مقالې


اوغان/ افغان او پښتون

پدې وروستیو وختو کي د اوغان/ افغان او پښتون په هکله هم د پښتنو په منځ کي د اندونو بېلوالی ډېر سویدی او هم د پښتنو او غیر پښتني قومونو تر منځ حساسیتونه او د نظر اختلافات را پارېدلي دي. یعني ځیني تاریخ لیکونکي اوغان، افغان او پښتون سره جلا کوي خو ځيني ئې یو بولي، دغه یوالي ځیني غیر پښتانه وروڼه دومره خښمولي دي ان چي خپل ځانونه له افغانیته باسي او وایې چي موږ افغانان نه یوو. پدې خاطر چي دغه سؤتفاهم له منځه ولاړ سي او د افغانستان د وروڼو قومونو تر منځ فولادي ملي وحدت ټینګ پاته سي نو زه اړ سوم چي

21.01.2024 انجنیر داؤد اڅک

معلوماتي خونديتوب (اېنفارمېشن سيکورټي) 

معلوماتي خونديتوب يا اطلاعاتي خوندیتوب (Information security) چې دInfoS   په لنډ نوم هم يادېږي  په انټرنېټي پلېټ فارم او يا فزيکي چوکاټ کې د اطلاعاتو د تخريب،غلا کېدلو، مختل کېدلو او نورو... ګواښونو حد اقل ته د راکمولو لپاره د اطلاعاتو د ساتنې لارو چارو ته ویل کېږي.  يانې د اطلاعاتو په مقابل کې د ګواښونو د مقابلې هغه څانګه  ده چې د معلوماتو د غیرمجاز، نامناسبې لاسوهنې، غیرقانوني استفادې، افشاکولو، مختل کولو، له منځه وړلو، فساد، اصلاح، څېړنې، ثبت یا د هغو د ارزښت له راکمولو څخه مخنیوی

20.01.2024 حميدالله بسيا

بي پښتو پښتانه هېڅ، ورک او سپک دي

ژبه نه یوازې د پوهولو او پوهیدلو وسیله ده، بلکه ژبه د قومونو، ملتونو، امتونو، تمدنونو، اقتصادي قطبونو، سیاسي بلاکونو او امنیتي نظمونو د تعریف، وجود او رامنځته کېدلو بنسټیز ماهیت ده. د ژبې دومره پراخ، هراړخیزه او څو اړخیزه ارزښت ته په پام سره او داچې افغانستان د تیر تاریخ تر دا نږدي پرون پورې د بهرنیو یرغلونو، تاړاکونو او نږدي درې پیړۍ مخامخ استخباراتي ټکرونو پر ویرجن او تراژیدیک انارشیزم کې د ماتېدو پر دریځ درولي وو، د ټولو ناخوالو او نادودو سره سره د افغانستان د فرهنګي بنسټونو د تحری

20.01.2024 قاضي نجیب الله جامع

راځئ چې ټول په واحد چتر کې راټول شو!

دا ډیره موده کیږي چې وطنپال افغانان په انټرنیټي ګروپونو کې سره راټولیږی او غواړي چې له کړکیچن حالت څخه د د ګران هیواد په خلاصون او د ولس د ژوند په سمون کې برخه واخلي، خو په تأسف سره چې ډیر لا په دې چاره کې بریالی نه دي. د مختلفو ګروپونو جوړول افغانان تر واحد چتر لاندې راوړو پر ځای په وړو وړو ګروپونو ویشي. ددې اړتیا ده چې عملاً د سراسری واحد آدرس او د هیواد په کچه د ملی سترې اجماع د جوړولو کار له یوه ځایه پیل شي.    زموږ جنګ ځپلی او وروسته ساتل شوی هېواد- ګران افغانستان، د تاریخ په اوږ

20.01.2024 نور محمد غفوری

ولې سویلي افریقا د نړیوال عدالت محکمه کې اسرائیل په نسل وژنه تورن کړ ؟

 په اسرائیلو تر ټولو تورونو دروند تور:د نړیوالې ټولنې تر ټولو لوړه عالي ستره محکمه یا د نړیوال عدالت محکمه کې دا ډول تورونه راپورته کول، چې تقریبآ د انسان ټول د تصور وړ خیالونه لمنځه وړي. د لومړی ځل لپاره اسرائیل د فلسطین په وړاندې د خپلو ناوړو ظالمانه جګړیزو سیاستونو په اړه د نړیوال عدالت محکمې کې د ځواب ویلو لپاره حاضر شو. دا کومه تصادفی پېښه هم نه ده، چې د فلسطین حقوقي قضیه په نړیوال عدالت کې د سویلي افریقا له لورې سر راپورته کړ. تور

17.01.2024 سراج الحق ببرک زی ځدراڼ

دشهید داود خان درې سیاسي غلطۍ

داود خان په (۲۷مه دسرطان ۱۲۸۸ هـ ش) کي دسردارمحمدعزیزخان زوی په کابل کي زېږېدلی. سردار (محمدعزیز خان) د سردار (محمد هاشم خان) سکه وروراو داعلا حضرت (نادرخان) میرېزی ورور کېده. داود خان خپل لومړنۍ زدکړي دکابل په نظامي مدرسي کي پای ته رسولي دي. داودخان په ۱۳۱۱هـ ل کال کي فرانسې ته تللی اوکله چي له هغې خوانه برته راغی په عسکري دندوئې پایل وکړ. داودخان په خپل ذات کي یاني طبعتا حاکم، قدرت غوښتونکی جاطلبه اوملي ګرا شخص وو. داود خان په دغه [۱۹۵۳م = ۱۳۵۲هـ ل تر ۱۹۶۳م = ۱۳۴۲هـ ل] کلونوکي و

14.01.2024 محمدسرور وکیلي

دوه کاله او درې دمیاشتو کې ملت سازی درک نه لری، ولې؟

څوک یې منی او که نه منی فضلوزېړ پګړی مکار راروان دی د کوم قرار داد لپاره؟ دافغانستان خاوره خو داسلامی آمارت تر ولکې لاندې ده او ټول هېواد کې امنیت سم ښکاری. اسلامی آمارت باید دا ومنی چې یو شمیر منافق ، بیسواد ، اوکم اسلامی پوهه یې برغاړه کینولی او انډیوالی ساتی چې داډول داد او ګرفت داسلام خلاف عمل دی! نوځکه داسلامی آمارت جاده هم یو لوری دی بې له ملا بل څوک په حکومت کې هېڅ غړیتوب نه لری په هېواد کې مطلق انحصاری او بومی سیستم روان دی. دلوبې اصلی لوبغاړی همدا اماتور له حکومت بې خبره ملایان دی.دم

13.01.2024 ع.شریف زاد

پرځوانانو د مبایل استعمال اغیزې او وړاندیزونه

پرځوانانو د مبایل استعمال اغیزې او وړاندیزونه څیړونکي: Mudasir Khazer Rather او Shabir Ahmad RAther ژباړه: عبدالصبور صادق مبایل(ګرځنده ټیلیفون) په لومړي ځل په کال ۱۹۹۲ کال کې رامنځته شو، چې د خپلو ځانګړتیاوو لکه ځیرکتیا، په یو وخت کې د څو کارونو ترسره کول، چټکتیا، د اړیکې ښه وسیله او ډیرو سهولتونو لرلو له امله د ټکنالوژۍ په نړۍ کې یو لوی انقلاب رامنځته کړه، او نن سبا د ژوند یوه مهمه برخه ګرځیدلې. په دې څیړنه کې پر ځوان نسل د ځیرک مبایلونو د استعمال اغیزو باندې بحث شوی: د ځیرک

11.01.2024 عبدالصبور صادق

د جنتري لنډه تاریخچه

د لرغونپوهنې (Archaeology) او ټولنپوهنې (Sociology) ګڼ شمیر څیړونکي انګیري چې بشري پرګنې له نژدې ۳۵ زرو کالو راهیسې د جنتري له یو ډول کارولو سره اشنا دي. دوئ باور لري چې لومړنیو وګړو په پیل کې یواځې قمري کلیزه کاروله او د خپل ښکار او خوړو د پیدا کولو لپاره به یې د سپوږمۍ راختل او پریوتل حسابول ترڅو مخکې له دې چې د ترږمۍ شپې را ورسیږي، دوئ باید خپله آذوقه ولري. دغه مهال ټولیز ذهنیت همدا وو چې مځکه یوه هواره او ثابته تخته ده او د لمر سترګه له ختیزه د لویدیز په لور خوځښت مومي او ورځ په شپې بدلیږ

08.01.2024 ولي الله ملکزی

د BRICS هیوادونه او یوه بله سړه جگړه!

له هغه مهاله چې شوروي اتحاد ړنګ شوی، د وارسا پوځي تړون مات شوی او نړۍ یو قطبي شوی ده، نړیوال نظم د لویدیځ،  په ځانګړی توګه د امریکې د متحده ایالاتو په منګولو کې دی. د شوروي اتحاد له ړنګیدو دمخه د نړۍ زیاتره هیوادونه په دریو اقتصادي او سیاسي کړیو کې ښکیل و. سوسیالیستی بلاک د شوروي اتحاد پر سرلارۍ چې د وارسا پوځي تړون یې ساتندوی و، لویدیځ پانګوال بلاک د امریکې د متحده ایلاتو پر سر لارۍ یا مشرۍ چې د ناتو پوځي تړون یې د دفاع او ساتنې تر شا و. دریمه کړۍ یا ډله د غیر منسلک یا ناپییلو هی

07.01.2024 پوهنمل دکتوراندوس رحمت ځواکمن

د نړۍ ۱۰ په زړه پورې حقایق!

ژباړه: عزت الله ذکي که تاسو لوړه پوهنيزه وړتیا هم ولرئ؛ یا ستاسو د IQ کچه ډيره لوړه وي، بیا هم په نړۍ کې ځینې موضوعات شتون لري، چې تاسو یې په آړه نه پوهیږئ. په دې مطلب کې موږ د نړۍ ۱۰ هغه په زړه پورې حقایق رانغاړو، چې ښايي تاسو مخکې نه وي اوریدلي. ۱. د پيشوګانو خرخر ږغ: د پیشوګانو مالکان معمولاً روښانه ځواب ورکوي، چې ولې داسې پیښیږي؟ پیشوګانې نه یوازې هغه مهال دا ږغ کوي، کله چې دوی خوشحاله وي، بلکې دوی کولی شي دا ږغ د جنګ یا وږې په حالت کې وکړي او بلې پیشو ته ملاتړ یا

02.01.2024 عزت الله ذکي

منظور پښتین او محکومو افغانانو ته څه ډول مبارزه پکار ده؟

منظور پښتین د خپل فقیرانه شخصیت او سوله ایزې مبارزې له امله د ځوان نسل په منځ کې بې ساری محبوبیت ګټلی دی. اوس چې له ټولو حقوقي او قانوني موازینو پرته د پاکستان د واکمنو له لوري نیول شوی دی، په وړاندې یې د همدردۍ څپه لا چټکه شوې او ځینې ځوانان دې نتیجې ته رسیدلي دي، چې د منظور سوله ایزه مبارزه د حل یوازنۍ لار نه ده، باید نظامي او چریکي بدیل ورسره مل شي.  آیا دا وړاندیز عملي دی که احساساتي؟ پدې لیکنه به د نورو محکومو قومونو او اقلیتونو د حالت په پام کې نیولو سره د منظور پښتین او محکومو

31.12.2023 محمد ابراهیم شینواری

په متن کې د هاروارډ سیستم د حوالې یا ریفرنس لیکلو لارې چارې

په فیسبوک کې مې د حوالې یا ریفرنس په اړه یوه لیکنه ولوسته، بیا مې یې د کمنټونو په برخه کې د مختلفو لیکوالانو نظریات ولوستل؛ خو هلته ځینې ملګرو مختلفې طریقې سره مکس کړې وې. له دې امله غواړم چې په دې اړه لنډ مالومات ولیکم؛ ځکه د حوالې یا ریفرنس په برخه کې د هاروارډ، اکسفورډ، ایم اېل اې، اې پي اې او  شیکاګو په شمول نور سیستمونه هم کارول کیږي، چې مشهور یې همدا دي.  له پورته لېست څخه په متن کې د هاروارډ د سیستم او طریقو په اړه دا مقاله لیکم؛ ځکه دا سیستم زیات کارول کیږي او په افغانستان کې

31.12.2023 عزت‌الله ادیب

استانبول؛ د دوو امپراتوریو د عروج او زوال سمبول

لوړ ماسپښین دی او په کاسو کاسو باران وریږي. چا پلاستیکي بالاپوشونه اغوستي او ځینو برګې او تورې چترۍ په سرونو نیولې دي؛ خو بیا هم ښه ګڼه ګوڼه ده او خلک بې خاره قدم وهي. د مرمرې د سمندرګي له اروپايي ساحل څخه د آسیایي څنډې د دنګو ودانیو رنګارنګ ګروپونه تت تت ځلیږي او د سیګل ښایستوکې مرغۍ د مالګینو اوبو خاموشه څپې څاري. د اوو غونډیو په څوکو او لمنو کې پروت د ۱۶ ملیونه نفوسو په درلودلو سره، استانبول د اروپا لومړنې او د نړۍ پنځلسم لوی ښار دی. ۵,۷۱۲ کیلو متره مربع مساحت لري او د ترکیې د ټول نفوس ۱۹س

28.12.2023 ولي الله ملکزی

نيونازيزم څه شی دی؟

له دويم نړيوال جنګ او د هيټلر له ماتې وروسته هغه باورونه ، ايډيالوژي او خوځښتونه چې د نازيانو په شان يو ډول تفکر لري او د هغو باوراو ايډيالوژي پراخوي، په اوسني دور کې یې په نوې بڼه د راټوکولواو بيا احيا کوشش کېږي چې نيونازيزم بلل کېږي او نن سبا يوه نړيواله مسئله ده، په زياتره هېوادونو کې په ټولنيزو رسنيو کې ليدل کېږي چې تبليغات کېږي ، نفرتونه زېږوي او د توکم پالنې، نژاد پالنې، بدبينۍ، او مذهبي تعصباتو پربنسټ ولاړ پروپاګندونه خپرېږي او همدارنګه هغه کارونه چې د دويم نړيوال جنګ لامل شول او هم د

25.12.2023 محمدسليم سليمان

د ماشومانو انځورونه په ډله ییزو رسنیو کې مه خپروئ

سرېزه: په ټولنیزو شبکو او رسنیو کې د عکسونو شریکول په ډېرو کورنیو کې یو ورځینۍ عادي عمل ګرځیدلی دی. ډیرۍ مېندې پلرونه د ځانګړو شېبو انځورونه اکثرآ خپلو خپلوانو او ملګرو ته ورلیږي. په ځینو کورنیو کې د اړیکو پراختیا اړتیا او ځان ښودنې له امله دا اړیکې د کورنی له حدودو وراخوا نوره پراخیږي او په زیاتیدونکي ډول د عامو خلکو پام یې ځانته رااړولي دی. ځینې مېندې پلرونه د خپل ورځیني ژوند شیبې په انځورونو کې د سمارټ یا ملفون له لېارې خپروي. اکثرآ

23.12.2023 سراج الحق ببرک زی ځدراڼ

د Cop28پای

دودیال د COP28د نړیوالې غونډې پای [خیر که څوک مو یو خروار لیټۍ کې نه شمیري، موږ به خپله خپلې ستونزې حلوو} *** د اقلیمی بدلونو په اړه د COP28 نړیوال کنفرانس چی د م.م.(UN) له خوا عربی اماراتو کې د دولس ورځو لپاره تر دوه سوه دزیاتو هیوادو، سازمانو او ادارو په ګډون دایر شوی و، له ټاکل شویو ورځو یوه ورځ اضافه وخت یې ونیو،د ۱۴۰۲ل. کال د لیندۍ په ۲۲مه=13/12/2023 پای ته ورسېد. دولس ورځې علمی او مسلکی بحثونه وو، او په آخر کې د پریکړه لیک جوړول. خصوصاً د فوسیلی سون توکو دسلنې د کمول

18.12.2023 دودیال

اقتصادی امنیت

امنیت او اقتصاد ( د څو خوشحالی بخښونکو خبرونو د هرکلي په پار) غواړم چارواکي، ملی پانګوال، دشرکتونو او مالی موسساتو مدیران، دکاروبارونو خاوندان او ګران داقتصاد محصلان یو- دووټکیو ته ځیر او خپل عرایض وړاندې کړم: ډېر د خوشحالي ځای دی چې جنګونه ودرېدل. هغه بدې ورځې تېرې شوې چی دځوانانو جنازې به کورنو ته راتلې. د ړندو بمباریو، انفجارونو او چاودنو ډېرې بدې ورځې مو تیرې کړی. د سولې په فضا کې به نه یواځې دا چې دسر خطر له منځه ولاړ شي، بلکې د خوشحالۍ خبره دا ده چې ولس به روحاً ارام شي.

16.12.2023 پوهاند محمدبشیر دودیال

گند نه هو تازه گند نه! پاکستان هم با این مرض روانی گرفتار شد

در پی ابعاد سریع گسترش مخالفت‏ های داخلی علیه کودتای مزدور کمونیستی و ورود نیروهای نظامی اتحاد جماهیر شوروی سابق به افغانستان برای حمایت از حاکمیت کمونیستی کابل و سرازیرشدن آوارگان افغانی به کشورهای همسایه همچو پاکستان٫ ایران٫ وخلیج به مجرای اصلی کمک غرب به گروه ‏های متعدد ظاهرا پشتون ولی اقوام جهادی دیگر هم تبدیل شد وولایت سرحد ایران، به ‏طورعام و شهر پیشاورپاکستان به ‏طورخاص کانون حضور و فعالیت سیاسی و نظامی احزاب هفتگانه مجاهدین افغانی به سازماندهی ای اس ای وارد کار شدند. پاکستان در کنار ب

13.12.2023 ع. شریف زاد

د فلسطين او اسرايلو شخړې له يوې بلې زاویې!

د فلسطين او اسرايلو شخړې له يوې بلې زاویې! محمد سليم سليمان د فلسطين او اسرائیلو تر منځ جګړه لا هم دوام لري د خورا زياتو ملکي خلکو د مرګ ژوبلې ادعا کېږي. د غزې په تړانګه کې د وژل شویو کسانو شمېر په لسګونو زرو ته رسېدلی. اسراییل او متحدین یې د روانې شخړې د سوله ییز حل لپاره هيڅ ډول غوښتنې نه اوري او نه یې مني. د تل ابیب تر شا د لویدیځ زبرځواکونه لکه: امريکا، انګلستان او نور اروپايي هېوادونه ولاړ دي او اسرايلو ته یې اجازه ورکړې ده تر څو ټول بشردوستانه قوانین او د ملګرو ملتونو منشور

10.12.2023 محمد سليم سليمان

OK
This site uses cookies. By continuing to browse the site, you are agreeing to our use of cookies. Find out more