د غذایی علومو ځینې اصطلاحات
لیکوال: سید محمد نعیم خالد
Acrolein – یوه تخریش کوونکی ماده ده چی د ګلایسرولو څخه د لوړ حرارت د تخریب په اساس منځ ته راځی.
Alkali – هغه ماده چی د اسیدو د خنثی کوولو وړتیا ولری د الکلی په نوم یادیږی.
Amino acid – د هغه عضوی مالیکول څخه عبارت دی چی په خپل ترکیب کی د امینو ګروپ (2NH2) او د اسید ګروپ ولری او د پروټین تشکیل اساسی برخه بلل کیږی.
Amylase – هغه انزایم چی نشایسته تجزیه یا هایدرولایز کوی.
Amylopectin – د نشایستی د ډیری منشعبی کړی څخه عبارت دی.
Amylose – د نشایستی د مستقیم ځنځیر څخه عبارت دی.
Antioxidant – هغه ماده چی په شحمیاتو کی د اکسیدیشن مخه د خپل ځان په اکسیدایز کوولو سره نیسی او همدا شان د نورو تعاملاتو مخه نیسی.
Aroma – یو خاص ، خوشاینده بوی چی د خولی له لاری حس کیږی.
Astringent – هغه ماده ده چی په خوله کی دعضلاتو د تقبض لامل کیږی اود خولی د سلیوا د پروټینو د غونډیدو یا aggregation لامل کیږی، نو څکه په خوله کی وچوالی منځ ته راولی لکه خام امرود.
Carbohydrates – هغه عضوی ماده چی په خپل ترکیب کی کاربن ، اکیسجن او هایدروجن ولری. ښه بیلګه یی یو قیمته او ځوقیمته قندونه دی.
Chymosin – هغه انزایم چی د معدی څخه اخستل کیږی او د شیدو د لخته کوولو ( توه منه ) لپاره ورڅخه استفاده کیږی او مخلی د rennin په نامه سره یادیده.
Denaturation – د پروټین د مالیکولونو په حالت کی تغیر راوستل تر ځو جی د ځنځیر یی لینډ شی او د کم حلیدوونکی حالت ته راشی.
Dextrinization – د نشایستی د مالیکولونو تجزیه د وچ حرارت پواسته په dextrin باندی د دیکسترین په نامه یادیږی.
Dextrins – هغه پولی سکرایدوونه چی د دنشایستی د قسمی تجزی څخه لاس ته راځی.
Disperse – په نورو موادو کی ګډونه یا خپرونه
Dispersed phase – په یو ډیسپرشن کی د جامدو موادو ګوښی شوی برخی ته وایی.
Emulsifier – یو سطحیزه فعاله ماده ده چی د دوو نه یوځای کیدوونکو محلولونو په یوځای ساتلو کی کی رول لری.
Enzyme – عضوی کتالست دی چی د ژوندۍ حجری پواسطه تولیدیږی او داخلی تعاملات تسریع کوی.
Fermentation – د ژوندیو موجوداتو په مرسته د عضوی موادو تجزیه په کوچنیو مالیکولونو باندی د تخمر په نامه یادیږی.
Foam – د ګاز او مایع ترکیب یا ډیسپرشن ته ځګ وایی.
Gustatory – ټول هغه خواص چی مزی په حس پوری اړوند دی .
Hydration - د اوبو د جذب پروسی ته هایدیرشن وایی.
Hydrogenation – په مصنوعی شکل سره د کیمیاوی هایدروجن یوځای کول د غیر مشبوع عضوی مادو سره دی.
Hydrophilic – د اوبو په واسطه جذبیدونکی – اوبه خوښوونکی
Hygroscopic – د اوبو جذبونه د په کمه کچه سره .
Immiscible – نه یوځای کیدونکی خواص لکه غوړ او اوبه چی نه سره یوځای کیږی.
Inversion – د سکروز تجزیه د هغه په ابتدایی ترکیبی مالیکولونو باندی.
Irradiation – هغه پروسه چی د هغه په ترځ کی غذا د شعاع ګانو په مقابل کی ایښودل کیږی.
Lecithin – عبارت د یو فاسفولیپید څخه دی چی د دوه شحمی اسیدونو ، فاسفوریک اسید او نایتروجنی مواد څخه تشکیل شوی دی.
Olfactory – ټول هغه خواص چی د بوی په حس پوری اړوند دی.
Opaque – شفاف ، هغه حالت چی پاکه رڼا نه ورکوی.
Pasteurization – دملایم حرارت په مرسته د وده کوونکو مایکرواورګانیزمونو مخنیوی دی چی معمولاْ د ۷۲ درجو د سانتی ګرید په حرارت کی وی.
pH – د اسیدیتی د درجی د ښودنی حالت ته وایی.
Plasticity – د یوی مادی د هغه خواصو څخه عبارت ده چی د کت کیدلو او شکل نیولو ورتیا ولری.
Rennet – د خوسکی د معدی څخه ایستل کیږی یو انزایم دی د کایموزین په نوم هم یادیږی.
Sol - عبارت د هغه کولاید دیسپرشن یا محلول څخه دی چی د تر اوسه په gel حالت ندی اوښتی.
Sterilize - د وچ حرارت او یا بخار پواسطه د مایکرواورکانیزمونو مکمل له منځه وړلو ته وایی.
Syneresis – د لزجی یا gelحالت څخه د مایع جدا کیدو ته وایی.
Tactile – ټول هغه خواص چی د تماس په حس پوری اړه لری.
Toxin – زهر یا هغه پروټین چی د مایکرواورګانیزمونو پواسطه تولیدیږی.
Translucent – نیمه شفاف
Viscosity – غلظت یا د جریان په مقابل کی مقاومت څخه عبارت دی.
Volatile – تبخیر کیدونکی
Volatilization – هغه پروسه چی یوه ماده په بخار اړوی.
اخځنه ( ۷.مارچ. ۲۰۱۱):
http://wps.prenhall.com/chet_bennion_introductfood_12/0,9067,1294570-content,00.html