تاریخ او تاریخپوهنه
معمای قتل امیر حبیب الله خان
ډاکتر څپاند
28.08.2013
معمای قتل امیر حبیب الله خان
اخيرا در شهر سدنی استراليا،کتابې تحت عنوان خاطرات يک قهرمان به نشر رسيد٠کتاب مذکور جمع خاطرات است که توسط مرحوم جنرال غازي عبداللطيف خان تحرير يافته واينک پسرغازی مذکور،محترم داکتر عبدالشکور لطيف انرا به شکل يک کتاب ٤٦٦ صفحۀ با صحافت زيبا چاپ ونشر نموده است٠
جنرال عبداللطيف خان،يکي از قهرمانان برجسته جنګ استقلال افغانستان بوده که به پاس خدمات برجسته شان در جبهۀ جنوب،به سن ٢٧ سالګي،درزمان پادشاهي عليحضرت امان الله خان،بصفت لوی درستيز وزارت دفاع ملي تقرر يافته بودند٠
موصوف يکي از اولين افسران نظامي مسلکي کشور ،دارای تحصيلات عالی نظامي در ترکيه بود٠او همصنف ودوست شخصي امان الله خان بود٠
يکي از خاطرات غازي جنرال عبدالطيف خان، محمد نادرخان برايم ګفت
که اصل امير حبيب الله خان خيال ارزوی رفتن به شکار ګاه کله ګوش لغمان را نداشت به همرای خانم های خودمصروف ديګچه پزي وخوشګذراني در باغ سرخرود جلال اباد بود٠برای وی دامی چيده شد٠شخص بنام صلاح الدين خان يکی ازخوانين بر جسته لغمان را به حضور اميرحبيب الله خان فرستادند تا وی را شکار بودنه دعوت نمايد چون امير به شکار علاقۀ خاصی داشت اين دعوت را پذيرفت که اواخر ماه دلو سال ١٢٩٧٧ ش بود ٠روز سه شنبه پيش از اينکه امير به لغمان حرکت نمايد چون شجاع الدوله بحيث فراش باشي حضور ايفای وظيفه مينمود وقت وناوقت حق داشت تا نزد اميرحاضر باشد نصرالله خان مطلع بود که شجاع الدوله از امير قلب ازرده دارد،اجرای اينکار غير از توان وی ازدوش ديګراشخاص ساخته نيست٠قبلا از طرف امان الله خان نيز برايش اطمينان داده شده بود٠تفنګچه را نيز نائب السلطنه برايش داده اول تصميم به ان ګرفته شده بودتا وی را مسموم نمايند٠چون داکتران هندي به خدمتش بودند٠ازاين عمل صرف نظر ګرديدلاکن درغذای شبانه وی دوای خواب اور را مخلوط نموده بودند٠از طرف نصرالله خان برای شجاع الدوله وعده داده شده بود اګر فرض محال به دام امير ګرفتارګرديده قبل از اينکه اعدام ګرديد از محبس فرار داده از افغانستان خارج وبه هر کشوريکه ارزو داشته باشد اعزام وپول ماهوار را برايت ميفرستم اين پيشنهاد را شجاع الدوله پذيرفته محمد نادرخان برايم اظهار نمود که همان شب عمليات ضربان قلبم نهايت شديد وا صبح خوب از چشمانم فرار نموده بود٠
به خود ميګفتم اګر اين پلان ناکام ګردد به چه سرنوشت بد وشوم مبتلا خواهم شد،امير حبيب الله خان ساعت ده بجه شب به خواب رفت زيرا در غذای وی يک نوع پودر که زرګرها برای جلايش طلا وغيره بکار ميبرند که بوی ندارد قدری مخلوط نمودند همه اشاصيکه در اين پلان دخيل بودند اطمينان حاصل ګرديد که امير حبيب الله خان به خواب عميق فرو رفته،ساعت دونيم بجه شب
شجاع الدوله چون راه خيمه را خوب نشاني نموده،محمد نادرخان اظهار داشت به تعقيب وی بودم تا احتمالا ازطرف علي رضا خان کندکمشر که درمجاورت خيمه شاه قرار دارد،شجاع الدوله را دستګير ننمايد٠تاوقتی شجاع الدوله وارد خيمه امير ګرديد، تا زمانيکه فير تفنګچه راشنيدم هر ثانيۀ ان بر من يکساعتت ميګذشت٠فورا به کمک وی شتافتم متوجه ميګردم موصوف از طرف علي رضا خان کندکمشردستګير ګرديده است،انوقت مطمئن ګرديدم امير کشته شده وبه خواب ابديت پيوسته است٠شجاع الدوله را از نزد علي رضا خان به تريبی خلاص نمودم که برای علی رضا ګفتم خاموش باشيد امير نارام وازخواب بيدار نګردد.دانستم که امير به خواب ابديت پيوسته است،قريب صبح شخص شجاع الدوله را نزدنائب السلطنه در شهر جلال اباد فرستادم وجريان شب رابرايش درميان ګذاشتم وشخص وی صبح همان روز در محل واقعه امده برای اهالی منطقه اظهار داشت،اينطور واقعات در جهان زياد رونما ميګردد بايد ما اتفاق را ازدست نداده ودر ارامي کشور خود متوجه باشيم وجسد ويرا به شهر جلال اباد انتقال داده ودر ميدان ګلف دفن نموديم٠
علي رضا کندکمشرتا اين رازۀ که برای وی سرتا پا معلوم بود،برملا نګردد
تير باران ګرديد٠
ماخذ صفحات ٨٧-٨٩ کتاب تاريخ مکتوم(خاطرات يک قهرمان)
دددې
pattang
28.08.2013
افغانستان تاريخ هم مسخره او واحد ندی داخو اوس بل شی دی نظر دې ته؛
١٣٩٢ لمريز کال د وږي ٦
د خپلواکۍ د پاڅون مخکښ اتل یا د انګلیس د ګوډاګي امیر، حبیب الله خان وژونکی څوک و ؟
ډاکتر محمد صدیق وطنمل
18.08.2013 14:20
د تاریخ یوه نوې پاڼه
دا حقیقت خو هر څوک منی او هر چا منلی چې د استقلال د بیا لاسته راوړلو لومړی شرط د انګلیس د ګوډاګی امیرحپیب الله خان له منځه وړل وو، ولې له دې نه هیڅوک هم خبر نه دي چې داشرط او دا مخینه چا پوره کړه او هغه ګوډاګی امیر چا وواژه؟
دا پوښتنه ولې تر نن ورځې پورې ګنګه او بې ځوابه پاتې ده چې هغه زړه ور، مبتکر او په آزادۍ مین افغان څوک و چې د یو «ګمنامه سرتیري « په شان له نن څخه ۹۴ کاله پخوا یوه شپه د لغمان د کله ګوش په سیمې کې د ۳ او ۴ بجو ترمنځ یواځې او ځانله په ځانله د پرتو شاهی امنیتی ځواکونو په منځ کې د غشي په څېر شخصاً د امیر حبیب الله خان په خیمه ورخوشې شو او د مرګ چاړه یې له یوې سړیکې او کړيکې سره د ګوډاګي امیر په سینه ورښخه کړه او بیا کټ مټ لکه د Zoro د فیلم اتل له خرپ سره جوخت په ترپ د شاهي خیمې له آډانې څخه ووت، په هغه تور آس سپور شو چې نږدې یې یوې ډډې ته چیرې درولی و او د سترګو په رپ کې د شاهي پوځیانو له منځه په تيښته بریالی شو؟؟؟؟
په دې توګه دغه نومیالي افغان په بې سارې اتلولۍ سره نه یواځې شهزاده امان الله خان د قدرت په ګدۍ کښیناوه، بلکې د امان الله خان ته یې د ا شونتیا
په لاس ورکړه چې په نره سره د استقلال جګړه اعلام کړي !
هو!، افغان ملت تر نن ورځې د خپلواکۍ په ګټلو او »ساتلو » ویاړي ، خو د ډیرې خواشینۍ ځای دی چې دادی د خپلواکۍ ۹۴ -یمه کالیزه لمانځي خو د ځپلواکۍ د ګټلو دغه مخکښ اتل لکه « ګم نام سپاهي» لا اوس هم نه پیژني او د هغه نوم ، ځای او پېژدنه یې ټوله پټه او ګُنګه پاتې ده (!).
ددې حالت یو مهم عامل او «لامل» دادی چې که له یوې خوا نه شهزاده امان الله خان نور په خپل غیور ملت د انګلیسی استعمار غلامي دخپل پلار د واکمنۍ په بڼه زغملای شوه نو له بلې خوا يې د پلار د ژوند انه او واکمنۍ له غځولو سره د خپلواکۍ اعلامول هم امکان نه لاره !
له دریمه پلوه شهزاده د « جوانان افغان» په پټه ټولنه کې هم داسې څوک نشو موندلای چې ددغې لاینحل لانجې د پریکولو ټټر ورته ووهي. نو شهزاده آمان له ډیرې مایوسۍ او ژورې اندېښنې سره مخ شو . یوه ورځ چې شهزاده په چرت او اندېښنه کې ډوب تللی و ناڅاپه پرې د ملکې سرایانظر ونښت او پرې غږ يې وکړ چې ولې ، څنګه اندیښمن ښکارې ؟؟؟؟ د نیزه بازۍ د لوبې له انډیوال پسې خو خفه شوی نه یې ؟؟؟ ده په مینه او یوه ځغلنده مسکا او ټکنۍ جمله ځواب ورکړچې هو...، هو څو میاشتې کیږي چې زما د نیزه بازۍ استاد له ننګرهاره نه دی راغلی( په هغه وخت کې ننګرهار یواځې جلال او ور څیرمه سیمو ته ویل کېده ) . او بیا يې په حیرانتیا سره زیاته کړه : سرایا جان ! هغه ته څه ورپیښ شوي نه وي(!). بیايې له ځانه سره ویل « اخ ، دا خو دې زبردست سړی را په زړه کړ، هر چیرې چې وي پیدا کوم به یي او د زړه اندیښنه به ور سره شریکوم .
داسړی په خپله سیمه کې یو خان و، په زړه ورتیا، ښه ځوانۍ او نیزه بازۍ کې یې ساری نه درلود.د جلال آباد د سرا ج العمارت او کابل په حضوري چمن کې به یې اما ن الله خان ته د نیزه بازۍ لوبه ورزده کوله او د تمرین له پاره به يې مسابقې ورسره کولې.
امان الله خان سمدلاسه د هغه په لټه کې شو او ویې موندله چې د نیزه بازۍ استاد يې نیول شوی او له څو میاشتو راهیسې یې د پلار په زندان کې پروت دی .
البته په مشرقي کې د کابل سیند شمالي غاړې ته له بهسودو څخه نیولې ترلغمان او آن تر سروبي پورې سیمې د شپې له خوا نا امنه او نا آرامه وې.نوموړی د حبیب الله خان د ګوډاګي حکومت له خوا په دې تور نیول شوی او زنداني شوی و
چې ګواکې په دې ناامنیو کې د شپې د شاهنشاه په توګه لاس لري.
خو کله چې شهزاده امان الله د خپل ملګري پته ولګوله نو زندان ته په داسې حال کې ورغی چې انډیوال ته یې په پښو او لاسونو کې زولنې پرتې وې . شهزاده په دوه په دوه کتنه کې داسې ډاډ و رکړ:
زړه تنګ نکړې ، منتظر اوسه، په نږدې راتلونکې کې به له زندانه خوشې شې، کله چې پادشاه لغمان ته د ښکار له پاره لاړ شي زه به د هغوی د ولیعهد په توګه تا له زندانه راو باسم!
همداسې وشول ،یوه شپه یې نوموړی د دشپې له خوا په مخفی توګه ملاقات ته راوغوښت او دخپل زړه راز یې ور سره شریک کړ. ملګری یې هم په دې ډیر خوښ شو چې خپل دوښمن په نخښه کړي، نو په ځواب کې يې ورته وویل، ولې مو پخوا راته نه ویل، تاسو خو هسې د «جوانان افغان» د شیرخورو په تمه وخت له لاسه ورکړی دی . خان د امان الله خان په ټینګار پخه ژمنه وکړه چې دا راز به تر ګوره پورې پټ وساتي ، د هیواد د آزادې له پاره به د شهزاده د پلان د پلي کولو له پاره له سر او مال دریغ ونکړي، ترڅو پادشاهۍ ته د شهزاده امان الله خان درسولو او د استقلال د بیا لاسته راوړلو له پاره لار پرانیزي.
په پای کې شهزاده او خان غیږ په غیږ یو له بل سره خدای پاماني وکړه . خان د سباوون په خړه د خپل کور په لوري د مشرقي لار ونیوله. یوه اونۍ په کور کې تم شو، هره شپه به يې د ماښام ډوډۍ په پای کې خپلې میرمنې ، دوه ماشومانو او یوې کوچنۍ لور ته داسې امر کاوه : لاسونه پورته کړئ او دعا وکړئ چې خدایه امان الله خان باچا کې!»
کله چې خان عملی طرحه جوړه او بشپړ کړه نو دویمه اونۍ د شپې له خوا په خپل آس سپور او د لغمان په لوري رخصت شو او هلته يې د کله ګوش د سیمې شاوخواته ځان ورساوه. داځل یې یو دوربین هم له ځانه سره له کابله
راوړی و ، خو روښانه نشوه چې هغه هم امان الله خان ورکړی و او که پخپله يې
چمتو کړی و ، په هر صورت ده پرې د یو ناڅاپي برید له پاره د کله ګوش په سیمه کې خپل ترصدات پیل کړل. بالاخره يوه شپه چې ترګمۍ اوسخته طوفاني شپه وه، خان په ډیر مهارت، زړه ورتیا ، چټکتیا او آن تهور سره خپل رسالت د عمل په ډګر کې پلی کړ، د انګلیسی استعمارد ګوډاګي امیر، حبیب الله خان ننګین او بیغیرته ژوند ته یې د پای ټکی کیښود او په دې توګه يې خپل ګران او نازولی ملګري شهزاده آمان الله خان د پادشاهۍ په تخت کښیناوه، څو هغه د استقلال جګړه پیل کړي.
خان پخپله د استقلال په جګړه کې برخه اخیستې او د هیواد په ختیزه پوله د جګړې په لومړې لیکه کې جنګېدلی دی، د استقلال له ګټلو وروسته نوموړی په خانۍ کې د متنفظو رقیبانو ن له خوا د مرګ تر بریده پورې له زیاتو ستونزو سره مخ شو، خو د امان الله خان د پادشاهۍ له پاره د مهم حیاتي راز د محرم ساتلو له امله ، څو امان الله خان د خپل پلار د قاتل په توګه رسوا نشي ، نه خان د پادشاه سره اړیکه نیولای شوه او نه هم امان الله خان بیا د خپل اتل ملګری، دوست او استاد نوم په خوله واخیستلای شو .
دا خان آرباب نظام الدین خان کامه وال دی ویل کیږي چې د «ګم نام اتل سرتیری» په توګه د خان مقبره حضوري چمن ته څیرمه د شاه شهید چاراهی په ساحه کې پرته ده ، حکومت او ژورنالستانو ته ښايي چې د استقلال د ورځې د ګلونو ګیډۍ ددغه اتل خان نظام الدین خان په مقبره کیږدي!
د دغه لوی پښتون روح دې ښاد او جنت فردوس دې په برخه وي!
ډاکتر څپاند
15.09.2013
نشراکاذیب خواننده را گمراه ونویسنده را رسوا میکند!
کاندید اکادمیسین سیستانی06.09.2013 19:45
Sistani
د ليکوال څو نورې لیکنې
استدراک برمقالۀ نشر اکاذیب ....
آيا محمدولي خان بدخشی در سقوط اعلیحضرت امان اﷲ خان نقش داشت؟
ټول
درسال جاری شخصیت های آگاه وآزادی دوست افغان درخارج و داخل کشور، مثل همیشه در بزرگداشت از 28 اسد، روز اعلام استرداداستقلال افغانستان با خلوص نیت وآرزوی صلح وآرامی برای مردم کشور ، با نگارش مقالات و تحلیل های سیاسی سودمند این روز را گرامی داشتند واز استقلال کشور ومحصل آن شاه امان الله غازی نیز به نیکوئی یاد کردند و یاد وخاطر او را گرامی خواستند.
در راستای گرامی داشت از روز استرداد استقلال ودورۀ امانی ،امسال مقالات پرمحتوایی ،از قلم دانشمندانی چون داکتر صاحب عبدالله کاظم تحت عنوان"افکار طرزی، تهداب تحول دورۀ امانی واسترداد استقلال افغانستان" (منتشرۀ افغان جرمن آنلاین 19/8/ 2013) و مقاله «فصلی نا تمام از تاریخ افغانستان» ازقلم داکتر اشرف غنی احمدزی (منتشره روزنامۀ 8 صبح) هریک مرا مجذوب منطق قوی خود ساختند، زیرا هرکدام با قوت واستدلال کم نظیری به نگارش آمده اند که خواندن آن مقالات برای هرخواننده آموزنده خواهد بود.
در سالهای پس از سقوط طالبان درافغانستان، شاه امان الله غازی ، محصل استقلال کشور جایگاه ومقام اصلی خود را در میان قشرآگاه وآزادی دوست افغانستان بحیث سمبول آزادگی واستقلال طلبی احراز کرده و روزتا روز برمحبوبیت او افزود شده میرود. زیرادر طی همین سالها با ورود کمپیوتر وانترنت وآیفون درحیات انسان ، سطح آگاهی جوانان افغان از طریق دسترسی به تکنولوژی اطلاعاتی درمقایسه با سالهای سه دهۀ اخیر خیلی بالا رفته است و امروز هرجوان باسوادی میتواند در کمتر ازیک دقیقه از رخداد های مهم جهان در اقصی نقاط دنیا مطلع گردد.
از آنجایی که درطی همین سالها، بنابر فشارعناصر خود خواه وانحصار طلب تنظیمی بر دولت آقای کرزی، در تجلیل از روز28 اسد، روزاسترداد استقلال کشور بی توجهی روا داشته شده است، مگراین بی پروائی دولت از سوی دلبستگان استقلال وشاه امان الله غازی ،مورد انتقادات شدید قرارگرفته و با نگارش مقالات وکتب تاریخی مستند در بارۀ دورۀ امانی واستقلال کشور اذهان وافکار مردم و جوانان را بیش از پیش روشن ساخته اند.
یکی از کارهای سودمند پورتال افغان جرمن آنلاین،در سال پارو سال روان ، نشرسلسله مقالات تاریخی وبا ارزش از قلم داکتر عبدالرحمن زمانی زیرنام (دورۀ امانی وتوطئه های انگلیس) بود که رویکردی جدید در طرز دید بر دورۀ امانی در اذهان وافکار جوانان پدید آورد وچشم انداز تازه یی در بررسی مسایل تاریخی کشور گشود. خوشبختانه ثمرۀ زحمات چندین ساله داکتر زمانی در عرصۀ تاریخ کشوربالاخره به صورت یک کتاب مستقل زیرنام (بازنگری دورۀ امانی وتوطئه های انگلیس) از چاپ برآمد وچشم اهل کتاب ومطالعه را روشنائی بخشید. لهذا این امر آتش به جان دشمنان استقلال وشاه امان الله زده، آنها را وادار به یاوه گوئی وجعل وتحریف تاریخ کشورساخته است . آنها سعی میکنند با نشراکاذیب وافسانه ها از اهمیت استقلال ومحبوبیت روز افزون اعلیحضرت مرحوم شاه امان الله غازی بکاهند، ولی باید بدانند که هرگز به این آرزوی شوم خود نخواهند رسید، زیرا هیچ آدم عاقلی به چنین افسانه های پوج ، باور نمیکند وعناصر بیدار وجدان وآگاه افغانستان به مقابله با چنین افراد برمیخزند و با سلاح منطق واسناد وشواهد تاریخی جلو هرگونه دروغ پراکنی وجفنگ گوئی وتفرقه اندازی را میگیرند .
برخی از عناصرمشکوک وشاید وابسته به استخبارات بیگانه نسبت به 28 اسد، این روزتاریخی وملی افغانها ، یعنی روز اعلام استرداد استقلال کشور، نظریات نادرست وگمراه کننده ای بروز داده اند که به نظرمیرسد به دیکتۀ دشمنان تاریخ افغانستان نگارش یافته ودر روی نشرات انترنتی قرارگرفته است. در این راستا سایت فارسی بی بی سی، درتاریخ 20 اگست 2013مقالتی منتشرکردو با نشرعکسی ازصفحه اول شماره 12حوت1304 جریدۀ امان افغان با شرح نادرست آن عکس، با این عبارت : « در زمان امان الله جشن در نهم حوت در پغمان برگزار میشد».درحالی که عنوان ومتن آن مقاله روزنهم حوت را روز«عیدجلوس بااستقلال اعلیحضرت غازی » نامیده و از جلوس وتخت نشینی شاه مستقل صحبت میکند،اما نویسنده به غلط وقصداً مینویسد که 28 اسد گویا روز واقعی استقلال افغانستان نبوده ودر زمان اقتدار غازی امان الله خان، نشریۀ رسمی دولت،«امان افغان» روز نهم خوت را روز استقلال می دانسته وهرساله مطالبی در بارۀ استقلال کشور چاپ میکرد. هدف ازاین نوع اکاذیب ومغلطه ها وایجاد شک وتردیدها در مورد روز استقلال افغانستان، اینست تا به مردم جهان نشان داده شود که افغانها مردم بی تاریخ، بی هویت وبی فرهنگ اند که حتی تاریخ روز ملی خود را هم بدرستی به یاد ندارند.
اگراین نویسنده ریگی در کفش خود نداشت، می باید بیانیۀ غازی امان الله خان را از قلم داکتر زمانی درپورتال افغان جرمن آنلاین میخواند که در آن شخص اعلیحضرت امان الله غازی در روز 28 اسد 1298ش(مطابق 18 اگست 1919م) در مسجد عیدگاه کابل، استرداد استقلال را اعلام ودر بیانیه خود گفت که «قبلاً من از همین منبربسیارمقدس استقلال افغانستان را اعلام نموده بودم وشکرخدا که امروزبانایل شدن به این هدف مثل یک قهرمان فرود می آیم» داکتر زمانی می افزاید که در همین روز محفلی به مناسبت استرداد استقلال افغانستان درتالار قصرزرنگار، واقع بوستان سرای - پارک زرنگارفعلی- دایر شده بود، غازی امان الله خان،بعد از امضای سند استرداد استقلال کشور دراین محفل از مردم خواست تا ازاین روزبه مثابۀ «جشن ملی» استقبال نمایند. بدینسان 28 اسد،روزی که شاه امان الله غازی رسماً سند استرداد استقلال افغانستان را توشیح واعلام نمود، بحیث روز رسمی استرداد استقلال افغانستان شناخته شد.
یکی از نوشته های نادرست ومملو از جعل وجفنگ ،که بمناسبت 28 اسد به نشر رسیده، مقاله ای است زیرعنوان (د خپلواکۍ د پاڅون مخکښ اتل یا د انګلیس د ګوډاګي امیر، حبیب الله خان وژونکی څوک و ؟) از قلم شخصی مشکوک بنام داکترمحمدصدیق وطنمل که در وبسایت تول افغان (8 سنبله د ١٣٩٢ ) به نشر رسیده است. مقاله را آقای شاه محمود مستمند ضمن ایمیلی برایم فرستاده و سوالهایی را نیز مطرح کرده است.
ډاکتر محمد صدیق وطنمل نوشته است:
« دا حقیقت خو هر څوک منی او هر چا منلی چې د استقلال د بیا لاسته راوړلو لومړی شرط د انګلیس د ګوډاګی امیرحپیب الله خان له منځه وړل وو، ولې له دې نه هیڅوک هم خبر نه دي چې داشرط او دا مخینه چا پوره کړه او هغه ګوډاګی امیر چا وواژه؟
دا پوښتنه ولې تر نن ورځې پورې ګنګه او بې ځوابه پاتې ده چې هغه زړه ور، مبتکر او په آزادۍ مین افغان څوک و چې د یو «ګمنامه سرتیري» په شان له نن څخه ۹۴ کاله پخوا یوه شپه د لغمان د کله ګوش په سیمې کې د ۳ او ۴ بجو ترمنځ یواځې او ځانله په ځانله د پرتو شاهی امنیتی ځواکونو په منځ کې د غشي په څېر شخصاً د امیر حبیب الله خان په خیمه ورخوشې شو او د مرګ چاړه یې له یوې سړیکې او کړيکې سره د ګوډاګي امیر په سینه ورښخه کړه او بیا کټ مټ لکه د Zoro د فیلم اتل له خرپ سره جوخت په ترپ د شاهي خیمې له آډانې څخه ووت، په هغه تور آس سپور شو چې نږدې یې یوې ډډې ته چیرې درولی و او د سترګو په رپ کې د شاهي پوځیانو له منځه په تيښته بریالی شو؟؟؟؟
هو!، افغان ملت تر نن ورځې د خپلواکۍ په ګټلو او «ساتلو » ویاړي ، خو د ډیرې خواشینۍ ځای دی چې دادی د خپلواکۍ ۹۴ -یمه کالیزه لمانځي خو د ځپلواکۍ د ګټلو دغه مخکښ اتل لکه « ګم نام سپاهي» لا اوس هم نه پیژني او د هغه نوم ، ځای او پیژدنه یې ټوله پټه او ګُنګه پاتې ده (!).
یوه ورځ چې شهزاده په چرت او اندېښنه کې ډوب تللی و ناڅاپه پرې د ملکې سرایا نظر ونښت او پرې غږ يې وکړ چې ولې ، څنګه اندیښمن ښکارې ؟؟؟؟ د نیزه بازۍ د لوبې له انډیوال پسې خو خفه شوی نه یې ؟؟؟ ده په مینه او یوه ځغلنده مسکا او ټکنۍ جمله ځواب ورکړچې هو...، هو څو میاشتې کیږي چې زما د نیزه بازۍ استاد له ننګرهاره نه دی راغلی( په هغه وخت کې ننګرهار یواځې جلال او ور څیرمه سیمو ته ویل کېده ) . او بیا يې په حیرانتیا سره زیاته کړه : سرایا جان ! هغه ته څه ورپیښ شوي نه وي(!). بیايې له ځانه سره ویل « اخ ، دا خو دې زبردست سړی را په زړه کړ، هر چیرې چې وي پیدا کوم به یي او د زړه اندیښنه به ور سره شریکوم .
امان الله خان سمدلاسه د هغه په لټه کې شو او ویې موندله چې د نیزه بازۍ استاد يې نیول شوی او له څو میاشتو راهیسې یې د پلار په زندان کې پروت دی .
خو کله چې شهزاده امان الله د خپل ملګري پته ولګوله نو زندان ته په داسې حال کې ورغی چې انډیوال ته یې په پښو او لاسونو کې زولنې پرتې وې . شهزاده په دوه په دوه کتنه کې داسې ډاډ ورکړ:
زړه تنګ نکړې ، منتظر اوسه، په نږدې راتلونکې کې به له زندانه خوشې شې، کله چې پادشاه لغمان ته د ښکار له پاره لاړ شي، زه به د هغوی د ولیعهد په توګه تا له زندانه راو باسم!
همداسې وشول ،یوه شپه یې نوموړی د شپې له خوا په مخفی توګه ملاقات ته راوغوښت او دخپل زړه راز یې ور سره شریک کړ. ملګری یې هم په دې ډیر خوښ شو چې خپل دوښمن په نخښه کړي، نو په ځواب کې يې ورته وویل، ولې مو پخوا راته نه ویل، تاسو خو هسې د «جوانان افغان» د شیرخورو په تمه وخت له لاسه ورکړی دی . خان د امان الله خان په ټینګار پخه ژمنه وکړه چې دا راز به تر ګوره پورې پټ وساتي ، د هیواد د آزادې له پاره به د شهزاده د پلان د پلي کولو له پاره له سر او مال دریغ ونکړي، ترڅو پادشاهۍ ته د شهزاده امان الله خان درسولو او د استقلال د بیا لاسته راوړلو له پاره لار پرانیزي.
بالاخره يوه شپه چې ترګمۍ اوسخته طوفاني شپه وه، خان په ډیر مهارت، زړه ورتیا ، چټکتیا او آن تهور سره خپل رسالت د عمل په ډګر کې پلی کړ، د انګلیسی استعمارد ګوډاګي امیر، حبیب الله خان ننګین او بیغیرته ژوند ته یې د پای ټکی کیښود او په دې توګه يې خپل ګران او نازولی ملګري شهزاده آمان الله خان د پادشاهۍ په تخت کښیناوه، څو هغه د استقلال جګړه پیل کړي.
دا خان آرباب نظام الدین خان کامه وال دی.
ویل کیږي چې د «ګم نام اتل سرتیری» په توګه د خان مقبره حضوري چمن ته څیرمه د شاه شهید چاراهی په ساحه کې پرته ده ، حکومت او ژورنالستانو ته ښايي چې د استقلال د ورځې د ګلونو ګیډۍ ددغه اتل خان نظام الدین خان په مقبره کیږدي! د دغه لوی پښتون روح دې ښاد او جنت فردوس دې په برخه وي!»
آنچه مرا به نوشتن این سطور وادار کرده، مقاله یا افسانۀ آقای وطمنمل نیست که در آن میگوید: آرباب نظام الدین خان کامه وال که در نیزه بازی استاد شهزاده امان الله بود، به خواست آن شهزاده ، امیر حبیب الله خان را درشکارگاه کله گوش لغمان، مثل قهرمان فلم (Zoro) باچند ضرب کارد برسینه امیر به قتل رسانید. وباید حکومت هرسال برقبر این پیش آهنگ ؟جنبش استقلال اکلیل گل بگذارد، بلکه پیامی است که در پشت ورق این افسانه نهفته است و برداشتی است که اشخاصی فهمیده و صاحب تجربۀ پشتون مثل آقای مستمند از آن کرده اند وشاه امان الله را که برای مردم افغانستان استقلال وعزت وسربلندی کمائی کرده و جز ترقی ورفاه ملتش آرزوی دیگری نداشت،به حیث قاتل وجاه طلب بشناسند.
آقای شاه محمودمستمند در ایمیل خود اینطور سوال میکند:
"د پورتنی مطلب په څنګ کی می غوښته چه یو دلچسپه نوی د تاریخ حقیقت ستاسو درانه حضور ته وړاندی کړم چه ایا هغه د علمی، تاریخی او حقیقی لحاظه څنګه ارزیابی کوی؟
ایا ددی مطلب نشر داسی معنی نلری چه غازی امان الله غازی نه وه بلکه یو قاتل او جاه طلب وه؟
ایا موږ یی د رد او دفاع لپاره امکان لرو او که نه؟
اکنون به نکاتی اشاره میکنم که آقای مستمند آنرا به مثابۀ حقیقت تاریخی پنداشته است .
آقای مستمند شاید تصورکرده باشند که وقتی یک مقاله توسط یک نفر پشتون آنهم یک داکترپشتون نوشته شده باشد، 100% حقیقت است و نباید کسی در حقیقت آن تردید بخود راه دهد و باید آن نوشته بحیث حقیقت تاریخی ثبت اوراق تاریخ گردد،درحالی که از نظرمن ، این طرزتفکر و برداشت درست نیست.
آقای مستمند آگاه وگواه است که من همواره ازنام وننگ وفرهنگ وافتخارات تاریخی پشتونها دفاع کرده ام وشخصیت های تاریخی پشتون را به نسل های جوان کشورمعرفی نموده، قدر وارج گذاشته ام ودرعین حال عناصر بی کفایت،بی درایت ،ظالم وستمگر وخاین این قوم را نیز افشا کرده ام. در مورد این مقاله، من باور ندارم که "محمدصدیق وطنمل "یک پشتون باشد بلکه یکی از منسوبین تنظیمهای است که دشمن تجلیل ازاستقلال وشاه امان الله میباشد. وحتی اگر پشتون هم باشد، تصورنمیکنم که داکتر باشد، زیرا یک نفر داکتر اینقدر بیسواد نخواهد بود که نام "ملکه ثریا" را بشکل "ملکه سرایا"و" متنفذ" را بصورت "متنفظ" بنویسد.
گذشته از آن ،این شخص هرکه میخواهد باشد،ولی یک عنصرملی ووفادار به تاریخ وفرهنگ پشتونها نیست. عنوان را طوری انتخاب کرده که در نظراول توجه را بخود به حیث یک عنصرمترقی جلب کند،اما به نظرمن کسی است که به دهل دشمن پشتونها به رقص واتن پرداخته است و این نوشته غیرمستند را که مملو ازجعل وجفنگ است به نشر سپرده تا بدینوسیله ضربتی به تاریخ افغانها وشأن ومقام محصل استقلال شاه امان الله وارد کرده باشد.
تجارب ملموس تاریخی فقط در همین سه دهه گذشته، نشانگراین حقیقت تلخ است که بیشترین ضربات به تاریخ و به نسل تعلیم یافته پشتون،از جانب رهبران سیاسی پشتون وارد شده است. از کودتای ثور تا امروز،بهترین تعلیم یافته گان پشتون از سوی تره کی وامین ونجیب وحکمیتار ومولوی خالص و مولوی محمدی وسیاف سر به نیست شدند. بیشترین مکاتب ومدارس در مناطق پشتون نشین کشور از سوی طالبان پشتون پیرو ملاعمر ومولوی حقانی وگلبدین حکمتیار به روی فرزندان پشتون مسدود گردیده وصدها تن معلم پشتون درهمین مناطق بجرم تدریس فرزندان پشتون گردن زده شده اند.
آقای محمد داود مومند چند سال قبل در جریده دعوت چاپ ناروی نوشته بود که باری دوصد تن از تعلیم یافته گان ننگرهارمنسوب به حزب افغان ملت از خدمت در اردوی رژیم داکتر نجیب الله فرارکردند وخود را به مولوی خالص در ننگرهار تسلیم نمودند،ولی مولوی خالص وقتی شنید که آنها افغان ملتی اند،گفت دراسلام، تنها ملت مسلمان قابل احترام است، افغان ملتی چه معنی دارد، بدون شک اینها کافراند و باید کشته شوند وامر کرد تا همه را تیرباران کردند. بدون تردید در میان این دوصد نفر انجنیرها، داکتران، حقوق دانان، ژورنالیستان، نویسندگان وهنرمندان وجود داشتند که باهزاران مشقت درس خوانده وخود را بدان درجه رسانده بودند، ولی این مولوی وابسته به آی اس ای پاکستان در یک دقیقه همه را نیست ونابود کرد(زهی سنگ دلی وجهالت!). همینگونه سایر رهبرانی که از آنها نام بردم هریک به نوبۀ خود دمار از روزگار تعلیم یافته گان پشتون وشخصیت های ملی مخالف خود برآورده اند. اکنون هم همین آقا که خود را داکتر و وطننمل مینامد، از کجا معلوم است که این جفنگیات را در بدل پول یا به دیکتۀ دشمنان تاریخ افغانستان نه نوشته باشد؟
این نوشته که چگونگی قتل امیر حبیب الله را با پیش قبض بگونه فلم های هالیودی یا بالیودی حکایت میکند، درمقایسه باروایات شاهدان عینی از آن واقعه در 94 سال قبل، نه تنها کدام ارزش علمی وتاریخی ندارد،بلکه یک دروغ محض است وحامل هیچ حقیقتی نیست، وازاین جهت که پیام آن درجهت تخریب شاه امان الله منظوروهدف نویسنده میباشد از نظرمن مردود و شبیه همان سخنانی است که در سال 2010 از سوی وحید مژده زیرعنوان «نگاهی نو به تاریخ استقلال افغانستان» باری در سایت افغان جرمن آنلاین مطرح شده بود ومن به تردید آن در چند مقاله پرداختم که در آرشیف مقالاتم قابل دریافت ومطالعه است.
می باید عناصر خبیر وآگاه پشتون متوجه جنبۀ تخریبی این گونه نوشته ها باشند که چون ویروس های فایبری تمام یافته ها وبافته های تاریخی ما را نابود میکنند.
به ارتباط این برداشت آقای مستمند که نوشته میکند: آیا ددی مطلب نشر داسی معنی نلری چه غازی امان الله غازی نه وه بلکه یو قاتل او جاه طلب وه؟
باید گفت که ، آقای مستمند با قاتل برخورد دوگانه دارد، یکطرف قاتل را به این دلیل که گویا امیر حبیب الله خان "دانګلیس ګوډاگی- عروسک انگلیس " بوده ، محکوم نمیکند و با نویسنده مقاله که قاتل را" اتل- قهرمان " شمرده ،همنوا است،ولی امان الله خان را که (گویا ؟) به خواست اوقتل صورت گرفته، محکوم میکند واو را قاتل وجاه طلب می نامد و لقب غازی را از او پس میگیرد!!؟ حالانکه غازی وشهید وجهاد و کافر ومسلمان و جنتی وجهنمی کدام مدال طلائی نیست که برگردن یا سینۀ کسی آویزه باشد، بلکه اصطلاحات اسلامی است که در جنگ با غیرمسلمانان تبلیغ میشود و تاثیر عظیمی معنوی دارند و در مورد کسانی که با کفارحربی به جهادوجنگ پرداخته باشند، بکار میرود نه به کسانی که برای کسب قدرت از دست مخالفین سیاسی خود کشته شده باشند.
دشمنان تاریخ افغانستان با اشاعه ونشرچنین اکاذیب میتوانند پیام های مخربی را به نسل های جوان وکم تجربه ما انتقال دهند که حتی که شخصیت های قلم بدست وباتجربه ای مثل آقای مستمند را هم عصبی ودلزده کنند. به همین دلیل من از روشنفکران افغان وآنهای که مسئولیت نشر رسانه های عمومی را بدوش دارند، میخواهم تا چشم وگوش خود را به این مسایل بیشترباز کنند وهرنوشته وهر مقاله را محض بخاطری که به پشتو نوشته شده،وحی منزل نپندارند و چشم بسته به نشر نرسانند، بلکه لازم است قبل از نشرآنرا بخوانند وخود را به پیام اصلی نوشته آشنا وآگاه کنند و بعد اگر مناسب ومفید باشد به نشر برسانند. دشمن میتواند خود را همزبان وهملباس و همشکل یک پشتون ،به نام داکتر و ماستر و انجنیر و مولوی و معلم وغیره،جلوه دهد و بعد زهر خود را در ذهان و افکار جوانان ما بچکاند و به جهانیان نشان بدهند که این قوم صاحب هیچگونه ارزش اجتماعی وفرهنگی وسیاسی نیستند و بدون استحقاق در رهبری این جامعه قرار داشته اند. بنابراین میخواهم به آقای مستمند بگویم که بلی ما امکان وتوان دفاع ازافتخارات تاریخی خود را داریم و به چنین افسانه های پوچ وجعل و جفنگها ارزشی قایل نیستیم و آنرا از از روی اسناد تاریخی رد میکنیم.
مکثی برداستان صدیق وطنمل:
خلاصۀ داستان بزبان دری چنین است:( شهزاده آمان الله روزی درچرت عمیق فروفته بود، خانمش ملکه سرایا(شما ملکه ثریا بخوانید) برشهزاده صدا زد که آیا به فکر دوست نیزه بازت افتاده ای؟ شهزاده جواب میدهد که بلی به فکر استاد نیزه بازم بودم ولی نمیدانم که اواکنون کجا است؟ حتماً او را پیدا میکنم. بعد شهزاده خبرمیشودکه استادش در زندان امیراست.او را ملاقات میکند وبه او اطمینان میدهد که بزودی وی را آزاد میکند. چندی بعد امیر به لغمان به هوای شکارمیرود وشهزاده امان الله بجای پدر وکیل مقام سلطنت میشود، استاد نیزه باز را نزد خود فرامیخواند و اسرار خود را برایش میگوید واز او تعهد میگیرد که این راز را برای هیچکس نگوید. استاد نیزه باز که نظام خان نام دارد به شهزاده وعده میدهدکه آرزویش را برآورده خواهد ساخت. فردای آن روانه جلال آباد میگردد ویک هفته بعد براسپ سیاه خودسوارشده راهی لغمان میگردد وپس از معلوم کردن خیمه امیر توسط دور بین، دریک شب تاریک ونستباً طوفانی اسپ خود را در یک گوشه می بندد وخودش (مثل بچه فلم زورو) از چهارحلقۀ پهره داران گذشته به خیمه امیر داخل میشود و با خنجربرسینۀ امیرکه برتخت خوابیده بود میزند وسه بار این کار را تکرارمیکند و بعد بدون آنکه صدایی از امیر بلند شود وکسی از آمدن ورفتن وی آگاه گردد دوباره از میان پهره داران میگذرد وبراسپ خود می نشیند و به جلال آباد برمیگردد . براثر این قهرمانی خان صاحب کامه، شهزاده امان الله به پادشاهی میرسد وبا انگلیس اعلان جنگ میدهد واستقلال کشور را حاصل میکند، پس کسی که امان الله خان را به سلطنت رسانده و استقلال کشور را از انگلیسها گرفته،خان صاحب کامه است که تا زنده بود این راز را به کسی نگفت جزبه نویسنده این داستان. قبرش در اطراف چمن حضوری در سمت چهارراهی شاه شهید است.حکومت باید قبر او را پیدا کند و بمناسبت جشن استقلال هرسال برقبر این محصل استقلال حمیل گل بگذارند.
اقای داکتروطنمل، لطفاً به سوالات من جواب بدهید! شما به هرمنظوروهر هدفی که این کذب نامه را نوشته اید باید بدانید که شما نمیتوانید با نشان دادن چند نام مجهول، واقعه قتل امیر حبیب الله خان را با کلمات وجملاتی که شیوه نگارش افراد چپی افغانستان است بشکل سناریوی فلم Zoro قالب کرده بخورد جوانان بدهید واز آن بهره برداری سیاسی بکنید. زیرا همانگونه که نوشته اید که "زیرو Zoro " هنرمند یک فلم سینمائی است ولی شما نگفتید وننوشتید که خان صاحب این هنر نمائی را در کدام مکتب هنری در 94 سال قبل تحصیل کرده بود؟ آیا خان غیر از فلم قتل امیر حبیب الله درخیمه اش که در میان چهارحلقه پهره داران محاصره بود وبشدت از آن نگهداری میشد، درکدام فلم دیگری هم بازی کرده بود تا مردم این هنرنمائی اش را تصدیق کنند؟ باورکنید که اگر این خوابنامه را برای کودکان ولسوالی کامه هم تعریف کنید، هیچ کودکی بدان باور نمیکند، زیرا شما صحنه های این فلم فانتیزی را چنان بد نوشته اید که در هر قدم آن ده ها سوال در ذهن انسان خطورمیکند.
شما ازکجا دیدید ودانستید که شهزاده امان الله درچرت فرو رفته بود؟
شما در کجای قصر شهزاده قرارداشتید وصحبت ملکه ثریا را با شهزاده شنیدید؟شما چطور فهمیدید که ملکه ذهن شهزاده را خوانده وگفته باشد: فکرمیکنم در یاد دوست نیزه بازت فروفته ای وشهزاده هم آنرا تصدیق کند؟؟
این سخنان را ازکی ودرکجا شنیدید؟
ایا مگرشما مصاحب خاص شهزاده بودید تا این حالت را ازنزدیک مشاهده کرده باشید؟ حتی اگر نوکر شهزاده هم می بودید شما حق گوش گرفتن سخنان شهزاده وملکه را نداشتنید. پس این سخنان شما چیزی بیش ازخیابافی نیست. سپس شما از کجا دانستید که شهزاده راز دل خود را با خان برای قتل امیر درمیان گذاشت. ایا شهزاده 27 ساله که تا چند روز بعد برتخت سلطنت می نشست اینقدر ساده ولوده بود که مشکل مملکت وتحصیل استقلال کشوررا باکسی که متهم به راهزنی بود درمیان بگذارد،و برای ترورپدرخود از او کمک بگیرد؟ رسیدن یک نفر نا آشنا ومسلح با سلاح سرد بدون اینکه درشمار غلام بچه گان در بار بوده باشد به خیمه ایکه چهار حلقه پهره دار ازآن محافظت میکردند،کاررناممکنی بود،ولی سناریو نویس آنرا چنان به آسانی در دسترس آقای نیزه باز قرارمیدهد که شبیه جنگ ارواح یا اجنه در فلمهای تجارتی برای سرگرمی کودکان تهیه میشوند. اگر افسانه ساز، برای رسیدن سادۀ قهرمان خیالی خود، مینوشت که خان صاحب در جمله عساکر پهره دارشامل بود وامیر را با تفنگچه خود کشته است ، شاید بیشترقابل باور می بود،ولی از آنجا که هدف نویسنده کشیدن پای امان الله در قضیۀ قتل پدر بوده ، سناریو را بشکل موجود نوشته است که کذب ودروغ از آن نمایان است.
چیز دیگری که مشت دروغگور را باز میکند اینست که نویسنده برخلاف تمام روایت ها وشواهد عینی مدعی است که خان صاحب امیر را باسه ضربه پیش قبض خود به قتل رسانده است.اینهم ناشی از دست پاچگی یک ذهن خالی وساده لوحانه است که مگر خود بگوید وخود باور کند، کسی دیگری اگر از عقل سلیم برخوردار باشد به چین یاوه گوئیها وجعلیات خنده آور باورکرده نمیتواند.
میگویند دروغگو حافظه ندارد،براستی این دروغ گو از همان اول طرح خود دچار اشتباه شده است که موضوع قتل را که همه مورخین وشاهدان عینی آنرا توسط تفنگچه در بناگوش امیر قید کرده اند، آنرا بوسیلۀکارد بیان میکند .این دروغ اول بچه فلم کامه است.
دروغ دومی اینست که بچه فلم کامه ،بجای یک ضربه کارد برسینۀ امیر سه بار آنرا برامیر حواله میکند وطبیعی است که با هرضربه کارد فریاد امیر تا گوش اسمان میرسد ولی از نظرسناریو نویس (وطنمل؟)صدای امیرتاگوش غلام بچه های خاص امیرکه در پشت پرده خوابیده بودند هم نمیرسد تا ضارب را دستگیرنماید.
جالب است که بچه فلم بعد از قتل امیر با یک جست براسپ بادپای خود می نشیند واز محل فرارمیکند وکس ردپای اور دیده نمیتواند، درست شبیه فلم های جادوگران فلم های امریکائی.
دراینجا برای آنکه هدف نا مشروع و ضدملی- تاریخی، آقای وطنمل را بیشتربرملا کرده باشم ، لازم میدانم تا اطلاعاتی را که مورخین وشاهدان عینی افغان در مورد قتل امیر حبیب الله خان توسط تفنگچه نه کارد وپیش قبض،از روی چشمدیدهای خود یا پدران ونزدیکان خود در اختیار ماگذارده اند از نظربگذرانیم و بعد افسانۀ آقای افغانمل را به بررسی بگیریم.
1-فیض محمدکاتب، مؤرخ دربار امیر حبیب الله خان، واقعه قتل وموقعیت خیمه وتعدد پهره داران را بیش از همه باددقت درج کرده ،مینویسد:«وبه ساعت سه پس از نصف شب پنج شنبه هجدهم جمادی الاولی، مطابق اول حوت سنه 1297 شمسی هجری،درحالتی که ماهتاب از پرتو نورخویش کوه ودشت را روشن ساخته وپرده در بین خیمه خواب انداخته،(درحالی که وطمنل میگوید در یک شب تاریک وطوفانی خان کامه عمل قتل را انجام داده است؟) در بین ذات همایونی ودو تن غلام بچه گان که نوبت کشیک وخدمت داشتند، حایل بود، ودر هفده موضع ازاندرون وبیرون سراپرده بزرگ که محیط خیمه خواب بود و ابواب واطراف آن از کشیک چیان ومنصب داران نوبتی به امر کشیک وپاسداری قیام و به بیداری در وظیفه خود اقدام داشتند، خائنی غافل ازخدا وبازپرس روز جزا،تفنگچه حوالۀ بناگوش داد نیوش والا کرده، گلوله کارگرافتاد ودرپیشانی وقرب رستن گاه موی سر همایونی به قدر هستۀ بادامی پوست رخسارش را آماسیده ومتورم گون نمود (وطنمل میگوید که قهرمان قتل امیربا کارد برسینۀ امیر به حیات او خاتمه داده است؟)که گویا ضارب در حالت نشستن از زیررو به بالا تفنگچه خویش را حواله کرده،حضرت والا را هم چنان که برپشت خوابیده دست راست برروی سینه بی کینه روی به خدا داشت،هلاک کرد. وآواز تفنگچه به ساعت دو چهل وچهل ودو دقیقه که بیست دقیقه از تکمیل ساعت بازمانده بود، به گوش بعضی از اعیان اردو وخدمۀ خاص که در خواب بودند رسیده، از خواب بیدارشدند وخیال کردند که البته کدام دزدی به سرا پردۀ شاهی نزدیک آمده وپاسبانان وکشیک چیان آگاه گشته، تفنگ جانب او کشاده اند. ودراین حال سپهسالار محمدنادرخان وعبدالاحدخان وسردار نصرالله خان نایب السلطنه وشهزاده عنایت الله خان معین السلطنه ونیک محمدخان ایشیک آقاسی حضور ومحمدعزیزخان ایشیک آقاسی خارجه،ومحمدولی خان سرجماعه غلام بچه گان خاص وشاه ولی خان رکاب باشی واحمدشاه خان سرمیراسپور وسردار محمدیوسف خان مصاحب خاص وغیرۀ خدمه حضور از غلام بچه گان خاص وحضوری و پیش خدمتان ومنصب داران نظامی وایشیک آقاسی شیراحمدخان از آواز تفنگچه و ولوله وآشوب وگفتار بگیر ونمان کشیک چیان، از خواب بیدار وجانب خیمه شاهی رهسپار شدند واز کشف حال وفرورفتن اختر حیات حضرت والا در حضیض وبال آگاه گشته، همه در ورطۀ حیرت رفتند ویکی از آن میان از قاتل پرسیده،چون قاتل از خدا غافل معلوم نبود، سردار نصرالله خان در پاسخ فرمود که کشنده معدوم ونامعلوم است، نمیتوان کسی رابه تصور وگمان مأخوذ کرد ودیگری ازاین اظهار سردار معزی الیه گفت: قاتل از ممالک خارجه نبوده وبجز ازاهل اردوی معلی وخدمه خاص حضرت والا،مرتکب این فعل ننگین ونا زیبا نشده است.زیرا که دزد از خارج فرودگاه اردو با کثرت کشیک چیانی که به فاصلۀ چند گام از هم دور به پا ایستاده باشند، نمیتواند خود را رسانیده ، اقدام درچنین کار دشوار خجلت آثارنماید. پس بایست که خدمه راکه در شب اذن دخول وخروج در سراپرده دارند و کشیک چیان ایشان را ماذون دانسته مانع نشده و نمی شوند، با منصبداران کشیک چیان وپاسداران نوبتی،که در حین کشاد دادن تفنگچه مواظب پاسداری وبیدار بوده اند مأخوذ شود، تا پس از تحقیق وتدقیق کشف رازگردیده وقاتل بدست آمده وکیفر دیده، دیگرانی که که ازآلایش این کار ناهنجاربرکنارند وبه خود خجل وشرمسار می باشند، از اتهام و زبان طعن ولعن خواص وعوام مأمون آیند. وسردار نصرالله خان،درپاسخ این اظهاروگفتار او فرمود که دراین وقت نازک فرصت اقدام کردن در امرموهوم ونامعلوم نیست ونبایست که جمعی را به خیال وگمان گرفتارساخته،از خود بری وبیزارنمود...»
2- میرغلام محمد غبارمؤرخ،که خود معاصر واقعه قتل امیر واز همه بیشتر کنجکاو بود ، دراین مورد مینگارد:«در زمستان 1919 هنگامی که امیر حبیب الله خان با در بار خود درشتائیه جلال آباد ولغمان مشغول تفریح وسردار امان الله خان عین الدوله بحیث وکیل سلطنت در پایتخت مقیم بود،یک حادثۀ سیاسی در موضع «کله گوش- لغمان» واقع شد که در زندگی اجتماعی افغانستان تاثیرعمیقی کرد. امیرحبیب الله خان در فروری 1919(جمادی الاول1337ق) با تمام دربار خود به قصد «شکارماهی» از جلال آباد در لغمان رفت و در کله گوش خیمه زد.خیمه امیر یک دیرکۀ کلان بود که در یک گوشۀ آن تخت خوابش با پرده ئی از صحن خیمه جدا میشد، در دور خیمه دهلیزی بواسطۀ یک دیوار تجری تشکیل شده بود که محل پاسبانی واستراحت غلام بچه ها و نوکریوال های حضور امیربود ودر خارج تجیر عساکرشاهی وافسران محافظ قرار داشت. در اطراف آن خیمه های درباریان افراشته بود. در دهلیز خیمه امیر، محمدخان غلام بچه وخارج دهلیز شاه علی رضا خان کندک مشر افسر نوکریوال بودند. شب پنجشنبه بود و18 جمادی الاول 1337(مطابق 21 فروری 1919) در ساعت 3 بعد از نصف شب مردی مسلح- شاید با معونی- یک گوشه ازدامن خیمه را بالا زده بسرعت داخل خیمه بزرگ گردید،درحالی که شاه آرام و بیصدا خفته بود،مرد دهن تفنگچه خود را درنهایت خونسردی در بن گوش چپ امیر گذاشته آتش کرد و بسرعت از راهی که آمده بود بدر رفت. گلوله تفنگچه طرف طرف راست پیشانی امیر را متورم ساخته بود واما خارج نشد. بصدای تفنگچه محمدخان غلام بچه نوکریوال از دهلیز تجری با احتیاط داخل دروازۀ خیمه شد و از دور دید که شاه همچنان خفته است، مطئن شد و برگشت، درصورتیکه شاه از جهان درگذشته بود ودرخارج خیمه فریادی بلند بود که میگفت، در نزدیک خیمۀ امیر صاحب شلیک اسلحه شده است. بعدها گفته میشد که این فریاد ازخود ضارب بوده است وهمچنین گفته شد: همینکه ضارب از خیمه شاه خارج گردید فوراً از طرف شاه علی رضاخان کندک مشرگرفتار گردید ولی دفعتاً افسرعالی رتبه تری پیدا شد و بررخ عسکر محافظ سیلی سختی کشیده ضارب را رها کرد وبه کندک مشر گفت: آرام باشید، اعلیحضرت خوابند. درهرحال امیر حبیب الله خان به این صورت از بین برده شد و یکنفر سردارشاعرشاعر(سردار عبدالرسول خان متخلص به رسول) منظومه ئی در مرثیۀ امیرنوشت که یک بیت آن اینست:
گلوله بسرفخرایشیا زده اند تپانچه بسرسایۀ خدا زنده اند
3- آقای فضل غنی مجددی که برذخیرۀ بزرگی از اسناد خاندان روحانی با نفوذ مجددی دسترسی دارد، کتابی نوشته زیرنام«افغانستان در عهد اعلیحضرت امان الله خان» دراین کتاب موصوف در مورد قتل امیر حبیب الله خان مینوسد:
«درساعت 3، شب20 فبروری 1919 واقعه مهم سیاسی درتاریخ معاصر افغانستان صورت گرفت که عبارت از قتل امیر مملکت امیر حبیب الله خان بود.قتل امیر صفحه جدید را برای مبارزه داخل خانوادۀ سلطنتی بازنموده واستقراری که تقریباً سی سال را در برگرفت برهم زد. ...
واقعه قتل سوالات زیاد را به وجود آورده وانداختن تهمت بالای افراد وگروپ ها ممکن است برای مدت زیادی ادامه یابد. اگرچه ما میدانیم- البته از خلال مطالعات تاریخی- که حادثه یا واقعه قتل یک ضربت قوی وسریع بود وشک در بارۀ مرتکبین آن خصوصاً قوای خاص نظامی امیر موجود است، زیرا در معیت امیر قوای بزرگی که در رأس آن شخصیت های عالی مقام دولتی قرار داشتند ودر وقت حادثه قتل حاضر بودند که تقدیم معلومات از قوای دولتی وقوماندان های آن قدری در موضوع روشنی خواهد انداخت.
خیمۀ امیرحبیب الله خان در وسط خیمه های نظامی اش قرار داشت که قوای نظامی امیر چهار حلقۀ بزرگ را می ساخت. حلقۀ اول را قوای خاص امیری به نام فرقۀ «سراوس» تشکیل می داد که تحت قیادت سردارشاه محمودخان برادر محمد نادرخان بود. حلقۀ دوم رافرقۀ «رکابی» تشکیل میداد که زیر قیادت سردار شاه ولی خان برادر محمدنادرخان بود. حلقۀ سوم تحت قیادت سرداراحمد علی خان پسرکاکای محمدنادرخان بود.حلقۀ چهارم تحت قیادت سردار احمدشاه خان پسرکاکای محمدنادرخان بود.در پهلوی این چهار فرقه نظامی دو فرقۀ نظامی مهم دیگربه نام های «فرقۀ شاهی وفرقۀ شش اردلی» تحت قیادت جنرال محمدنادرخان قوماندان اعلی نظامی بود.
از خلال مطالعۀ زمانی که که در آن قتل صورت گرفت دانسته میشود که خیمۀ امیر زیرکنترول شدید قوای نظامی قرار داشت که تعداد افراد آن به چهار هزار نفر می رسید وقیادت این قوا را خانوادۀ جنرال محمدنادرخان بدست داشت، خانواده ایکه امیر عبدالرحمن خان ، پسرخود امیر حبیب الله خان را از نزدیکی با ایشان منع نموده بود. با این قوای بزرگ وامنیت قوی شخصی مجهولی توانست در ساعت 3شب 20 فبروری 1919 داخل خیمۀ امیر حبیب الله خان شود وبدون اینکه حاضرباشان داخل خیمه احساس نمایند، امیر را به قتل برساند وبا وجود فیرتفنگچه بتواند به ارامی از خیمه به سلامت خارج شده ناپدید گردد.»
چون در هرسه روایت ملا فیض محمدکاتب،غبار وفضل غنی مجددی، کشتن امیر بوسیلۀ تفنگچه مشخص شده ودونفر اخیرالذکرازدستگیری ضارب توسط شاه علی رضاخان تذکر داده اند، پس لازم است تا چشمدید های شاه علی رضاخان کندک مشر افسرنوکریوال ، از قلم نواسه اش داکتر قطره نیز گزارش یابد.
4- داکتر سیدهاشم قطره، نواسۀ کرنیل شاه علی رضا خان در مقالتی تحت عنوان"گوشۀ پنهانی از تاریخ" نگاشته است:« درساعت سه نیمه شب بیست ویکم ماه حوت سال 1297 هش، امیرحبیب الله خان در خوابگاه خودش در کله گوش لغمان، با فیرگلوله ای که در مغزش اصابت کرده بود به قتل رسید.صدای فیرکه از خوابگاه امیر برخاسته بود، سروصدایی را در خیمه های اطراف خوابگاه برپا نمود. کرنیل شاه علی رضا افسرحضور که تازه نوبت پهره اش را به پایان رسانیده بود ومیخواست آماده استراحت شود وهنوز موزه راست را از پا درنیاورده بود که صدای فیر او را به وحشت انداخت و به شتاب جانب خیمۀ امیر دوید، نرسیده به خوابگاه امیر دید شخصی از درخوابگاه خارج شده به شتاب فرار میکند،اما کرنیل به سرعت خود را به او رسانیده گرفتارش نمود وشخص فرارکننده در اثنای فرار فریاد میکرد، امیر راکشتند، امیر را کشتند. وقتی هم گرفتار شد همان صداها را ادامه داد و دراین اثنا سپهسالارنادرخان رسید و به کرنیل حضور امرکرد رهایش کن، چه خبر است، چرا سروصدا میکشید؟ امیرخوابست مزاحم نشوید. کرنیل رسم احترام بجا آورد وگفت:«صدای فیرتفنگچه از خیمه امیرشنیده شد. من دیدم این شخص ازخوابگاه امیر خارج شده فرار میکند وداد می زند امیر را کشتند. اکنون گرفتارش کرده ام وتا معلوم نشود که در خیمۀ امیر چه گذشته است رهایش نمیکنم. سپه سالار دوباره امرکرد رهایش کن. کرنیل پافشاری کرد. سپهسالارخشمگین شد و برروی کرنیل سیلی نواخت اما کرنیل از امر او سر باز زده وگفت حفظ امنیت وظیفۀ من است نه از شما، سپهسالارناچار صحنه را رهاکرد و رفت.
شخص در حال فرار که تفنگچه هم با خود داشت شجاع الدوله یکی ازنزدیکان ومعتمدین دربار بود. بزودی آوازۀ قتل امیرتوسط شجاع الدوله در خیمه ها پیچید. مداخلۀ صریح سپهسالار برای رهائی قاتل او را هم مورد سوء ظن قرار داد. بناءً به امر نصرالله خان نایب السلطنه که او نیز با امیر در شکارگاه بود، سپه سالار وبرادرانش گرفتار شدند وبا قاتل محبوس گردیدند. بلافاصله به موافقۀ اراکین دولت که همرکاب امیر بودند، نایب السلطنه نصرالله خان به حیث جانشین امیر انتخاب گردید.»
5- میرمحمدصدیق فرهنگ، از قول حافظ سیف الله خان،سفیر هند برتانوی که همراه امیر به جالال آباد رفته بود،مینویسد که سفیردرگزارش خود به حکومت هندبرتانوی، شاه ولی خان برادر سپهسالار نادرخان را بحیث قاتل امیرمعرفی کرده بود،اما فرهنگ اضافه میکند که آقای غبار نویسنده ومورخ که درسالهای اول پادشاهی امان الله خان یعنی اندکی پس از واقعه امیر،در وزارت امنیه و بعد در ریاست تنظیمیه هرات همکارنزدیک شجاع الدوله بود،از زبان خود او(شجاع الدوله) روایت کرد که درکشتن امیربدست خود اعتراف نمود.
6- سید مسعود پوهنیارپسرمرحوم میرسید هاشم خان از پیشگامان جنبش مشروطیت، در مورد قتل امیر حبیب الله خان مینویسدکه:" به ساعت 3 بجه بعد از نصف شب پنجشنبه18 جمادی الاول 1337 مطابق 21 فبروری1919م،شجاع الدوله فراش باشیحضور آهسته به خرگاه امیرداخل داخل شده با کمال آرامی تفنگچه را در شقیقۀ طرف چپ او خارلی کرده به سرعت از خیمه خارج شد،اما کرنیل شاه علی رضاخان که شخص قوی وتنومندی بود،او را محکم گرفت لاکن در همین اثنا سپه سالارمحمدنادرخان که پوستین غزنی چی ابریشمین دوزی دراز سرتا قدم برشانه اش داشت رسیده،قفاق محکم برروی شاه علی رضاخان زده،قاتل را رها کرد وگفت آرام باشید که اعلیحضرت خواب است،درحالی که او را بخواب ابد فرستاده بودند."
7- مهدی فرخ سفیرایران در عهد امانی درکتاب خود(تاریخ سیاسی افغانستان) نیرقتل امیر حبیب الله خان را بدو نفراز اهل دربار،یکی شجاع الدوله خان ودیگری احمدشاه خان پسرعموی نادرشاه نسبت داده ولی بر شجاع الدوله بیشتر تاکید کرده است وعلت آن را کینه ای دانسته که شجاع الدوله از امیر در دل داشته است.زیرا در یکی از سفرهای امیر، دیرک خیمه امیرکج نصب شده بود و امیر برشجاع الدوله چنان خشم گرفت که او رامورد ضرب وشتم قرار دادتا آنجا که دهن ودندان هایش را شکست.
اکنون که به سوابق موضوع تا حدی آگاهی حاصل شد میتوان به نتایج آتی دست یافت :
1- امیر با چهارهزار عسکر وافسر و صاحب منصبان عالی رتبه وغلام بچه گان درباری بمنظورتأمین امنیت محیط شکار وخوابگاه ونشان دادن دبدبۀ خود به لغمان رفته بود.
2- خیمه امیر در میان چهار حلقه از محافظان و پهره داران وکشیک چیان واردلیان نظامی برپا شده بود که 17 دسته پهره دارهریک به فاصلۀ چند گام (شاید دو یا سه متردور از هم) ایستاده بودند.
3- خیمه های این چهارهزار سپاه وصاحب منصب باید اقلاً ساحه ای در حدود چهارصد متردر چهارصد متر یعنی تقریباً نیم کیلومتر درنیم کیلومتررا احتوا کرده باشد.
4-دراین ساحه که حریم شاهی خوانده میشد، هیچ خزنده وپرنده ای بدون اجازه مقامات مسئول حق دخول ویا خروج را نداشت.
5-در اطراف خیمه شاه ، بجز سردار نصرالله خان نایب السلطنه وشهزاده عنایت الله معین السلطنه و ایشیک آقاسی حضور(وزیر دربار) ومحمدولی خان سرجماعه غلام بچه گان وشجاع الدوله خان فراش باشی وصاحب منصبان مورد اعتماد ونوکریوال و سپهسالار محمدنادرخان ، وسردار شاه ولی خان رکاب باشی وسردارشاه محمودخان سراوس سپور،سردار احمدشاه خان ،وچند تن دیگراز اراکین دربار کس دیگری حق نزدیک شدن به خیمه امیر را نداشت.
6- تمام گزارش ها دراین نکته متفق القول اند که قتل امیر بوسیلۀ تفنگچه ومحل ضربه در بیخ گوش امیر صورت گرفته است نه توسط چاقو،قمه یا خنجر.
7-هیچ کس از شاهدان عینی نگفته اند که امیر بوسیلۀ خنجر یا سیلاوه یا سرنیزه در ناحیه سینه اش کشته شده است. بجز آقای صدیق وطنمل در داستان بچه فلمی اش.
8- مؤرخین وحتی نوکریوال خیمه امیر، شاه علی رضا در همان ساعت 3 شب 21 فبروی ، گفته است که قاتل را دستگیرکرده ولی سپهسالار نادرخان قاتل را ازچنگ او رها ساخته است وآن شخص یا شجاع الدوله فراشباشی دربار ویا شاه ولی خان برادر سپهسالار ویا سردار احمدشاه خان پسرعموی سپهسالار بوده است. گرچه که در فرجام شخص شاه علی رضاخان به عنوان قاتل اعدام گردید.
9- بقول غبار، درکابل شخصی بنام فتح علیخان جاغوری از خاندان سردار شیرعلی خان جاغوری شهادت داد که قاتل خود شاه علی رضاخان کندک مشر است وجزاوکسی دیگرنیست.مگرسیدهاشم قطره، نواسۀ شاه علی رضا در ادامه مطلبی که از او گزارش گردید شاهد را سربازی بنام غلام حیدراز جاغوری متذکرشده است،و درنتیجه شاه علی رضا محکوم به اعدام شد.درحالی که در تمام حلقه های پایتخت علناً گفته میشد که قاتل امیر حبیب الله خان، شجاع الدوله فراش باشی(عضو جمعیت سری دربار)است نه کسی دیگری.
با درنظرداشت نکات فوق، حال اگر کسی پیدا شود وبگوید که آنچه مؤرخین وشاهدان عینی از واقعه قتل امیر گفته اند وثبت تاریخ کرده اند، همه دروغ است و فقط آنچه آقای وطنمل شنیده و روایت کرده درست است،آیا کسی به چین روایتی غیر مستند وفاقد مدرک وبرهان منطقی ارزشی قایل خواهد شد؟ به فکرمن که نه،زیرا که بدون مدرک وسند امروزه چنین ادعایی را کسی قبول نمیکند و باید هم که قبول نکند.
فقط این نکته را باید از نظر دور نداشت که یکی از اهداف مشروطه خواهان دوم، تحصیل استقلال کشور از انگلیس واصلاحات اداری وتأمین عدالت اجتماعی درکشور بود. چون امیر حبیب الله خان مانع بزرگی در راه رسیدن مشروطه خواهان به این آرمان سترگ ملی به حساب می آمد، بنابرین آنها بالاخره به این فیصله رسیدند تا امیر حبیب الله خان را ترورکنند و بجای او سردارنصرالله خان را که عنصرضد انگلیسی وضد استبداد بود، مؤقتاً برقرار نمایند وسپس جای او را عین الددوله امان الله خان یکی از عناصر رادیکال مشروطیت بگیرد.
دراین مورد یکی از اعضای رادیکال جنبش مشروطیت ،آقای غبار، معلومات جالب ودست اول را در اختیار ما میگذارد و در تاریخ معروف خود(افغانستان در مسیرتاریخ) از "حزب سری دربار" وتصامیم آنها یاد می کند ومینویسد:«هستۀ تحول درنفس در بار نیز نشو ونما میکرد. اصلاح طلبان لیبرال درباری از روش امیرحبیب الله منزجربودند. چون خود قدرت حرکتی نداشتند، باید دردور یکی ازاعضای خاندان شاهی جمع شوند. این شخص سردارنصرالله خان نبود، زیرا او با آنکه مرد ضد استعمار وخواهان استقلال کشور بود، در ادارۀ دولت دلبسته گی به نظام قرون وسطایی وسلطنت مطلق العنان شخصی داشت.... پس یگانه شخصی که در آن خانواده مورد توجه لیبرالهای در بار قرارگرفت، عین الدوله امان الله خان جوان صاحب نظر و ترقی خواه زحمتکش ومتواضع بود که به زودی در رأس یک حلقۀ متجدد در بار قرار گرفت و او توانست نایب السلطنه را به حیث رئیس این انجمن سری شامل نقشۀ کودتای نماید، که درنظر بود امیر در جلال آباد توسط عسکراز بین برده شده وجایش به نایب السلطنه داده شود.نایب السلطنه هم برای تحصیل استقلال واصلاح اداره داخلی مجاهدت نماید. نایب السلطنه که از دولت انگلیس متنفر وازادارۀ برادر ناراض بود، پذیرفت. [برای اجرای این عمل] ده دوازه نفر از اعضای جمعیت سری عهد نامه یی درقرآن تحریر وامضاء نموده به سردارسپردند.»
غبار نام امضا کنندگان این تعهدنامه را نمی برد ولی از کسانی که در دربار هوا خواه شهزاده جوان امان الله خان بودند، اینطورنام می برد:«در دربار اشخاصی چون محمدولی خان وشجاع الدوله خان وغیره، در اردو افسران بزرگی(ظاهراً سپهسالار نادرخان وبرادرانش) ودر خارج هردو رجالی چون فضل محمدمجددی(بعدها شمس المشایخ)، سردار عبدالقدوس خان اعتماد الدوله ویک عده دیگرهمه طرفدار عین الدوله امان الله خان بودند. مردم کابل وقسماً اطراف او را می شناختند مخصوصاً درایام وکالت سلطنت که سال دوماه در پایتخت مینمود، بازرسی او را به امورمردم واستغاثه کنندگان ومحبوسین دیده و به او حسن نظر داشتند. کسیکه او را جداً مراقبت وتعقیب میکرد،میرزا محمدحسین خان مستوفی الممالک(پدر استاد خلیلی) بود که هر حرکتی را درکابل اعم از نشرات مخفی ویا فیر برامیر وغیره را به گردن عین الدوله بارمیکرد، درحالی که چنین نبود وعین الدوله وحلقۀ دربار چون هدف عمده یی در پیش داشتند،ابداً دست به کارهای بیدارکننده وتهدید آمیز نمی زدند. معهذا امیر[بنابر راپورهای مستوفی الممالک]برعین الدوله ظنین شد و او ومادرش را مورد تهدید حبس و طلاق قرار داد. مگر این هردو براثر وساطت نائب السلطنه نجات یافتند .
در 1918فیرتفنگچه برامیر[از جانب عبدالرحمن لودین] در شوربازاربعمل آمد واین حادثه نامعلوم حلقۀ سیاسی دربار را مضطرب ساخت. در زمستان همین سال حزب سری دربار فیصله کرد که امیر حبیب الله خان را در جلال آباد از بین برده ونایب السلطنه را در مرحلۀ اول به پادشاهی بردارند. اما نایب ال
