریق اصلاح و نسلگیری بیشتر گردیده و استفاده آن در مرحله ایکه کیفیت بهتر دارد باید به عوض تغذیه استفاده گردد. تولید علوفه جات نه تنها از نقطه نظر حاصل و یا از لحاظ بلندبردن کیفیت اهمیت دارد ، بلکه یک توازن در بین تولید وکیفیت محصول موجود باشد. که از هر لحاظ میبایست در قسمت بلند بردن تولید و بلندبردن کیفیت علوفه جات کار لازم صورت گیرد.
و من الله توفیق
ترتیب کننده جاویداحمد ولی زاده
تصاویر علوفه جات عمده:
