د Exchange transfusion پروسيجر
د پروسيجر پيل څخه مخکی داهميت نه ډک احتياط :-
1. د ماشوم مور او پلار ته د پروسيجر او دهغه د خطرونو په باره کی رڼا اچول او د هغوي رضائيت اخستل په تحريري توگه .
2. ځان باوري کړي چه معده تشه ده .
3. پريږدي چه وينه د پروسيجر پيل څخه مخکی د کوټی د تودوخی هومره توده شي . تر څو د Hypothermia څخه مخنيوی شوی وي .
4. د تيار ی شوی وينی PH چک کړي .که چيری د 7 څخه ښکته وه د وينی په هر 100ml باندی 1cc سوديم بای کاربونات ورزيات کړي .
5. تل دسرنج سر ښکته ونيسئ او هيڅکله د Umbilical catheter سر خلاص مه پريږدي .تر څو د هوا د ننه وتو څخه دوران ته مخنيوی وشي .
6. هيڅکله د Exchange د ژر پای ته رسولولپاره تلوار مه کوئ .
په Simpl-2-volum exchange transfusion کی چه د Hyper bilirubinemia لپاره استعماليږي لاندی پړاوونه بايد تر سره شي .
1. په يو په مودی پوره نوي زيږيدلي ماشوم کی د وينی نورماله اندازه 80ml/kg دی . په هغه ماشوم کی چه 2kg وزن ولري دوينی مقدار به ئی 160ml وي . په يو 2-volum transfusion کی ددی مقدار دوه چنده Exchange کيږي . نو لدی کبله يو دوه کيلوئي ماشوم ته د Exchange لپاره د 320ml وينی ضرورت دی . د کم وزن لرونکي او ډير کم وزن لرونکي بی مودی نوي زيږيدلي ((کوم چه کيدای شي تر 95ml/kg پوری دوراني وينه ولري )) بايد ده چه د Exchange لپاره د وينی په محاسبه کی په نظر کی وي .
2. د وينی په بانک کی د وينی ډول اوکراسمچ لپاره د کافي وخت ورکولو له کبله به د ماشوم د سيروم بيليروبين يوه اندازه پورته ولاړ شي . چه دا لوړوالی بايد د Order ورکولو په وخت کی په نظر کی وي .
3. ترانسفيوژن بايد د يو جدي څارنی په شکل تر سره شي .ماشوم بايد د شا په تخته څملول شي . يوNGT د معدی تشولو په منظور واچول شي او د معدی ددوامدار تخليی لپاره هماغلته پريښودل شي تر څو د معدی د محتوي د کانگی او Aspiration څخه مخنيوی شوی وي .
4. د معقم چپن او دستکشو اغوستل .
5. د Umbilical vein catheterization اجرا او د هغی د ځای ځايگي په هکله د ځان ډاډه کول .
6. د وينی Unit بايد د لاندی عمليو څخه تير شوی وي .
• د وينی ورکوونکي او اخستونکي د وينی ډولونو معلومول .
• د وينی تودوالی او په پروسيجر کی د تودوخی چک کول .
• د هيماتوکريت چک کول او د پروسيجر په اوږدو کی د حجراتو د ترسب څخه د مخنيوي په منظور د وينی د کڅوړی ورو وروخوځول .
7 د وينی کڅوړی ارتباط ورکول د Stop cocks سره او د Stop cocks فعاليت بايد د . . پروسيجر د تر سره کولو په منظور د مرستيال لخوا بيا چک شي .
8 د Stop cocks بل سر د Umbilical catheter سره چه پخوا په Umbilicus کی ځای . پځای شويدی ارتباط ورکول کيږي او بل دوه سرونه ئی چه ازاد دي يو ئی د خالي کڅوړی سره د . . راويستل کيدونکي وينی د خالي کوولو لپاره او بل ئی د هغه سرنج سره چه پروسيجر پری تر سره . . کيږي تړل کيږي .
9 د بدليدونکی وينی معين مقدار چه په جدول کی ښودل شوی د ماشوم دوران ته ورداخل او هماغه . مقدار وينه ترينه بيرته راويستله کيږي چه هر سايکل بايد د 1-2 دقيقو وخت ونيسي .
هغه مقدار وينه چه معمولا د Exchange په هر سايکل کی استعماليږي .
دماشوم وزن د وينی مقدار
>3kg 20ml
2-3kg 15ml
1-2kg 10ml
850g-1kg 5ml
<850g 1-3ml
10. د هر سايکل اجرا Input او out put بايد د مرستيال لخوا وليکل شي او هم په وقفوي توگه حياتي . علايم چک او وليکل شي .
د پروسيجر متعلق نوری کړنی :-
1. لابراتواري څيړنی :-وينه بايد مخکی او وروسته د ترانسفيوژن څخه لابراتواري څيړنو لپاره وليږل شي . الف : بيوشيميکي څيړنی :-د مجموعي کلسيم،سوديم ، پوتاشيم کلورايد ، PH ،PaCO2 ، د Acid base حالت ، بای کابونات او د سيروم گلوکوز په گډون وکتل شي. ب : هيماتولوژيکي څيړنی :-د هيماتوکريت ، هيموگلوبين ، د دموي صفيحاتو تعداد ،WBC تعداد د Differential په شمول بايد تر سره شي ، د وينی ډولونه او کراسمچ ئی د Exchange څخه وروسته اکثرأ د وينی با نک لخوا د ترانسفيوژن څخه وروسته عکس العمل معلومولو پخاطر د ضرورت په صورت کی غوښتل کيږي . ج : د وينی کلچر توصيه کول د ترانسفيوژن څخه وروسته Contraversial توگه اجرا کيږي .
2. د Calciumgluconate ورکړه :-د Citrate buffer د کلسيم سره اړيکی ټينگوي چه دا کار د ايونايز کلسيم د سويی د ټيټيدو سبب گرځي .د Exchange لاندی Hypocalcemia ته مشکوک ناروغانو تداوي Contraversial دی . خو ځينی ډاکټران په روتين توگه د 10% کلسيم گلوکونات 1-2ml د هر 100-200cc اخستلو څخه وروسته توصيه کوي . ځينی نور بيا وائي دا درملنه تر هغه وخته چه مستند Hypocalcemia د ECG په QT interval کی تغير ونښئي کومه گټه نلري
3. Phototherapy :-د Exchange څخه وروسته بايد فوتوتراپي د بيليروبين لوړی سويی له کبله منځ ته راغلو اختلاطاتو د له منځه وړلو پخاطر شروع شي .
4. د سيروم بيليروبين سويی بيا کتنه :- د سيروم بيليروبين بيا کتنی ته بايد د Exchange څخه وروسته په 2-4-6 ساعتونو کی او بيا هر (6) ساعته وروسته ادامه ورکړشي . د بيليروبين سويی بيا لوړيدو چا نس د 2-4 ساعتونو وروسته بيا متوقع دی .
5. بيا درملنه :- د انتي بيوتيکو او اختلاج ضد درملو اخستونکي ناروغان بايد خپل درمل بيا واخلي . ددی سره سره چه قلبي حالت ښه نه وي او د Digoxin سويه ښکته راغلی وي دExchange څخه وروسته د Digoxin بيا ورکړی څخه بايد ډډه وشي د درملو د ضياع سلنه ډير زيات د ملاحظی وړ ده . کم تر کمه 2.4% د Digoxin ضايع کيږي .د دواگانو د سويو معلومول د Exchange څخه وروسته د امکان په صورت کی د توصيی وړ دی .
6. د انتي بيوتيکو پواسطه مخنيوی :-د Exchange څخه وروسته بايد په انفرادي بنياد باندی په نظر کی وي . اگر چه انتانات معمول ندي خو د زياتو اختلاطاتو سبب کيدای شي .
7. څرنگه چه پوهيږو د ورکول کيدونکي وينی په کڅوړو يومقدار Dextrose موجودوي چه د پروسيجر څخه وروسته د ماشوم په وينه کی د گلوکوز سويه لوړيږي چه ددی سره د دوران Insulin هم زياتيږي چه وروسته د 2 ساعتونو څخه د دوراني گلوکوز د ټيټيدو سبب کيږي چه ددی د مخنيوي لپاره بايد د پروسيجر څخه وروسته دماشوم داخل الوريدي مايعاتو ورکول په پام کی وي .
اختلاطات :-
1. انتانات :- Bacteremia ((عمومأ د Staphylococus له کبله منځ ته راځي )) هيپاتايتس ، CMV انتانات ، ملاريا او د ايدز راپور هم ورکړ شويدی .
2. وعائي اختلاطات :- علقات او Air imbolism ، د ښکتني اطرافو د شريانو سپزم ، Thrombosis او د لويو اعضاو Infarction د واقع کيدو شونتيا شته .
3. Coagulopathies :-کيدای شي د Throbocytopenia يا د تحثري فکتورونو د تخريب په پايله کی را منځ ته شي Platelets کيدای شي د يو Double volume exchange transfusion څخه وروسته د 50% څخه زيات ښکته راشي .
4. Electrolyte abnormalities :- Hyper kalemia او Hypo calcemia کيدای شي منځ ته راشي .
5. Hypoglycemia :-خاصتأ شونی ده چه د شکری ناروغئ لرونکو ميندو په ماشومانو او د Erythroblastosis fetalis سره مل ماشومانو کی پيدا شي .چه دليل يی Islet hyperplasia او Hyper insulinism بللی شي .
6. Metabolic acidosis :-ميتابوليک اسيدوسز اکثرأ د CPD ذخيره شوي وينی په ورکړه کی په کمه اندازه منځ ته راځي .
7. Metabolic alkalosis :-ميتابوليک الکلوسز کيدای شي د ځيگر پواسطه د Citrate چه محافظوي د نده لري د ځنډنی پاکولو له کبله منځ ته راشي .
8. Necrotizing enterocolitis :-د NEC وقوعات د exchange transfusion څخه وروسته منځ ته راتلای شي .ددی موخی دپاره Umbilical vien catheter بايد سمدلاسه وروسته د پروسيجر څخه وويستل شي .مگر دا چه د مرکزي وريد فشار څارنه ضروري وي . همدارنگه سفارش کيږي چه کم تر کمه د ((24 )) ساعتونو لپاره د ماشوم تغذيه وځنډول شي تر څو نوی زيږيدلی ماشوم د Post exchange ileus لپاره تر نظر لاندی وي .
9. Over load :- دا خطر هغه وخت منځ ته راتلی شي چه د پروسيجر په جريان کی د In put وينی مقدار د Out put څخه زياته شي .
دوهمه څپرکئ
څيړنه
د څيړنی موخه :-
• دRh نه جوړښت له کبله د راټوکيدلي ژيړي موندنه .
• د Exchange transfusion د تاثيراتو موندنه د Rh incompitibility پر بنسټ را منځ ته شوي ژيړي په مقابل کی .
• پدی ماشومانو کی د مړينی د کچی معلومول .
• د څيړنيز کار پرتله کول د بهرنيو ليتراتورونو ((ژبدودونو)) سره .
. مواد ، سامانونه او د څيړنی بڼه :-
دا څيړنه د اندراگا ندي روغتون د داخلی څانگی د نوي زيږيدلو ماشومانو په برخه کی ددی برخی د 4448 بستر شويو ناروغانو له ډلی څخه په 44 د Rh نه جوړښت په پيښود 1384 ه ل کال په دوهمه نيمائي کی تر سره شويدی .
دا څيړنه په Prospective ډول تر سره شوی چه نوموړي ناروغان د نورو ژيړي لرونکو ناروغانو څخه د لابراتواري معايناتو پواسطه جلا او د Exchange transfusion تر پروسيجر لاندی چه د وينی، Three way conecter ، Radiant warmer ، انفي بلعومي تيوب او په دی پروسيجر کی د نورو استعماليدونکوسامانونوپه مرسته ئی درملنه شويده .
ددی پيښو موندنه ، درملنه او پايلی ئی په جوړو شويو جدولونو او گرافونو کی ښودل شويدی .
ددی څيړنی د تر سره کيدو لپاره د نوي زيږيدلو ماشومانو د برخی موظف ډاکترانو ، نرسانو او د لابراتوار کار کوونکو مرستی د يادونی وړ دي .
د شميرواو احصائيو تحليلول او د څيړنی څخه تر لاسه شوي شميری
د Rh نه جوړښت اوژيړي د پيښيدوله پلوه په ټوليزه توگه ددی ناروغانو ويشنه :-
په لمړي سرکی زمونږ په څيړنه کی شامل ټول ناروغان تر څيړنی لاندی نيسو چه څومره سلنه پکی د ژيړي لرونکي او د هغی ډلی څخه پکی څومره د Rh incompitability پيښی وی چه دا ناروغان په لمړي لمبر جدول او گراف کی ښودل شوي دي .
لمړی لمبرجدول او گراف
د ناروغانوډول گڼه سلنه
دنوي زيږيدلي ماشومانوپه برخه کی ټول بسترشوي ناروغان 4448 100%
په ژيړي اخته نوي زيږيدلي ماشومان 300 6.74%
100%
د Rh incompitibility له کبله ژيړي لرونکي ماشومان 44 0.99%
14.66%
لکه څرنگه چه په لمړي لمبر جدول او گراف کی ليدل کيږي پدی څيړنه کی چه د داخلی څانگی د نوي زيږيدلو ماشومانو په برخه کی تر سره شويدی په نوموړي برخی ته د 4448 راغلي نوي زيږيدلو ماشومانو د ډلی څخه 300 ئی په ژيړي اخته وو. چه دی برخی ته د ټولو راغلو نوي زيږيدلو 6.74% جوړوي ددی ډلی څخه بيا 44 پيښی د Rh incompitibilityله کبله په ژيړي اخته شوي وو چه د راغلو نوي زيږيدلو ماشومانو 0.99% جوړوي .
له بله پلوه لکه څرنگه چه په نوموړي جدول کی ليدل کيږي چه نوموړي برخی ته راوړل شوي د Rh incopitibility له کبله په ژيړي اخته ماشومان د ټولو راوړل شوو په ژيړي اخته پيښو 14.66% جوړوي
پدی ناروغي کی د تشخيص اساس د مورنئ وينی د Rh منفي والی ، د ماشوم د وينی د Rh مثبت والی او د ژيړي شتون جوړوي
روغتون ته د را تگ د ورځوله نظره ددی ناروغانو ويشنه :-
څرنگه چه وختي روغتون ته تگ او سمدلاسه د Exchange transfusion تر سره کول د Exchange transfusion په پايلو مثبت اثر لري او ماشومان د رامنځ ته کيدو نکي اختلاطاتوڅخه ژغوري نو پدی څيړنه کی روغتون ته د را تگ عمر په نظر کی نيول شوی
دوهم لمبر جدول او گراف
روغتون ته د را تگ ورځی گڼه سلنه
په لمړی ورځ 4 9.09%
په دوهمه اودريمه ورځ، 8 18.18%
په څلورمه او پنځمه ورځ 16 36.36%
په شپږمه اود هغی څخه وروسته 16 36.36%
ټول 44 100%
لکه څرنگه چه په دوهم لمبر جدول اوگراف کی تر سترگو کيږي د څيړنی لاندی ناروغان په څلوروډلو((لمړی ورځ ، دوهمه اودريمه ورځ، څلورمه او پنځمه ورځ ، شپږمه اود هغی څخه وروسته راغلوناروغانو ))کی څيړل شوي دي .
د څيړنی په پايله کی وموندل شوه چه د 44 پيښوڅخه يوا ځی 4 پيښی چه 9.09% جوړوي د عمر په لمړنيو 24 ساعتونو کی ، په دوهمواودريمو ور ځو کی 8 پيښی چه 18.18% کيږي ، په څلورمو او پنځمو ور ځو کی 16 پيښی چه 36.36% کيږي اوپه شپږم او دهغی څخه وروسته ور ځو کی 16 پيښی چه 36.36% د ټولو پيښو جوړوي روغتون ته راغلي دي
لکه څرنگه چه ليدل کيږي دRh نه جو ړښت د پيښو زياتره پيښی د دريمی ورځی څخه وروسته روغتون ته راوړل شوي .حال دا چه پدی ماشومانو کی ژيړی د ژوند په لمړنيو 24 ساعتونو کی د ليدلو وړ دی مگرڅرنگه چه زمونږ هيواد يو دودپالی او وروسته پاتی هيواد دی او ميندی او پلرونه ددی ډول ژيړي د نامه سره کم اشنا دي او هم زياتره د لنگون پيښی په کورونو کی د محلي دائيو تر نظر لاندی چه د Rh نه جو ړښت په هکله بشپړمعلومات نلري تر سره کيړي . نو په لمړنيو ورځو کی ميندی او پلرونه تر جيحأ خپل ماشومان زيارتونواو هغه ملايانو ته چه ژيړی دموي بيائي . او کله چه د دی هڅو سره سره بيا هم ژيړی مخ په زياتيدو شو نو روغتون ته مخه کوي .هغه هم يو نيم هغه خلک چه يا خو پخپله لوستي وي او يا د چا په وسيله لارښوونه ورته وشي . په لمړنيو ورځو کی راغلي پيښی عمومأ د زيږنتونونوڅخه راليږل شوي پيښی جوړوي .
دRh نه جو ړښت ناروغانو ويشنه دکلينيک له پلوه :-
څرنگه چه د Rh نه جوړښت له کبله په ژيړي اخته ماشومانو کی د ماشوم وزن او د نوروناروغيو شتون د ناروغي په کلينيکي سير تاثير لري نو په پورتني جدول کی د نوموړو څيزونوپر بنسټ د څيړلو هڅه شويده .
دريم لمبر جدول او گراف
د ژيړي کلينيکي بڼه شميره سلنه
د ژيړي سره د نورو ناروغيو دشتون له پلوه ويشنه يواځی ژيړي 36 81.81%
د نوروناروغيوسره مل ژيړي 8 18.18%
ټول 44 100%
د وزن له پلوه ويشنه 2500g< 24 54.54%
1500-2500g 16 36.36%
<1500 4 9.09%
ټول 44 100%
په دريم لمبر جدول او گراف کی ښکاري چه پدی برخه کی څيړل شوي پيښی په دوو لويو برخو کی ژيړی د نورو ناروغيو سره او ماشوم د وزن له پلوه څيړل شويدي چه په لمړي برخه کی هغه ماشومان چه يوازی ژيړی درلود چه 36 پيښی جوړوي چه د ټولو پيښو 81.81% او هغه چه د ژيړي سره ئی نوری ناروغئ هم ملی وی 8 پيښی چه دڅيړنی 18.18% جوړوي .چه کيدای شي د نورو ناروغيو د شتون له کبله دا ماشومان پخوا لدی څخه چه روغتون ته راوړل شي د مرگ کوومی ته ورودانگی او لدی کبله ئی زمونږ په څيړنه کی سلنه تر لمړني ډلی لږه وه .
په دوهمه برخه کی ماشومان د وزن له نظره څيړل شوي چه په دريوډلو ((لمړی د 2500g څخه پورته چه 24 پيښی دي چه د ټولو پيښو 54,54% جوړوي ،دوهمه ئی د 1500-2500g پوری وزن لرونکي ماشومان چه 16 پيښی دي چه سلنه ئی د ټولو پيښو 36.36% جوړوي.دريمه ډله ئی د 1500g څخه ښکته وزن لرونکي دي دوي زمونږ په څيړنه 4 پيښی دي چه دټولو9.09% جوړوي .
لکه څرنگه چه جدول او گراف ته کتل کيږي د ښه وزن لرونکو ماشومانو شمير ترټولوډيره بيا د منځني او بيا د ډير لږ وزن لرونکو ماشومانو دی .
د اختلاط له نظره ددی ناروغانو ويشنه :-
لکه څرنگه چه پخوا ويل شوي وو Kernicterus ددی ناروغانو يواځنی خطرناکه اختلاط ((بابيړئ)) دی چه ناروغان په لنډ او اوږدمهاله توگه ستونځو خوا ته بوولی شي نو لدی امله د نوموړي اختلاط سره راغلي ماشومان پدی څيړنه کی د غير اختلاطي ژيړي لرونکو ناروغانو څخه په لاندني جدول او گراف کی سره بيل اوڅيړل شويدي
څلورم لمبر جدول او گراف
د ناروغي ډول گڼه سلنه
غير اختلاطي ژيړی 32 72.72%
د Kernicterus سره مل ژيړی 12 27.27%
ټول 44 100%
څرنگه چه په پورتني جدول اوگراف کی تر سترگو کيږي د اختلاط له نظره دا ناروغان په دووډلو ويشل شوي چه لمړني غير اختلاطي ژيړي لرونکي ناروغان چه چه څيړنه کی ئی شمير 32 تنو ته چه 72.72% جوړوي .او دوهمه ډله ئی د Kernicterus سره مل ژيړی ((چه د ژيړي يوازينی خطرناکه اختلاط دی))چه په څيړنه کی ئی شمير 12 تنو ته چه 27.27% جوړوي رسيږي.
دا شميرنی دا راپه گوته کوي چه هر کله دا ډول ژيړی ځنډمن شي نو د Kernicterusد رامنځ ته کيدو چا نس پکی زيات دی خو ددی سره سره بايد د Exchange transfusion څخه لاس په سر نشو.
د جنسيت له نظره ددی ناروغانو ويشنه :-
جنسيت هغه فکتور دی چه عمومأ په څيړنيزو چارو کی بايد د جنس له نظره د ناروغيو پيښيدنه په نظر کی وي نو دلته هم ددی اصل په پام کی نيولو سره ددی ناروغئ پيښی په هلکانو او نجونو کی څيړل شوي .
پنځم لمبر جدول او گراف
جنسيت گڼه سلنه
هلکان 24 54.54%
نجونی 20 45.45%
ټول 44 100%
لکه څرنگه چه په پنځم لمبر جدول او گراف کی ليدل کيږي د جنسيت له نظره زمونږ په څيړنه کی ددی ناروغانو 24 تنه يانی 54.54% هلکان او 20 يانی 45.45% ئی نجونی جوړوي چه پدی دووډلو کی د جنس له پلوه ډير لوی توپير نه تر سترگو کيږي
د ناروغانو ويشنه د هيمولايز د شدت له پلوه :-
څرنگه چه د مور او ماشوم تر منځه د Rhنه جوړښت يوه هيمولايتيکه پروسه ده نو ژيړی هم پدی ناروغانو کی د هيمولايز په پايله کی منځ ته راځي نو د هيمولايز شدت هغه فکتور دی چه ددی ناروغي شدت او داختلاطاتو دمنځ ته راتلو وړاندوينه پکی کيدای شي .
شپږم لمبر جدول اوگراف
د هيمولايز شدت شميره سلنه
ژيړی د خفيف يا متوسط انيميا سره 32 72.72%
د شديده انيميا سره مل ژيړی 8 18.18%
ژيړی + شديده انيميا +Heatosplenomegaly 4 9.09%
ټول 44 100%
په شپږم لمبر جدول اوگراف کی د هيمولايز له نظره زمونږ په څيړنه کی شامل ناروغان په دريوډلو ويشل شويدي چه لمړني ئی هغه ناروغان چه د خفيف يا منځنی اندازه انيمياد ژيړي سره لري چه شميره ئی 32 تنه ده چه دڅيړنی 72.72% جوړوي. دوهمه ډله چه د ژيړي سره شديده انيميا هم لري چه ددوي شميره 8 تنه يانی زمونږ په څيړنه کی د شاملو ناروغانو 18.18% جوړوي همدارنگه دريمه ډله هغه
ناروغان چه ددی پورتنيو دواړو کلينيکي نښو سره سرهHepatosplenomegaly هم لري چه شمير ئی 4 تنو ته چه د څيړنی 9.09% جوړوي رسيږي چه ددی ډلی نارغانو لږ راتگ روغتون ته په کورونو کی ددی ناروغانو دمړ کيدو د چانس زياتولی ښائي د محلي دودونو له کبله د هغوي د نه راوړنی له کبله روغتون ته وي
د ناروغانو ويشنه د Pre exchange بيليروبين د اندازی له مخی :-
د Exchange څخه پخوا د بيليروبين سويه د ناروغانو د وينی د بيليروبين سويی د لوړيدو سرعت په گوته کوي .او همدارنگه هغو ورځو شمير را په گوته کوي چه ماشوم په ژيړي کی تير کړي نو لدی کبله دا ناروغان لدی پلوه څيړل شوي
اووم لمبر جدول او گراف
د بيليروبين مقدار شميره سلنه
10-15mg/dl 4 9.09%
15-20mg/dl 16 36.36
20-30mg/dl 20 45.45%
30mg/dl< 4 9.09%
ټول 44 100%
لکه څرنگه چه په اووم لمبر جدول او گراف کی تر سترگو کيږي د Exchange څخه مخکی د اندازی له نظره نوموړي ناروغان زمونږ په څيړنه کی په څلورو ډلو ويشل شوي.لمړی هغه چه د بيليروبين ټوليزه اندازه ئی10-15mg/dl پوری وه چه شمير ئی 4 يانی د څيړنی9.09% جوړوي . بله ډله ئی هغه دي چه د بيليروبين اندازه ئی 15-20mg/dl پوری وو چه زمونږ د څيړنی 16 ناروغان يانی 36.36% جوړوي شامل دي .دريمه ډله هغه ناروغان چه د بيليروبين اندازه ئی 20-30mg/dl پوری وو.چه شميره ئی زمونږ په څيړنه کی 20 تنه يانی 45.45% جوړوي.
څلورمه ډله هغه ناروغان جوړوي چه د بيليروبين اندازه ئی د 30mg/dl څخه لوړ ووچه 4 تنو ته رسيږي چه زمونږ د څيړنی9.09% دي .
د پورتني جدول څخه داسی ښکاري چه تر ټولو زيات هغه ناروغان روغتون ته راوړل شوي چه د بيليروبين سويه ئی 20-30mg/dl وو(( 45.45% ))او تر ټولو ټيټه هغه دوی ډلی چه د بيليروبين اندازی ئی 10-15mg/dl اويا30mg/dl< وي ((9.09% ))دي .چه د لمړي ډلی يا لوړی سلنی لرونکو زيات راوړنی دليل کيدای شي داوي چه خلک پدی ډول ژيړي اخته ناروغان اکثرأ په لمړنيو ورځو کی روغتون ته نه راوړي او هم د 30mg/dl< بيليروبين لرونکو کمه سلنه کيدای شي لدی کبله وي چه تر دی حده زيات شوي ژيړي څخه ناروغانو ټول ئی روغتون ته ونه رسيږي .
د تر سره شوي Exchange transfusion د شميروله پلوه دناروغانو ويشنه :-
کله کله داسی پيښيږي چه پدی ناروغانو کی د يو ځلی Exchange تر سره کيدو سره سره د ناروغ د وينی د بيليروبين اندازه د قناعت وړ اندزی ته نه را ټيټيږي او د دوهم ځل لپاره ددی پروسيجر د ترسره کولو ضرورت پيښيږي .
اتم لمبر جدول اوگراف
د ترسره شوي Exchange شميری شميره سلنه
يو ځلی Exchange شوي 40 90.9%
دوه ځلی Exchange شوي 4 9.09%
44 100%
څرنگه چه په اتم لمبر جدول او گراف کی تر سترگو کيږي د Exchange transfusionدشميری له نظره زمونږ ناروغان په دوو ډلو ويشل شوي .لمړی هغه ناروغان چه په لمړي ځل Exchange transfusion سره ئی ځواب د قناعت وړ وو چه شميره ئی زمونږ په څيړنه کی 40 تنه يانی 90.9% ته رسيږي . دوهمه هغه ډله ناروغان چه په يو ځل Exchange transfusion سره ئی د بيليروبين ټوليزه اندازه د قناعت وړ اندازی ته نه دی ټيټ شوی يا هم د شديد هيمولايز له کبله ئی بيا د بيليروبين اندازه لوړه تللی نو د دوهم ځل لپاره د Exchange transfusion پروسيجر پری تر سره شويدی چه شميره ئی 4 تنه يانی د څيړنی 9.09% جوړوي .
د ناروغانو ويشنه د Exchange transfusion د پايلو په اساس :-
څرنگه چه د Exchange transfusion پايلی زمونږ د څيړنی بنسټ جوړوي نو ښکاره خبره ده چه ددی پروسيجر پايلی په يو جلاجدول او گراف کی تر څيړنی لاندی ونيول شي .
نهم لمبر جدول اوگراف
د Exchange پايله شمير سلنه
رخصت شوي ناروغان 36 81.81%
مړ شوي ناروغا ن 8 18.18%
ټول 44 100%
لکه څرنگه چه په نهم لمبر جدول او گراف کی ليدل کيږي د Exchange د پايلو په اساس ټول Exchange شوي ناروغانو کی دوه ډوله پايلی تر لاسه شوي دي لمړی هغه ډله ناروغان چه د Exchange په پايله کی روغ شوي او د روغتون څخه رخصت شويدي چه شمير ئی زمونږ په څيړنه کی 36 کسانو ته چه د څيړنی 81.81% جوړوي ته رسيږي .بله هغه ډله ناروغان چه يا د پروسيجر په دوران او يا د هغه څخه وروسته مړه شويدي چه شميره ئی 8 تنه يانی د څيړنی18.18% جوړوي .
چه دا مړينی اکثرأ په هغو ناروعانو کی منځ ته راغلي چه دژيړي سره ئی نوری ستونځی لکه Sepsis، Hypothermia ،Hypoglycemia مل او يا هم ژيړی ئی په پرمختللي ډول بابيړئ Kernicterus ورکړی وو .
د ورکول شوي وينی د نظره د Exchange کيدونکي ناروغانو ويشنه :-
لکه څرنگه چه پوهيږو د Exchange transfusion په پروسيجر کی د ورکول کيدونکي وينی سمه ټاکنه د پروسيجر يو مهم برخه جوړوي چه بايد په لمړي سر کی تر وسه وسه کوښښ وشي چه د ORh- وينی څخه گټه واخستله شي خو که چيری نوموړي وينی ته لاس رسئ گرانه وي نو کيدای شي د مور د وينی سره د Isogrop وينی چه دمورنئ پلاسما او RBC سره کراسمچ شوی وي ورکړ شي چه پدی برخه کی پدی اساس زمونږ ناروغان څيړل شوي دي .
لسم لمبر جدول اوگراف
د وينی گروپ پايله شمير دخپل گروپ سلنه په ټوليزه توگه سلنه
د مور سره د Iso grop وينی ورکړه مثبته 8 66.66% 18.18%
منفي 4 33.33% 9.09%
ټول 12 100% 27.27%
د ((Orh - ))وينی ورکړه مثبته 28 87.5% 63.63%
منفي 4 12.5% 9.09%
ټول 32 100% 72.72%
ټولی پيښی 44 100%
لسم لمبر جدول اوگراف کی ليدل کيږي چه دا ناروغان په دوو ډلو يانی د ORh- وينی پوسيله Exchange شوي ناروغان چه ددی گروپ ناروغانو شمير 32 تنو ته چه د څيړنی 72.72% جوړي رسيږي چه لدی ډلی څخه ئی 28 هغه ماشومان دي چه مثبته پايله درلوده چه په ټوليزه توگه د څيړنی 63.63% او پخپله ډله کی 87.5% جوړوي او 4 پيښو ئی چه په ټوليزه توگه د څيړنی 9.09% او په خپله ډله کی 12.5% جوړوي منفي پايله درلوده .
همدارنگه په هغه حالاتو کی چه دا وينه نه ده تر لاسه شوی د مور دوينی سره د Iso grop وينی څخه گټه پورته شوی چه ددی ډول نارغانو شميره 12 تنوته چه د څيړنی 27.27% جوړوي ته رسيږي .چه ددی ډلی څخه بيا 8 تنه چه په ټوليزه توگه د څيړنی 18.18% او په خپله ډله کی 66.66% جوړوي مثبته پايله او4 تنو چه په ټوليزه توگه د څيړنی 9.09% جوړوي او په خپله ډله کی 33.33% جوړوي ته رسيږي .
د Exchange پايلی د پروسيجر دترسره کيدو وخت د نظره :-
د پروسيجر د تر سره کيدو وخت د Exchange په پايله اثر لري چه لدی کبله مونږ کوښښ کړی د وخت له نظره هم په دی پروسيجر څيړنه تر سره شي چه لاندی توگه ئی تحليلوو.
يولسم لمبر جدول او گراف
د پروسيجر د ترسره کيدو وخت شمير د ټيټيدونکي بيليروبين منځنی ا ندازه سلنه
40-60 دقيقی 8 >40% 22.22%
60-80دقيقی 12 40-50% 33.33%
80-100دقيقی 16 50%< 44.44%
ټول 36 100%
زمونږ په څيړنه کی د Exchange transfusion د تر سره کيدو مودی له پلوه ناروغان په دريو ډلو ويشل شوي دي .
لمړی هغه ډله ناروغان چه پروسيجر ئی د 40-60 دقيقو په موده کی تر سره شوی چه شميرئی 8 تنو ته چه د څيړنی 22.22% جوړوي چه د پروسيجر څخه وروسته ئی د بيليروبين د ټيټيدو کچه د 40%> وه . دوهمه ډله هغه ناروغان چه پروسيجر د 60-80 دقيقو په موده کی تر سره شوی چه شمير ئی 12 تنو ته چه زمونږ د څيړنی 33.33% جوړوي رسيږي چه د پروسيجر څخه وروسته ئی د بيليروبين د ټيټيدو کچه د 40-50% وه .
دريمه ډله هغه ناروغان وو چه پروسيجر د 80-100 دقيقو په موده کی تر سره شويدی چه شمير ئی 16 تنو ته رسيږي دا ډله ناروغان زمونږ د څيړنی 44.44% جوړوي چه د پروسيجر څخه وروسته ئی د بيليروبين د ټيټيدو کچه د 50%< وه.
څرنگه چه ليدل کيږي د بيليروبين تر ټولو لوړه کچه ټيټيدنه په هغو ډلو کی وه چه پروسيجرونه ئی تر ټولو ورو او په زيته موده کی تر سره شوي وه .
د څيړنی څخه لاس ته راغلي پايلی :-
1. د هغه څيړنی له مخی چه په نوي زيږيدلوماشومانو کی د Rh incompitability له کبله را ټوکيدلي ژيړي په باره کی د اندراگا ندي روغتون د داخلی څانگی د نوي زيږيدلي ماشومانو په برخه کی په Prospective ډول تر سره شوي په ټوليزه توگه ددی ډول ناروغانو پيښی 0.99% ښئي.
حال داچه روغتون ته راوړل شوي په ژيړي اخته نوي زيږيدلي ماشومانو کی د يادو شوو ناروغانو سلنه 14.66% ښئي .
2. روغتون ته د را تگ د نظره :-پدی څيړنه کی زياتره پيښی روغتون ته د ژوند په څلورم،پنځم او يا شپږم اود هغه څخه وروسته ورځو کی راوستل شوي .يادی شوي دوه ډلی هر يوه ئی زمونږ د څيړنی 36.36% جوړوي .
3. د ژيړي سره د نورو ناروغيو ملتيا :- پدی برخه کی د تر سره شوي څيړنی په هکله بايد وويل شي چه زمونږ د ناروغانو لوړه سلنه ((81.81% ))هغه ناروغان جوړوي چه په خپل کلينيک کی يوازی د ژيړي ښودونکي دي او يو لږه سلنه ((18.18% ))هغه ناروغان دي چه د ژيړي سره ئی نوری ناروغئ هم مل وو.
4. دوزن له نظره :- پدی څيړنه کی د شاملو ناروغانو تقريبأ نيمائي څخه زيات ((54.54% ))ئی د پوره وزن ((2500g< ))لرونکي وو.پداسی حال کی چه په دوهمه درجه کی هغه ماشومان دي چه وزنونه ئی د 1500-2500g پوری ووچه د څيړنی 36.36% جوړوي او په اخري ډله کی چه تر ټولو لږه سلنه ((9.09% )) ښئي هغه ماشومان شامل دي چه وزنونه ئی د 1500g> وو.
5. د اختلاط ((بابيړئ)) له نظره :- زمونږپه څيړنه کی د شاملو پيښو 72.72% ئی بی لدی چه کوم بابيړئ ورکړی وي روغتون ته رسول شوي چه سمدستي د Exchange transfusion پروسيجر پری تر سره شوی خو 27.27% ئی هغه ناروغان ووچه پدوي کی روغتون ته را تگ څخه دمخه لاد بابيړيو نښی نښانی څرگند شوي وو.خو بيا هم پدی هيله چه د بابيړيو د نور پرمختگ څخه ډډه شوی وي د Exchange transfusion پروسيجر پری تر سره شويدی .
6. د جنس له پلوه :- پدی برخه کی زمونږ د څيړنی شاملو ناروغانو تر نيمائي لږه زياته سلنه 54.54% هلکان او تر نيمائی لږه اندازه ټيټه سلنه 45.45% نجونی جوړوي .
7. د هيمولايز د شدت له نظره :- زمونږ په څيړنه کی دا ناروغان په دری ډلو ويشل شوي چه تر ټولو لوړه سلنه ((72.72% ))هغه ډله جوړوي چه د هيمولايز شدت ئی ډيره زياته نده يانی يوه اندازه انيمياسره مل ژيړي په لوحه کی روغتون ته راغلي په دوهمه درجه ((18.18% ))هغه ناروغان دي چه د ژيړي سره ئی شديده انيميا هم مل وه او په دريمه ډله کی هغه ناروغان راځي چه د پورتنيو کلينيکي موندنو سره سره ئی Hepatosplenomegaly هم درلوده چه دا ډله بيا زمونږ د څيړنی 9.09% جوړوي .
8. د Exchange transfusion پروسيجر څخه د مخه د بيليروبين لوړوالي د نظره :- پدی څيړنه کی ناروغان لدی پلوه په څلورو ډلو ويشل شوي چه تر ټولو لوړه ئی(( 45.45% )) هغه ډله وه چه د وينی د بيليروبين اندازه ئی 20-30mg/dl وه په دوهمه درجه کی ((36.36% ))هغه ډله راځي چه د وينی د بيليروبين اندازه ئی 15-20mg/dl پوری وه په دريمه درجه کی هغه دوی ډلی ((9.09% ))راځي چه د وينی د بيليروبين اندازه ئی د Exchange transfusion څخه پخوا د 10-14mg/dl او يا د 30mg/dl څخه لوړه وه .
9. د Exchange transfusion د شميری له نظره :-زمونږ په څيړنه کی د شاملو ناروغانو يوه ډيره لوړه سلنه ((90.90% )) ئی د يو ځلی Exchange transfusion پروسيجر په تر سره کولو سره د قناعت وړ ځواب ورکړی دی خو يوه ډيره لږه سلنه ((9.09% ))ناروغانو کی د دوهم ځل لپاره د Exchange transfusion پروسيجر ته ضرورت پيدا کړی دی .
10. د Exchange transfusion د پايلو د نظره :- په ټوليزه توگه د Exchange transfusion د تر سره کيدو څخه وروسته زمونږ په څيړنه کی د شاملو ناروغانو يوه لوړه سلنه ((81.81% )) د پروسيجر د اجرا څخه مثبته پايله تر لاسه کړی او د روغتون څخه رخصت شوي دي خو متاسفانه ((18.18% ))ناروغانو يا د پروسيجر د تر سره کيدو پر مهال او يا هم څه موده وروسته د هغی څخه ژوند د لاسه ورکړی .
11. د Exchange transfusion تاثيرات د ورکول کيدونکي وينی د نظره :-زمونږ په څيړنه کی د شاملو ناروغانو يوه لوړه سلنه ((72.72% )) ئی د ORh - وينی سره Exchange شوي چه لدی ډلی څخه بيا په ټوليزه توگه ((63.63% )) ئی مثبته پايله او ((9.09% ))ئی منفي پايلی درلودی چه په ترتيب سره د خپل گروپ ((87.5% ))او((12.5% )) جوړوي . په دوهمه ډله کی هغه ناروغان را ځي چه د مور سره Iso grop وينه ئی اخستی دی چه ددوي سلنه زمونږ په څيړ نه کی ((27.27% ))دی چه پدی ډله کی هم بيا په خپل وار په ټوليزه توگه ((18.18% ))مثبتی پايلی او ((9.09% ))منفي پايلی درلودی چه په خپل گروپ کی ئی سلنه په ترتيب سره ((66.66% ))او ((33.33% ))را ځي .
12. د Exchange transfusion تاثيرات د پروسيجر د وخت د نظره :-د پروسيجر د تر سره کيدو وخت د Exchange transfusion په پايلو پوره اثر لرلی شي چه پدی څيړنه کی د وخت له نظره تاثيراتو له پلوه ناروغان په دری ډلو ويشل شوي . لمړی هغه ډله وه چه د Exchange transfusion ورباندی 40-60 دقيقو پوری وخت نيولی چه زمونږ د څيړنی 22.22% جوړوي چه پدی ناروغانو کی د Exchange transfusion په پايله کی د بيليروبين د ټيټيدو اندازه د 40% څخه ټيټه وه . په دوهمه ډله کی هغه ناروغان شامل وو چه پروسيجر ورباندی د 60-80دقيقی وخت اړولی چه دا ناروغان زمونږ د څيړنی 33.33% جوړوي چه د Exchange په پايله کی ئی د وينی په بيليروبين کی د 40-50% ټيټوالی ښودلی دی .دريمه ډله هغه ناروغان دي چه د پروسيجر د تر سره کيدووخت ئی 80-100 دقيقو پوری وه چه ددی څيړنی 44.44% جوړوي چه د پروسيجر په پايله کی ئی د وينی د بيليروبين اندازه د 50% څخه زياته ټيټ شوی وو.
مناقشه ،پرتله کول اواختلافات
1. په هغه څيړنه کی چه د نوي زيږيدلو ماشومانو برخی ته د راغلو 4448 ناروغانو باندی تر سره شوه د Rh incompatibility پيښی پکی 0.99% ښودل شوي دي .په وروستني بهرني طبي ژبدودونو کی هم د RhoGAM د استعمال کبله د Rh incompatibility پيښی د 1% څخه ټيټ ښودل شويدی چه زمونږ څيړنه کی تر لاسه شوي شميری د بهرني طبي ژبدودونو سره ا نډولتيا ښئي .
2. روغتون ته د راوستلو د ورځی عمر له پلوه :- د څيړنی پايله کی وموندل شوه چه دا ناروغان زيادتره د څلورم ،پنځم ،شپږم اود هغی څخه وروسته ورځو کی روغتون ته راوړل شويدي چه د څيړنی 72.72% جوړوي . څرنگه چه روغتون ته د لمړي ورځی 9.09% او د دوهمی او دريمی ورځی راتلونکي 18.18% جوړوي .وروستني بهرني طبي ژبدودونوکی پدی هکله کومی شميری زمونږ لخوا تر لاسه شوي ندي خو فکر کيږي زمونږ په څيړنه کی روغتون ته د ځنډنئ راوستلولامل دا وي چه په لمړي سر کی خلک پدی گومان چه ژيړئ په دم او دعا د ښه کيدو وړ دی روغتون ته د راوستلو څخه ډډه کوي خو وروسته کله چه نوموړو څيزونو کار ونکړ نو روغتون ته مخه کوي .
3. د ژيړي سره د نورو ناروغيو د ملتيا په هکله :- په څيړنه کی وموندل شوه چه 81.81% ناروغان هغه وو چه يوازی د ژيړي له کبله روغتون کی بستر شوي وواو 18.18% ناروغان هغه وو چه د ژيړي څخه پرته ئی نوری ستونځی ((sepsis ، hypglycemia اونور ))هم لرل .بهرني طبي ژبدودونه ددی دوو ډلو څخه دلمړي ډلی سلنه زمونږ په څيړنه کی د تر لاسه شوي پايلو څخه يوه اندا زه لوړه کچه ښئي . چه ددی نا ا نډولتيا علت شايد د هغو اسانتياوو شتون کوم چه هغوي ئی په خپلو زيږنتونونو کی لري او هم د خلکو د پوهی د کچی لوړتيا او محيطي حفظ الصحی ښه والی وگڼل شي .
4. د وزن له پلوه :- په څيړنه کی وموندل شوه چه تر ټولو لوړه برخه ناروغان هغه وو چه وزنونه ئی د 2500g څخه لوړ وو ((54.54% )).په دوهمه ډله کی هغه ناروغان چه د 1500-2500g پوری وزنونه لرل شامل وو ((36.36% )).او تر ټولو ټيټه کچه د هغوناروغانو وه چه وزنونه ئی د 1500g څخه ټيټ وو نو ليدل کيږي چه د ډير لږ وزن لرونکي ماشومان تر ټولو لږ روغتون ته راوړل شوي .چه نوموړی پيښه د بهرنيو طبي ژبدودونو سره سرچپه ا نډول ښئي چه دليل ئی ښائي دا وي چه لکه څرنگه چه پخوا هم وويل شول زمونږ په هيواد کی دا ناروغان اکثرأ د ژوند د څلورمی ورځی څخه وروسته روغتونونو ته راوړل کيږي نو څرنگه چه څومره د ماشوم وزن لږ وي طبعي ده چه اکثرأ بی مودی به هم وي نو د معافيتي ،د حرارت تنظيم ،پوستکي اود وجود دنوروتنظيمونکو سيستمونو د نه پوښوالي له کبله به ډير ژر خرابيدو خوا ته ځي .او پخوا لدی څخه چه روغتونونو ته راوړل شي خپل ژوند د لاسه ورکوي .
5. د اختلاط له نظره :- وموندل شوه چه په څيړنه کی د شاملو پيښو 27.27% په اختلاطي شکل روغتون ته راوړل شوي وو.لکه څرنگه چه ليدل کيږي د اختلاطاتو دا کچه ډيره لوړه ده نسبت وهغو سلنوته ته چه په بهرنيوطبي ژبدودونو کی ورڅخه يادونه شوی ده چه ددی نا ا نډولتيا علت دادی چه لکه پخوا روښانه شوی د ټولو ناروغانو36.36% په شپږمه او يا د هغی څخه وروسته ورځو کی روغتون ته ته راوړل شوي نو طبعي ده چه ددی ناروغانو بی د درمله ځنډنی ساتنه نوموړی خطر د ځانه سره لري .
6. د جنس له نظره :- په څيړنه کی وموندل شوه چه روغتون ته د راوړل شوو ناروغارنود نيمائي څخه لږ ډير ئی هلکان ((54.54% ))او د نيمائي څخه لږ کم ئی نجونی ((45.45% ))وی چه په بهرنيو طبي ژبدودونو کی دا ا نډول داسی ښودل شوی چه نوموړي پيښی په هلکانو کی تر نجونو يو څه زياتی دي چه زمونږ څيړنه ورسره په پوره ډول په ا نډول کی راځي .
7. د هيمولايز د شدت له نظره :- په څيړنه کی برسيره شوه چه تر ټولو زيات هغه ناروغان روغتون ته راوړل شوي چه د هيمولايز شدت ئی ډيره زياته نه وه يانی يوازی د خفيفی يا منځنی اندازه انيميا سره مل ژيړئ ئی درلود هغه هم په تدريجي توگه لوړيدونکئ . چه د څيړنی 72.72% جوړوي په دوهم گام کی دشديدی انيميا سره مل ژيړئ چه 18.18% او دريم ئی د دوو پورتنيو کلينيکي نښو سره سره د Hepatosplenomegaly لرونکي ناروغان چه 9.09% ښئي .نوموړي شميری د بهرنيو طبي ژبدودونو سره په ډير لږ ناانډولتيا د پرتلی وړ دي . چه ددی لږ ناانډولتيا علت هم هغه دی چه ددی شمير ناروغانو د ډلی څخه د شديد هيمولايز لرونکو ناروغانو يو شمير ئی پخوا لدی څخه چه روغتونونو ته ورسيږي مري .
8. د Exchange transfusion څخه پخوا د بيليروبين د درجی په هکله :- په څيړنه کی وموندل شوه چه تر ټولو لوړه سلنه د هغو ناروغانو وه چه د بيليروبين اندازه ئی 20-30mg/dl پوری وه ((45.45% )). په دوهمه درجه کی هغه ناروغان چه د بيليروبين اندازه ئی د 15-20mg/dl پوری وه او په دريمه درجه کی هغه دوی ډلی راځي چه د بيليروبين ا ندازه ئی 10-15mg/dl او د 30mg/dl څخه پورته وه چه هر يوه ډله ئی و څيړنی 9.09% جوړوي . که چيری دا لاسته راوړنی د بهرنيو طبي ژبدودونو د شميرو سره پرتله کړل شي يوه اندازه نا انډولتيا د هغه ډلی په مقابل کی ښئي چه د بيليروبين اندازه ئی 10-15mg/dl جوړوي ځکه زمونږ په څيړنه کی دا ډله د ډيری کوچني سلنی په لرلو اخري ډله جوړوي حال دا چه په بهرنيو طبي ژبدودونو کی راغلي شميری ددی ډلی لپاره يوه لوړه سلنه ښئي او د ډيرو لږو ناروغانو د بيليروبين اندازه لوړو کچو ته پورته کيږي چه علت ئی زمونږ په هيواد کی د ژيړي په مقابل کی سيمه ئيز دودونه دي چه په خپل وخت روغتون ته د ناروغ دراوړلو څخه مخنيوی کوي
9. د Exchange transfusion د پروسيجر د تر سره کيدو شمير د نظره :-پدی څيړنه کي وموندل شوه چه 90.9% ناروغانو په يو ځل د Exchange transfusion د پروسيجر سره په مخامخ کيدو سره د قناعت وړ ځواب ورکړی دی او 9.09% ناروغانو دوهم ځل لپاره دی پروسيجر ته اړتيا پيدا کړی دی چه د بهرنيو طبي ژبدودونود شميرو سره نژدی انډولتيا لري .
10. د Exchange transfusion د پايلو د نظره :- زمونږ په څيړنه کی وموندل شوه چه Exchange transfusion په 81.81% ناروغانو کی مثبتی پايلی او18.18% ناروغانو کی منفي پايلی درلودی . چه د بهرنيو طبي ژبدودونو د 90% مثبتوپايلو په پرتله يوه لږه اندازه کمئ ښئي چه ښائي د هغه پرمختللو معايناتو او وسايلو د کمي له کبله وي چه مونږ ته د لاس رسي وړ ندي
11. د Exchange transfusion تاثيرات د ورکول کيدونکي وينی د نظره :-په تر سره شوي څيړنه کی جوته شوه چه په ټوليزه توگه د 72.72%ORh- وينی سره Exchange شوي ناروغانو په خپل گروپ کی 87.5% مثبتی پايلی او 12.5% ئی منفي پايلی تر لاسه کړي حال دا چه د مور سره د Iso grop وينی اخستونکو ناروغانوچه د ټولی څيړنی 27.27% ئی جوړاوه په خپل گروپ کی 66.66% مثبتی او33.33% منفي پايلی لرلی .چه د بهرنيو طبي ژبدودونو سره چه د ORh- وينی د ورکولو زياته هڅونه کوي انډولتيا ښئي .
12. د پروسيجر د تر سره کيدو مودی د نظره :- پدی څيړنه کی وموندل شوه چه تر ټولو ښه پايله ((50%< ))د وينی د بيليروبين ټيټونی لپاره د تر ټولو ورو تر سره شوي پروسيجرونو((80-100 دقيقوپوری مودو کی )) لرله په دوهمه درجه کی هغه پروسيجرونه راغلل چه د 60-80 دقيقی وخت ئی نيولی ووچه پايله ئی 40-50% د بيليروبين ټيټيدل وو.په دريمه درجه کی 40-60 دقيقو پوری تر سره کيدونکي پروسيجرونه راځي چه گټه ئی د بيليروبين د 40%> ټيټيدنه وه . د بهرنيو طبي ژبدودونو مطابق چه وائي هرڅومره چه پروسيجر ورو تر سره شي گټه به ئی ډيره وي زمونږ د څيړنی پايله هم د نوموړي نظر سره په يو انډول کی دی .
وړانديزونه
1. له هغه ځايه چه دا ناروغي د Rh- ميندو څخه پيداکيدونکي ماشومانو کی د مخنيوي وړ دی نو وړانديز کيږي چه په روغتونو او کلينيکو کی تثبيت شوي Rh- ميندی د RhoGAM اخستلو په هکله د اميدواري په 28 اوني کی او د لنگون څخه وروسته د 72 ساعتونو په موده کی وهڅول شي .
2. لکه څرنگه چه Rh- وينی لرونکي ميندی د وينی د کراسمچ په وسيله پيژندل کيږي نو وړانديز کيږي چه د مور اوماشوم په ټولو کلينيکو کی د وينی د گروپ ټاکنی اسانتياوی برابری شي .
3. څرنگه چه دا ناروغي يواځی هغو ماشومانو ته اړه لري چه د Rh- وينی لرونکي ميندو څخه پيدا شوي وي .نو وړانديز کيږي چه نوموړي ميندی او پلرونه د ددی ناروغئ د رامنځ ته کيدو خطر ، مخنيوي او د رامنځ ته کيدو په صور ت کی درملنی په هکله وپوهول شي .
4. څرنگه چه نوموړی ژيړی د نوي زيږيدنی د ژيړي د نورو ډولونو سره د تاريخچی او لابراتواري معايناتو پوسيله د توپير وړ دی . نو وړانديز کيږي چه د Rh- وينی لرونکي ميندی د وپوهول شي چه ددوي په ماشومانو کی د ژيړي د نښو نښانو د څرگنديدو سره سم دی خپل ماشوم د نوي زيږيدلي ماشومانو يو مجهز مرکز ته ور وړي .
5. څرنگه چه د Exchange transfusion پروسيجر پدی ډ ول ناروغئ کی د درملنی يواځنی موثره لاره ده نو وړا نديز کيږي چه د نوي زيږيدلي ماشومانو په برخه کی کار کوونکي ټول ډاکټران نوموړی پروسيجر په ښه توگه زده کړي او هم دداسی روغتونونو چارواکو ته وړانديز کيږي چه ددی پروسيجر په زده کړه کی خپلی هڅی او مرستی له خپلو ډاکټرانو ونه سپموي .
6. لکه څرنگه چه ليدل شوي يو زيات شمير ولاياتو کی ددی پروسيجر د تر سره کولو اسانتياوی نشته اوځينی خلکو د خپلو شخصي اړيکو له مخی د Exchange transfusion په هکله د معلوماتو د تر لاسه کولو څخه وروسته اندراگا ندي روغتون ته مخه کړی او ناروغان ئی ددی پروسيجر پوسيله د درملنی څخه وروسته رخصت شويدي . نو وړانديز کيږي چه د عامی روغتيا وزارت چارواکي د ولاياتو روغتيائي چارواکو ته ددی پروسيجر د شونتيا په هکله د اندراگاندي په روغتون کی او هم ددی ډول ناروغانو د ليږدولو په هکله رسمأ خبر ورکړي .
7. لکه څرنگه چه ليدل شوي يو شمير هغه دولتي او شخصي روغتونونه چه د ولادتونو په برخه کی اسانتياوی وړاندی کوي مگر ورسره ئی د ماشومانو د برخی ډاکټران او متخصصين نلري وروسته د ماشومانو د پيدا کيدو څخه اندراگاندي روغتون د نوي زيږيدلو ماشومانو برخی ته د اړمنو ماشومانوپه ليږلو لاس پوری کوي چه اکثرأ دا ماشومان يا خو د هغه پرمختللي ناروغي له کبله چه لري ئی او يا د موسمي حالاتو او خرابی ليږدونی له کبله په لارو کی خپل نوی تر لاسه کړی ژوند له لاسه ورکوي . نو وړانديز کيږي چه د عامی روغتيا چارواکي د پدی هکله نوموړو روغتونونوته د ماشومانو د برخی متخصصينو د استخدام په هکله کلک لارښوونه وکړي .تر څو دا ډول ناروغان د يو څه stable کيدو څخه وروسته د ماشومانو مجهزو مرکزونو ته وليږدول شي .
8. کوښښ د وشي چه ددی ناروغي ،د هغی خطرونه او درملنی په هکله د راديو،تلويزيون،مجلاتو او نورو وسيلو نه په گټی اخستنی کورنئ وپوهول شي .
9. دا پيغام بايد ټولو کورنيو ته خاصتأ په ليری پرتو سيمو کی په هر ډول چه ممکن وي ورسول شي چه که چيری ددوي پخواني ماشومان د ژيړي له کبله مړه شوي وي مور دی ډاکټر ته مراجعه وکړي او د راتلونکي ماشوم ژيړي ته د ډير پام وساتي .
