پېښور:وسله وال برید کې یو مسیحي پادري وژل شوی،بل ژوبل
پېښور کې دنامعلومو وسله والو په برید کې یو مسیحي پادري وژل شوی اؤ بل ژوبل شوی دی خو په سمدستي توګه چا ددې پېښې ذمه واري پغاړه پغاړه نه ده اخستې. پولیس وایي دا پېښه داتوار به ورځ په رنګ روډ دګلبهار تاڼې حدودو مدینه کالونۍ سره نزدې رامتځته شوې چې دغلته نامعلومو وسله والو د دوؤ پادریانو په ګاډي ډزې کړې دي. دپېښور دلیډي ریډنګ روغتون ویاند عاصم خان وي او ای ډیوه ته پېښه کې دیو پادرې ولیم سراج دمړینې اؤ بل پادري پیټرک د ژوبل کیدو پخلی کړی اؤ وایي د ژوبل پادري حالت له خطرې بهر دی. دپېښې سره سم دپولیس اؤ نورو امنیت پځائ کوونکو ادارو لوړ پوړي چارواکي دپېښې ځائ ته رسیدلي اؤ پولیس وایي دپېښې پلټنې یې پیل کړې دي. دپېښور پولیسو رسنیو ته په لیږلي خپل لنډ بیان کې ویلي چې په پېښه کې وژل شوي ویلیم سراج دڅمکنو په سیمه کې په یو چرچ کې دمرستیال پادري په توګه ذمه وارۍ ترسره کولې اؤ هغه دپیټرک نومې یو بل پادري سره ګاډي کې روان ؤ چې وسله والو پرې ډزې کړې دي. د لیډي ریډنګ روغتون ویاند ویلي پېښه کې په ډزو لګیدلی پادري ولیم سراج روغتون ته له رسول کیدو وړاندې په لاره کې مړ شوی دی. پولیس وایي ددې پېښې نه وروسته یې په ټول ښار کې کلک امنیتي ګامونه پورته کړي اؤ د چرچونو یا ګیرجو امنیت ته یې خاص پام ګرځولی دی. دپېښور پولیسو په ټویټر د یو شمیر ګیرجو مخې ته په حفاظت د ولاړو عسکرو عکسونه په ټویټر خپاره کړي اؤ وایي پولیس دګیرجو حفاطت ته چمتو ولاړ دي. مسیحي ورورولۍ ددې پېښې سخته غندنه کړې اؤ تور یې لګولی چې داقلیتونو دحفاطت لپاره حکومت هیڅ رقم ګامونه نه دي اخستي اؤ لږګي وګړي دترهګرو مخې ته بې اسرې پرېښودل شوي دي. ددې پېښې په ضد پېښور کې دمسیحي ټولنې وګړو سخت احتجاج هم کړی اؤ د احتجاج په ډول یې دپېښور رینګ روډ تړلی ؤ. حکومت لا په سمدستي توګه ددې پېښې په اړوند خپل غبرګون نه دی ښودلی خو دپاکستان دکورنیو چارو وزیر شیخ رشید څو ورځې وړاندې تر راتلونکو دوؤ میاشتو دترهګرۍ پېښو کې د اضافې اندېښنه ښکاره کړې ده. دا په داسې حال کې ده چې د روان کال دپیل راهسې پاکستان کې ترهګریز بریدونه سیوا شوي اؤ په دې بریدونو کې دپوځیانو اؤ پولیسو په ګډون ګڼ شمیر عام وګړي هم وژل شوي اؤ ژوبل شوي دي.
عمران خان غواړي دبیجنګ سفر کې دچین نه درې اربه ډالر پور ترلاسه کړي،رپورټ
ټاکل شوې دپاکستان وزیراعظم عمران خان په دریمه فرورۍ چین ته سفر کوي اؤ دولتي سرچینې وایي چې په دې سفر کې عمران خان دچین څخه د دریوؤ اربو ډالرو پور ترلاسه کولو اؤ شپږو مدونو کې دسرمایه ګزارۍ ته لیواله دی. دا په داسې حال کې ده چې دپاکستان په حکومت وړاندې نه مخالف سیاسي ګوندونه اؤ څېړونکي نیوکې کوي چې نړیوالې مالیاتي ادارې ایي ایم ایف نه یې دپورونو ترلاسه کولو دپاره هیواد کې نوي ټیکسونه لګولي اؤ په عام ولس یې ګراني مسلط کړې ده. د اتوار په ورځ دپاکستان ایکسپریس ټریبیون ورځپاڼې د خزانې د وزارت دیو لوړ پوړي چارواکي(چې نوم یې نه دی ښودل شوی) له خولې لیکلي چې حکومت چین نه د درېوؤ اربو ډالرو دپور اخستو لپاره دخواست په کولو غور کوي ترڅو په دغو پیسو د زرمبادلې ذخیرې غني کړي. تر دې وړاندې هم چین پاکستان ته په بیلابیلو مدونو کې ۱۱ اربه ډالر په پور ورکړي دي اؤ تیره میاشت دسعودي حکومت هم پاکستان ته درې اربه ډالر قرضه ورکړې وه . ټریبیون ورځپاڼه وایي دسعودي دپور دپیسو ترلاسه کولو څخه دمخه دپاکستان د زرمبادې ذخیرې 15.9 اربه ډالره وې اؤ روانه میاشت دا 16 اربو ډالرو ته رسېدلي دي. تیرکال داکتوبر په میاشت کې دپاکستان دولتي بینک پخپل یو رپورټ کې ویلي وؤ چې دپاکستان بهرني پورونه د روان کال د جولايي تر میاشتې 122 بیلینه ډالرو ته رسیدلي دي- تیرو لسو کلونو کې دوه چنده شوؤ دغو پورونو کې تر ټولو زیات د عمران خان د واکمنۍ په دوره کې ترلاسه کړی شوي دي. د ورځپاڼې په رپورټ کې راغلي چې چین څخه دپور ترلاسه کولو دخواهش ترڅنګ پاکستان غواړي چې بیجنګ ته دعمران خان په دې سفر کې چین نه په مالیاتي،سوداګریزو اؤ دسرمایه ګزارۍ په څانګو کې هم مرسته وغواړي اؤ ددې ټولو خبرو دایجنډې جوړولو لپاره په اسلام اباد کې دنهې په ورځ یوه مهمه غونډه هم راجوړیدونکې ده. دچین ته په سفر له تګ وړاندې اوړمه ورځ وزیراعظم عمران خان پخپله یوه مرکه کې ویلي هغه غواړي چې دپاکستان دپرمختیا اؤ د ولس دښې ورځې لپاره چین ځانته دمثال په توګه کښیږدي اؤ په هغه لارو چارو تګ وکړي چې چین پرې خپل ولس له بدو ورځو خلاص کړی دی. خو دعمران خان په دې څرګندونو دهغه پخوانۍ میرمنې خبریالې ریحام خان خپل غبرګون کې ویلي چې" سلیکټیډ" کله دسعودي نه قرض یا امداد غواړي نو دمدینې د ریاست نوم استعمالوي اؤ اوس چې دچین دسفر نه واړندې چین ځانته مثال جوړوي نو مطلب یې دادی چې دچین په سفر کې به هم کچکول په لاس کې نیسي. ریحام خان په ټویټر دعمران خان له نوم اخستنې پرته لیکلي "د څلورو کالو راهسې کله برتانیه ،کله امریکا،کله ترکي اؤ کله چین دبېلګې یا ماډل په توګه یادوي اؤ دهغوئ مثالونه ورکوي خو دپاکستان حالاتو ته چې وکتل شي نو داسې ښکاري لکه چې دلته د ایتهوپیا یا صومالیه مثال نافذ دی" دچین څخه دنوي پور اخستنې دا موضوع په داسې حال کې راپورته شوې ده چې دوه ورځې وړاندې دپاکستان حکومت دسینیټ څخه دهیواد دولتي بینک ته دخپلواکۍ ورکولو ترمیمي قانوني مسوده د یو ووټ په اکثریت منظور کړې ده. دپاکستان حکومت تیرکال دمارچ په میاشت کې دنړیوالې مالیاتي ادارې ایي ایم ایف څخه د۵۰۰میلیونه ډالرو دپور دقسط ترلاسه کولو په مهال منلې وه چې دهیواد مرکزي بینک ته به خپلواکه بڼه ورکوي اؤ دې لړ کې مخې ته پراته ټول قانوني خنډان به ختموي. نړیوالې مالیاتي ادارې ایي ایم ایف پاکستان ته د یو ارب ډالرو قرضې دقسط جاري کولو په مهال په پټرولیم مصنوعاتو دلیوي مالیې لګولو اؤ اسټيټ بینک ته دخپلواکه بڼې ورکولو شرطونه اېښودي وؤ. څېړونکي وایي هرکله چې دا قانوني مسوده دهیواد دصدر لخوا دلاسلیکولو نه وروسته دقانون شکل خپل کړی نو پاکستان به بیا دخپل دولتي بینک نه پور نه شي اخستی اؤ دشخصي بینکونو نه به په ګرانو نرخونو اؤ شرطونو پورونو ترلاسه کولو ته اړ وي پاکستان کې اپوزیشن ګوندونو ایي ایم ایف په وینا اسټیټ بینک ته دخپلواکه بڼې ورکولو سره سخت مخالفت ښودلی اؤ دریځ لري چې حکومت دبهرنیو پورونو لپاره دهیواد سرکاري بینک ایم ایم ایف سره ګاڼه کړی دی خو حکومت بیا وایي چې دهیواد دمعاشي ثبات لپاره اسټيټ بینک ته خپلواکه بڼه ورکول ضروري دي.
پاکستان کې په یوه ورځ نزدې اته زره کسان په کرونا وایرس اخته شوي
پاکستان کې دکرونا وایرس دخوریدو لړۍ همغسې چټک روانه ده اؤ سرکاري شمیرې ښایي چې په تیر یو شواروز کې نور نزدې اته زره کسان په دې وایرس اخته شوي اؤ 29 پرې مړه شوي دي. دکرونا دڅار دولتي ادارې این سي او سي د اتوار په ورځ ویلي په تیرو څلېریشتو ساعتو کې دهیواد دننه دکرونا وایرس دمثبتو پېښو کچه 12.46 فیصدي پاتې شوې ده. دسرکاري شمیرو له مخې 7978 نورو کسانو ته دکرونا وایرس ورپورې کیدو سره تر اوسه دغه هیواد کې په کرونا داخته شوؤ کسانو شمیره 14 لکه، 17 زره اؤ 991ؤ ته رسېدلې ده اؤ 29248 کسان په دې وایرس مړه شوي هم دي. این سي او سي وایي چې اوس هم هیواد کې په کرونا داخته ناروغانو دجملې څخه د 1455 تنانو روغتیایي حالت داندېښنې وړ دی. په تیرو څو میاشتو کې دپاکستان دننه د کرونا دمثبتو پېښو کچه له یو فیصدي هم په ښکته تللې وه خو دتیرې څه دپاسه یوې میاشتې راهسې اوس بیا د کرونا وایرس دخوریدو لړۍ چټک شوې ده اؤ دصحت محکمې چارواکي وایي د کرونا په تیزۍ سره دخوریدو تر ټولو ستر علت دادی چې خلکو احتیاط اؤ په روغتیایي سپارښتنو عمل پرېښودی دی. د پېښور خېبر مېډېکل پوهنتون مشر ډاکټر ضياالحق وي او ای ډيوه سره خبرو کې ته ویلي د کرونا وايرس نه ځانونو خوندي کولو لپاره خلک باید د حکومت د هداياتو سر سم د کرونا وايرس په ضد وېکسين ولګوي. د ډاکټر ضياالحق په وینا دکرونا نه دځان خوندي کولو لپاره ویکسین لګول يو مستند علاج دی او که یو څوک ويکسين ولګوي نو هغه ته ددې وایرس ورپورې کیدو خطره تر ډیره حده کمه شي. هغه وایي که د ویکسین لګول کیدو باوجود بیاهم چاته دا وایرس ورپورې شي نو اغېز یې دومره نه وي اؤ دهغه ژوند ژغورل کیدای شي.
بلوچستان:په امنیتي سرتېرو له خونړیو بریدونو وروسته جنرال باجوه سیمه کې دپوځیانو منځ ته ورغلی
بلوچستان کې په پوځ اؤ ایف سي ځواکونو دخونړیو بریدونه نه وروسته دپاکستان دپوځ سرلښکر جنرال قمر باجوه ویلي ددښمنو قوتونو له لوري دامن دتالاترغۍ کولو هڅې به کامیابېدو ته پرې نه ښودل شي. د 25 م او 26 مې جنورۍ په ماښام د ايران سرحدي پولې ته څېرمه د بلوچستان د تربت ضلعې په سبدان سیمه کې د پاکستاني پوځ پر يوه پوسته وسله وال بريد شوی ؤ، چې د پوځ وياندې ادارې ایي ايس پي ار په وینا 10 پوځیان پکې وژل شوي او درې نور ټپيان شوي هم وؤ. همدا شان پر 27مه جنورۍ د بلوچستان په ډېره بګټي سويي سيمه کې په يوه چاودنه کې دایف سي اؤ رضاکار فورس څلور عسکر وژل شوي ګڼ شمیر نور ټپیان شوي وؤ. ددغو بریدونو نه وروسته دشنبې په ورځ دپاکستان دپوځ سرلښکر جنرال قمر باجوه دپوځ دمورال لوړولو په خاطر دبلوچستان ایالت سفر کړی اؤ په کیچ اؤ تربت ضلعه کې یې ټوله ورځ دمامورو پوځیانو سره تیره کړې ده. دپوځ ویاندې ادارې ایي ایس پی ار پخپل بیان کې ویلي ددې سفر په مهال دایف سي په هیډکوارټرز یا مرکز کې دپوځ سرلښکر ته ایران سره په ګډه پوله د ازغن تار لګول کیدو اؤ امنیتي ګامونو په اړه احوال هم تیر کړل شوی دی. جنرال باجوه ویلي بلوچستان دپاکستان مستقبل دی اؤ ددې صوبې پرمختیا اؤ خوشحالي دپاکستان دپرمختیا په معنا ده. هغه ویلي پوځ به صوبایي حکومت سره دامن اؤ ثبات په ټینګښت کې خپلو مرستو ته دوام ورکوي. ایي ایس پي ار وایي جنرال باجوه دسبدان سیمې برید کې د وژل شوؤ پوځیانو قربانۍ اؤ ولولې ته د درناوي په وړاندې کولو سره وویل "دشهیدانو وینې به عبث نه ځي اؤ ترهګر به خپل انجام ته رسؤل کیږي" رپورټونه وایي د جنورۍ له څلورمې تر 28مې يواځې په بلوچستان کې نهه امنیتي پېښې شوې دي چې پکې د 13 امنيتي سرتېرو په ګډون ټول 28 تنه وژل شوي او 20 تنه ټپيان شوي دي، په ټپيانو کې اته د امنيتي ځواکونو سرتيري هم شامل دي. په بلوچستان کې د اوسنيو زياتره بريدونو ذمه واري بېلتون غوښتونکې بلوڅ وسله والو ډلو منلې دي، خو د جنورۍ پر 26 مه په چمن ښار کې د ليويز ځواک د سرتېري د وژلو زمه واري تحريک طالبان پاکستان منلې وه. څېړونکي او شنونکي په دې باور دي چې په بلوچستان کې اوسني حالات د افغانستان له حالاتو سره تعلق لري. پر افغانستان له نزدې نظر لرونکی خبريال او په کوټه کې د اردو ژبې "سما ټي وي" مشر جلال نورزي وي او ای ډیوه ته ویلي ګمان دا ؤ چې په افغانستان کې د طالبانو واک ته رسېدو سره به په بلوچستان او ټول پاکستان کې امنيتي حالات ښه شي، خو داسې ونه شول. هغه ویلي د پاکستان امنيتي ادارې او حکومتونه هم د داسې پېښو په مخنيوي کې ناکامه شوې دي. د پاکستان د کورنيو چارو وزير شيخ رشيد څو ورځې وړاندې د پاکستان په سېنټ کې د خبرو پر مهال په افغانستان کې د طالب چارواکو واکمنېدو ته په اشارې وویل، "د تېر کال د اګست له 15مې په پاکستان کې په خاصه بيا په خيبر پښتونخوا او بلوچستان ايالت کې امنيتي حالات ډېر خراب شوي دي". د شېخ رشيد په خبره دوی په هيڅ قيمت د ملک حالات خرابېدو ته نه پرېږدي.
اردوان ترکي رسنیو ته ګواښ کړی چې د ملي ارزښتونو پر خلاف دې خپرونې نه کوي
واشنګټن – د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوان د خالي یا شنبې په ورځ ترکي رسنیو ته ګواښ کړی، که داسې مواد خپاره کړي چې د هېواد بنیادي ارزښتونو ته ضرر ورسوي نو قانوني چلند به ورسره وشي. رویټرز خبري ادارې ویلي، اردوان په خپلې رسمي ویب پاڼه باندې لیکلي، د داسې اقداماتو اړتیا ده چې د ترکیې ملي کلتور پکې وساتل شي او د ماشومانو ودې ته په زیان رسونکو توکو باندې که هغه لیکلي، غږیز او یا تصویري وي ضرر و نه رسېږي. اردوان دغه ډول زیان رسونکي توکي نه دې په ګوته کړي خو ویلي یې دي چې که په رسنیو باندې داسې مواد خپاره شي چې زمونږ ملي او اخلاقي ارزښتونو ته او زمونږ کورني او ټولنیز جوړښت ته پکې زیان ورسېږي نو پر وړاندې به یې حقوقي او قانوني اقدامات وشي. اردوان د نېږدې شلو کالو راهیسې په واک کې دی او کله کله د رسنیو په موادو باندې نیوکې کوي چې د محافظه کاره اسلامي ارزښتونو سره په ټکر کې وي. ترکیې همدارنګه په دې وروستیو کلونو کې په رسنیو باندې د څار چارې زیاتې کړې دي په داسې حال کې چې تر ۹۰ فیصدو زیاتې یې دولتي دي او یا حکومت ته نېږدې دي. د ترکیې لویدیځو متحدینو او انتقاد کونکو ویلي، چې اردوان د ۲۰۱۶ کال د ناکامې کودتا له هڅې څخه د ټولنیزو حقونو او زغم د کنټرولولو لپاره کار اخلي. خو حکومت دا ردوي او وايي، دغه اقدامات په داسې حال کې چې ترکیه له کومو ګواښونو سره مخ ده اړین دي. د ترکیې د راډیو او ټي وي سوپریم کاونسل (RTUK) په ټولو انلاین خپرونو باندې بشپړه څارنه کوي او دا واک هم لري چې ځینې توکي ترې لېرې کړي. دوی همدارنګه ځینې ټي وي چاینلونه له دې امله جریمه کړي هم دي چې وايي د ترکیې له ارزښتونو څخه یې تیری کړی وو لکه د موسیقۍ هغه ویډیوګانې چې دوی هڅونکې او پارونکې ګنلې وې، همجنس بازۍ ته پکې اشاره شوې وي او یا د ولسمشر سپکاوی یې کړی وي. ددغه قانون لاندې په لسګونو زره خلک محاکمه شوي هم دي لکه د صدف کباس په نامه یوه وتلې ترکۍ خبریاله چې تېره اونۍ وروسته له هاغې بندي کړای شوه کله چې یې په خپلې ټویتر پاڼه باندې د اردوان د قصر په اړه یو متل خپور کړی وو او بیا د مخالف ټي وي چاینل لخوا بیا بیا خپور شو.
کابل:دپاکستان دامنیت سلاکار طالب چارواکو سره په مهمو معاملو خبرې کړې دي
د پاکستان دقامي سلامتيا دسلاکار معيد يوسف په مشرۍ د پاکستان دلوړپوړو حکومتي چارواکو يو پلاوى کابل ته رسيدلى دى اؤ دطالب چارواکو سره یې په دوه اړخيزه اړيکو اؤ یو شمیر نورو مهمو معاملو خبرې اترې کړې دي. په عین حال کې دپاکستان وزېر اعظم عمران خان ويلي نړيواله ورورولي د افغانستان دحالاتو نه پام اړولى نه شي او د غربي نړۍ فرض جوړيږي چې د بد امنۍ ښکار هيواد افغانستان د امن لپاره خپل کردار ولوبوي او کوټلې مرستې ورسره وکړي. کابل ته دخپل سفر نه دې وړاندې د قامي اسمبلى دباندنيو چارو دکميټې غونډى ته وينا کې معيد يوسف تور لګولى ؤ چې د افغانستان خاوره اوس هم د پاکستان په ضد کارول کيږي. دغه غونډه کې شريک هم د واکمن تحريک انصاف ګوند غړى ډاکټر رميش کمار د خپل حکومت افغان تګلاره باندې سختې نيوکې کوي او وايي پاکستان ته پکار دي چې د افغان طالبانو د بيځايه مرستو په ځائ خپلو کورنيو معاملاتو ته پام لرنه وکړي. چينايي ميډيا سره خبرو کې وزير اعظم عمران خان ويلي غربي نړى داسې نه شي کولى چې پرته د کوم هواري نه افغان شخړه هم داسې پريږدي. دا په داسې حال کې ده چې دشنبې په ورځ دپاکستان دملي سلامتیا دسلاکار معید یوسف په مشرۍ دپاکستان دلوړ پوړو چارواکو یو پلاوی کابل ته رسیدلی اؤ دافغانستان دبهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي اؤ د رئیس الوزراء د اداري معاون عبدالسلام حنفي په ګډون یې دنورو لوړ پوړو چارواکو سره خبرې کړې دي. کابل کې دپاکستان سفیر ښاغلي منصور احمد خان ټو يټ کړی دى چې پاکستانى پلاوى به د افغانستان سره دانساني او اقتصادي مرستو په ترڅ کې د اړونده افغان دولتي چارواکو سره لېدنې کوي. دمطبوعاتي رپورټونو ترمخه د معيد يوسف دغه سفر کې به دواړه خيزه اړيکو او د پولې د څارنې په انتظام هم خبرې اترى کيږي. د کابل د سفر نه دوه ورځې وړاندې د قامي اسمبلۍ د باندنيو چارو کميټې ته داحوال ورکولو په وخت معيد يوسف دا فغانستان دمخکینو حکومتونو په پرتله د پاکستان اؤ افغان طا لبانو دحکومت اړيکې مثالي ګرځولې وې. خو ورسره معيد يوسف دا هم په ګوته کړې وه چې د افغانستان خاوره لا اوس هم د پاکستان په ضد کارول کيږي. دې غونډه کې موجود د واکمن تحريک انصاف ګوند ديادې کمیټې غړى ډاکټر رميش کمار د معيد يوسف د خبرو پخلى کوي. وي او اى ډيوه سره خبرو کې ډاکټر رميش وويل د افغانستان خاوره مخکې دپاکستان په ضد کارول کیده او اوس هم کارول کيږي ځکه پاکستان ته پکار دي چې افغانستان سره د مرستو لپاره دبې ځايه هلو ځلو په ځائ خپلو کورنیو معاملو ته پام وګرځوي. خو دطالبانو دحکومت ویاند ذبیح الله مجاهد تیره ورځ خپل یو بیان کې ویلي وؤ چې دافغانستان خاوره دهیچا په ضد نه کارول کیږي اؤ طالبانو چې په دې اړه کومې ژمنې کړې وې هغې ته اوس هم ژمن دي. څيړونکي اعجاز خټک وايي که څه هم پاکستان په دې مطمينه ؤ چې دهند اثر یې افغانستان کې ختم کړو خو داسې بریښي چې په ګډه پوله د ازغن تار او د لا قانونه ټي ټي ېي پسر د پاکستان انديښنى لا اوس هم پځاى دي. وي او اى ډيوه سره خبرو کې هغه د معيد يوسف د کابل سفر ډير مهم وباله او زياته يې کړه پاکستان به د لاقانونه تحريک طالبان پاکستان د قيادت په افغانستان کى د فعاليتونو او د دوئ د موجودیت معاملې راپورته کوي. د پاکستان د کورنيو چارو مرکزي وزير شيخ رشيد پخلى کوي چې تير کال اګست مياشت په افغانستان دطالبانو د واکمن کیدو راپدیخوا پاکستان کې د ترهګرۍ په پېښو کې ٣٥ فيصدي زياتوالى راغلى دى. مرکزي وزير راتلونکو دوؤ مياشتو کې په دغو پيښو کې د لا نور زياتوالي خبردارى هم ورکړی دی.
داعش افغانستان کې پراختیا مومي،طالبانو لپاره یې مخنیوی ګران دی،څېړونکي وایي
تير کال 2021م کې د داعش ډلې د بريدونو په اړه شوې نظر پوښتنه ښايي چې داعش تر ټولې زیاتې مرګ ژوبلې په افغانستان کې کړي دي۔ پوهانو خبرداری ورکړی چې د افغانستان نه د امريکايي پوځ له وتلو وروسته دغه ډله افغانستان کې پراختیا مومي اؤ په افغانستان کې د داعش خراسان ډلې موجودیت د افغان طالبانو د پاره يو لویې ګواښ دی. څېړونکي وایي طالبان دا وخت په اقتصادي او سياسي توګه دومره کمزوري دي چې دوئ په بشپړه توګه دداعش مخنيوی نه شي کولی۔ بلخوا د افغان طالبانو مرستيال ترجمان انعام الله سمنګاني وي او ای ډيوه ته ويلي چې داعش خراسان ډله په افغانستان کې اوس کوم منظم شکل نه لري او د افغانستان ترڅنګ د نړۍ نورو ملکونو لپاره د خطرې لامل نه شي ګرځېدلی۔ څېړونکې وايي په افغانستان کې دا وخت داعش خراسان يوازینۍ داسې ترهګره ډله ده چې د افغان طالبانو په ضد جنګېږي او په بيلابيلو ښارونو کې د ترهګرۍ د پېښو ذمه واري هم په سر اخلي۔ په دې هکله د پېښور پوهنتون د نړيوالو اړيکو د څانګې استاد ډاکټر خورشيد خان وي او ای ډيوه ته وايي افغان طالبان د موجوده سياسي ستونزو او اقتصادي بحران له امله نه شي کولی چې په هېواد کې دداعش خراسان په مکمله توګه مخنيوی وکړل شي۔ " چې دوی کله حکومت ته راغلل نو حکومت کې خو به دوی جنګ نه شي کولی په هغه انداز چې دوی به غرونو ته وختل او جنګونه به يې کول" نوموړی وايي " اوس خو به دوئ له يو کنونشل يا روايتي پوځ پکار وي او په موجوده حالاتو کې د دوئ د وس کار نه دی، او بل دا چې د دوئ خپل منځ کې اختلافات هم سېوا دي او ترشا یې هم داسې کوم سپورټ يا مرسته نشته، بل طرف ته که مونږ وګورو نو دا نظريه هم ده چې د داعش په شا داسې څه عالمي طاقتونه دي چې هغوی داعش کارول غواړي د دې علاقې د غېر مستحکم کولو لپاره، نو که دغه خبره وي نو بيا دا (داعش) يو مضبوط طاقت دی او طالبان يې نه شي کنټرول کولی" په اسريل کې د مير اميت په نوم د استخباراتو او ترهګرۍ د مالوماتو مرکز د څېړنې په هکله د وي او ای په یو رپورټ کې ويل شوي چې داعش خراسان تير کال په افغانستان کې تر ټولو زيات 365 ترهګریز بريدونه کړي او 2210 کسانو ته یې مرګ ژوبله اړولې ده۔ رپورټ کې ويل شوي په کال 2020م کې داعش په افغانستان کې 82 بريدونه کړي او 835 کسانو ته يې مرګ ژوبله اړولې وه۔ څېړونکي وايي داعش خرسان د افغانستان ترڅنګ د ګاونډي هېوادونو لپاره هم يو لویې ګواښ دی او دغو هېوادونو ته به مخه کوي چې له امله به يې د افغانستان ترڅنګ نزدې هېوادونو کې هم د امنيت وضعه خرابه شي۔ په افغانستان کې د داعش خراسان پرضد د طالبانو لخوا دترسره شويو عملياتو په اړه د د امنیتي چارو څېړنکار او د فاټا ريسرچ سنټر مشر منصور محسود وي او ای ډيوه ته وايي د دغې عملياتو په نتيجه کې يو شمېر د داعش خراسان غړيو د پاکستان مخه کړې او د موجودګۍ ښکاره کولو لپاره وخت په وخت د کاروايانو ذمه ورۍ هم اخلي۔ " خوا وشا دوه مياشتې مخکې افغان طالبانو چې د دوئ خلاف اپرېشن شروع کړو نو ډېر يې کمزوري کړل شو د دوئ ځيني خلک راغلل پاکستان ته او باجوړ او مومندو علاقه کې پټ شول او ځينې پکې ټي ټي پي کې شامل شول، پاکستان کې د دوی نټ ورک يا شبکه ډېره کمزورې ده، او دعوې صرف دې لپاره کوي چې په ميډيا کې راشي او خلکو ته خپله موجودګي وښايي" د افغان طالبانو مرستيال ترجمان انعام الله سمنګاني وي او ای ډيوه ته وايي داعش خراسان ډله په افغانستان کې اوس کوم منظم شکل نه لري او د افغانستان ترڅنګ د نړۍ نورو ملکونو لپاره د خطرې سوب نه شي ګرځېدلی۔ " اوس نوي نظام کار شروع کړی او د دوئ چې کوم امنیتي نظام دی نو هغه ورځ تربلې په ښه کېدو دی او هغه کنټرول يې په زياتېدو دی، د هغوی (داعش خراسان) ډيرې منصوبې شنډې کړل شوي، ډېر زيات غړي یې ووژل شول، ډېر زيات يې ونيول شول نو في الحال داسې يو غټ ګواښ هغوئ افغانستان او نړيوالو ته نه دی" ياد مرکز چې روانه اوونۍ د داعش د بريدونو په اړه خپل رپورټ جاري کړی، پکې ويل شوي چې افغانستان کې د داعش بريدونه د تير کال د نيمايۍ نه وروسته هغه وخت زيات شوي چې امريکايي ځواکونه د افغانستان څخه وتلي او طالبانو دغه هېواد نيولی دی۔ د وي او اې د خبر ترمخه داعش تیر کال تر ټولو خونړی بريد د اګست په مياشت کې د کابل په هوايي اډه کړی، او په دغه ځانمرګي بريد کې د 170 پورې افغان وګړي او 13 امریکايي سرتيري وژل شوي وؤ.
پاکستان کې په کرونا وایرس نور27 کسان مړه شوي،د1375 کسانو حالت سخت دی
سرکاری شمیرې ښایي چې د تیر یو شواروز په مهال پاکستان کې په کرونا وایرس نور 27 کسان مړه شوي اؤ 7963 تنانو ته دغه وایرس ورپورې شوی دی. دخالي په ورځ پاکستان کې په کرونا دڅار دولتي ادارې این سي او سي ویلي چې دا مهال په هیواد کې په کرونا وایرس داخته 1375 کسانو روغتیایي حالت داندېښنې وړ دی. دتیرو څلېریشتو ساعتو په مهال پاکستان کې د کرونا وایرس دمثبتو پېښو کچه 11.31 فیصدي پاتې شوې ده خو دسرکاري شمیرو په پرتله بیا ډاکټران وایي په دې هیواد کې د کرونا دمثبتو پېښو شرحه زیاته لوړه ده خو زیاتره خلک دکرونا دټيسټونو یا معاینې کولو څخه ډډه کوي . په په تیرو څو میاشتو کې دپاکستان دننه د کرونا دمثبتو پېښو کچه له یو فیصدي هم په ښکته تللې وه خو دتیرې څه دپاسه یوې میاشتې راهسې اوس بیا د کرونا وایرس دخوریدو لړۍ چټک شوې ده اؤ دصحت محکمې چارواکي وایي د کرونا په تیزۍ سره دخوریدو تر ټولو ستر علت دادی چې خلکو احتیاط اؤ په روغتیایي سپارښتنو عمل پرېښودی دی. شمیرې ښایي چې د کرونا وبا دپیل څخه تر اوسه پاکستان کې ټول 14 لکه 10 زره اؤ 33 کسان په دې رنځ اخته شوي اؤ 29219 تنان پرې مړه شوي هم دي. دخیبر پښتونخوا حکومت ویاند بیرسټر سیف تیره ورځ مطبوعاتو ته ویلي وؤ چې په یو شواروز کې په پېښور اؤ کوهاټ کې د کرونا وایرس کچه 30 فیصدي ته رسیدلې ده اؤ په مردان کې به دا کچه 23 اؤ نوښار کې 17 فیصدي ده. هغه ویلي وؤ دګرد هیواد په څېر خیبر پښتونخوا کې هم دکرونا اومي کرون ډول په چټکتیا سره خوریږي چې له دې امله دضلعو ډپټي کمشنرانو چې هغو سیمو کې د لاک ډاؤن پځائ کولو وینا شوې ده چرته چې د کرونا وایرس دمثبتو پېښو کچه تر لسو فیصدو لوړه وي.
د افغانستان نه بيرته ستانه شوي وزيرستاني کډوال: د دوی سره شوې ژمنې دې پوره شي
په داسې حال کې چې د قدرتي افتونو په وخت د انتظام صوبايي ادارې (پي ډي اېم اې) د افغانستان نه بيرته د ستانه شوو وزيرستاني کډوالو دپاره مرستې اعلان کړي، کډوال وايي دوی چې کله بيرته ستانه شو د دوی سره چې د کومو اسانتياو ژمنې شوي هغه دې پوره کړی شي. د افغانستان څخه بيرته راغلی وزیرستان کډوال رسول زمان وايي، يوه اوونۍ وړاندې د کډې سره د خوست د ګلان کېمپ نه د شمالي وزيرستان د غلام خان پولې ته راغلی، هلته يواځې د ده نوم ليکنه شوې، د کورنۍ دپاره ورته يو ټېنټ، ځينې خوراکي او غېر خوراکي توکي ورکړی شوي او بيا د بنو بکاخېل کډوال کېمپ نه بهر ساتل شوي دي. وي او اې ډيوه سره په خبرو کې هغه وویل، د دوی د راتلو په مهال د دوی دپاره هیڅ انتظام نه وو، دوی اوس هيڅ اسانتيا او خرڅ خوراک نه لري، او په دې سخته يخنۍ کې په شاړ بيابان پراته دي. نوموړي زیاته کړه دوی غوښتنه کوي چې يا دې خپلې علاقې ته ستانه کړی شي او يا دې ورته دلته اسانتياوې برابر کړی شي. خو د پي ډي اېم اې وياند احسان داوړ وايي، د افغانستان څخه بيرته د راتلونکو کډوالو دپاره په غلام خان ټول انتظامات شوي، او چې د چا نوم ليکنه شوې ټولې اسانتياوې ورته برابر کړی شوي، د کډوالو د بيرته راتلو او دلته په ځای کولو په عمل کې ډېرې ادارې کار کوي، د دې خلکو تصديق کوي او دغه عمل روان دی. يو بل کډوال ملک مير باز خان چې د افغانستان څخه بيرته ستون شوی وايي هغه د کډوالو مشري هم کوي، وي او اې ډيوه سره یې په خبرو کې وويل، د بيرته ستنېدو په مهال پاکستاني چارواکو دوی ته د بنيادي اسانتياو لکه د تعليم، صحت، استوګنې او بجلۍ ورکولو ویلي خو کله چې دوی بنو ته راوستل شوي هلته ورته هيڅ اسانتيا نه ده برابر کړی شوې. هغه ادعا وکړه کډوال راوستل شوي او د يو خوړ يا خوړې په غاړه په شاړه کې غورځول شوي دي. نوموړي زیاته کړه د افغانستان څخه په زرګونو کورنۍ بيرته راغلي، او بې د اسانتياو او بې د کوم انتظام څخه داسې په ډاګه پراته دي. هغه وويل دوه ورځې وړاندې دوی د اسانتياو دپاره احتجاجي مظاهره کړې او اوس په چارواکو پسې جرګه ليږي. ملک مير باز خان وويل، په دغو کډوالو کې زياتره هغه دي چې د افغانستان سره په پوله پرته علاقو کې کلي او کورونه لري، او د ډېرو سره پکې شناختي کارډونه نشته نو اوس چې حکومت کومې مرستې اعلان کړي هغه کډوالو ته د شناختي کارډ او موبايل سيم د لارې ورکول کيږي، نو چې د چا سره شناختي کارډ نه وي مرستې به څنګه ترلاسه کړي. د پي ډي اېم اې وياند احسان داوړ وايي، د افغانستان څخه د وزیرستاني کډوالو د بيرته ستنېدو عمل د دسمبر د لسمې نه پېل شوی او تر دې وخته پورې نزدې پينځه زره کورنۍ بيرته راغلي دي او په دوی کې د 1000 کورنيو تاييد شوی چې دا کډوال دي. هغه وويل دغو کډوالو ته په غلام خان پوله لومړۍ اسانتياوې ورکړی شوي او اوس ورته یو کروړ 88 لکه روپۍ نورې د خوراک او مياشتې د نور مصرف دپاره اعلان شوي دي. او نوموړی زیاتوي د کډوالو د نوعيت په تاييدولو يا تصديق کار روان دی، او چې دغه عمل څنګه سر ته رسي د دوی سره به هم مرستې کولی شي، د شناختي کارډ په اړه نوموړی وايي دا د حکومتونو کار دی. او د شمالي وزيرستان د مرستيال کمشنر دفتر وايي، کډوال را روان دي او د دوی جاج اخستل کيږي او د اسانتياو برابرتيا ورته کولی شي. د قبايلي ضلعې شمالي وزيرستان څخه په کال 2014 کې هغه وخت ځايي خلک کډوال شوي چې کله دغلته د ضرب عضب په نوم د وسله والو تندلاو پرضد پوځي عملیات کېده، هغه وخت ويل شوي وو چې د شمالي وزيرستان نه نزدې يو لک کورنۍ کډوالې شوې او 20زره پکې افغانستان ته تللې وې. پي ډي اېم اې وايي، د شمالي وزيرستان نزدې نور ټول کډوال بيرته ستانه کړی شي يواځې د 15زرو پورې کورنۍ اوس هم کډوالې دي او د بيرته ستنولو په عمل یې کار روان دی.
په لاهور کې د پب جي لوبې کوونکي هلک خپله مور، دوه خوېندي او ورور وژلي دي، پولیس وایي
د پاکستان د پنجاب صوبې پوليسو ويلي، يو تنکي ځوان هلک چې د پب جي (PUBG) لوبه يا ګېم يې کولو، خپله مور، دوه خوېندې او ورور يې وژلي دي. د پنجاب پوليسو (اېس اېس پي) عمران وايي، د دغه پېښې وروسته یې چې په وژنو د تورن هلک نه پوښتنې وکړې، دوی ته مالومه شوې چې په دغه هلک د پب جي لوبې اثر وو او د هغې اثر له امله يې تماچه راخستې، او دغه وژنې يې کړي دي. پوليس ويلي دغه هلک چې وژنې يې کړي د 12 ټولګي زده کوونکی دی. هغه ويلي چې کله به يې په لوبه کې ماتې خوړه هغه به ځانله کېدو، مايوسۍ ته به تلو او يو خاص کیفيت به پرې راتلو، او د دغه کيفيت له امله يې د شپې په مهال تماچه راخستې اول يې په مور ډزې کړي، بيا يې خويندې ويشتي او بيا يې ورور ويشتی دی. ايا پب جي لوبه دې ته هڅول يا پارول کوي چې څوک دې ټوپک تماچه راواخلي او ډز دې وکړي؟، په موبايل پب جي لوبه کوونکی 33 کلن ګل محمد وايي، هو، دا لوبه په سړي اثر کوي خو د هغه په وېنا کېدی شي د دې تعلق د عمر سره وي. وي او اې ډیوه سره په خبرو کې هغه وویل، تعلق يې د عمر سره خامخا دی او په ماشومانو به يې اثر وي ځکه چې د دې لوبې کوم اصطلاحات دي، لکه چې ټوپک راواخله، ګولۍ راکه، او نورې داسې خبرې، ځکه د دې اثر په عمل کې راتلی شي. هغه وویل هغه دا ګېم يا لوبه د لوبې تر حده کوي، خو کله کله په لوبه کې کارېدونکي اصطلاحات يا خبرې په عادي ژوند کې هم د هغه خلې نه ووځي. د هغه په نظر ماشومانو ته دا څيز رښتيا ښکاري، او کېدی شي هغه دا سوچ کوي که په رښتيا داسې وکړي نو څنګه به شي. د نفسياتي ناروغو ډاکټره سبا وايي، که پب جي ګېم يا بله کول او يا داسې لوبه يا ډرامه ليدل د حساب نه زیات شي نو د هغې اثر خامخا وي، او اثر د دې حده پورې تلی شي چې دغه ګېم کوونکی يا ډرامه او فلم کتونکی دې ته راپارولی شي چې هغه دغه کار په عمل کې راولي. وي او اې ډیوه سره په خبرو کې سبا وویل، دا نفسياتي ناروغي ده چې يو څيز ډېر زيات شي نو هغه بيا خامخا اثر کوي، ماشومان دومره پرېښودل نه دي پکار چې هغه پسې هر څه پرېږدي او يواځې په دغه لوبه کې ننوځي. هغې وويل چې مور پلار په ماشومانو نظر ساتل پکار دي چې هغه هر وخت يواځې يوه لوبه نه کوي، پکار ده چې د يو ټاکلي وخت لکه څو دقيقې دغه لوبې ته پرېښودل شي. هغې زیاته کړه، کله چې يو عمل ډېر زيات شي نو که ماشوم وي او که لوی وي هغه بيا دې حد ته تلی شي چې دغه تن په خپله دغه لوبه يا کار په عمل کې راولي، دا نفسياتي مسله ده ځکه په دې کې ډېر احتياط پکار دی. په لاهور کې د پېښې رامنځته کېدو وروسته پوليس چارواکو ویلي، دوی ګڼي چې د پب جي لوبه په ځانګړي ډول په ځوان کُل بدې اغېزې کوي او دوی ته دغه رنګ پېښې وړاندې هم رپورټ شوي دي، ځکه د پنجاب پوليسو پرېکړه کړې چې مرکزي حکومت ته سپارښتنه وکړي چې په پب جي لوبه بندېز ولګوي.
کراچۍ: علي وزیر ناروغه دی، د زندان چارواکو د ميرانشا پوليس تاڼې ته د لېږلو اجازه غوښتې، وکيل يې وايي
د جنوبي وزیرستان نه د قومي اسمبلۍ غړي او د پښتون ژغورنې غورځنګ (پي ټي اېم) مخکښ علي وزیر ، وکيل وايي علي وزير ناروغه دی، شپه يې د زندان په روغتون کې تېره کړې او د جېل چارواکو د سيند حکومت نه غوښتي چې اجازه ورکړي چې هغه د ميرانشا تاڼې ته وليږي. د علي وزیر وکیل قادر خان اېډوکېټ وي او اې ډیوه ته وويل، پرون د جمعې په ورځ (28 جنورۍ) د کراچۍ د ترهګرۍ ضد 12 نمبر عدالت کې د علي وزير د قضيې اورېدنه وه او دوه پوليس ګواهانو پکې عدالت خپل بيانونه وړاندې کړي او هغه پرې جرح مکمل کړې ده. د کراچۍ په زندان کې دننه په 12 نمبر عدالت کې د علي وزیر پرضد د کال 2020 د قضيې اورېدنه شوې ده، په ياده قضيه کې د پاکستان سپريم کورټ علي وزیر ته ضمانت ورکړی دی. دا وخت علي وزير د کال 2018 په قضيه کې په زندان کې بندي دی. په دغه قضيه کې د علي وزیر د ضمانت په خواست اورېدنه کيږي، او په دغه قضيه کې د اورېدنې دپاره راتلونکې نېټه 31 جنوري ورکړی شوې ده. قادر خان اېډوکېټ وايي، پرون د اورېدنې په مهال د علي وزیر صحت سم نه وو، او ویلي يې دي چې تيره ټوله شپه يې بلډ پرېشر وو او شپه يې په روغتون کې تيره کړې ده. نوموړي زياته کړه، د کراچۍ د مرکزي زندان چارواکو د سيند صوبې حکومت ته ويلي چې اجازه ورته ورکړي چې علي وزیر د شمالي وزیرستان د میرانشا تاڼې ته وليږي. د سيند صوبايي حکومت ته د جېل سپرنټنډنټ ويلي، د کال 2020 په قضيه کې د علي وزیر پرضد د شمالي وزیرستان د اډيشنل سيشن جج په عدالت کې د لوډ سپيکر د قانون د سرغړونې لاندې مقدمه روانه ده، هغه دې هلته ولېږل شي او دلته به يې د قضيو اورېدنه د ويډیو لنک د لارې کولی شي. پښتون ژغورنې غورځنګ د علي وزير او نورو بندي غړو دپاره احتجاجي جلسې روانې کړي دي. د پاکستان حکومت او پوځ د وړاندې نه په پي ټي اېم تورونه لګولي چې د بهر هېوادونو نه پېسې اخلي او په بهرنۍ ایجنډا لګيا تحریک دی. خو پي ټي اېم دغه تورونه رد کړي او وايي چې پي ټي اېم پرامنه او د پښتنو د حقونو دپاره جوړ غورځنګ دی او د تورونو د ثابتولو دپاره يې د کمېشن جوړولو غوښتنه کړې ده.
امریکې د کم امدن ملکونو ته د کرونا وېړیا وېکسین ورکول ګړندي کړي
د نړۍ د کم آمدن ملکونو ته د کرونا واېرس مخنیوي لپاره وېړیا وېکسین ورکولو دپاره امریکې خپل کوششونه ګړندې کړي دي. وايټ هاوس د زیارت، پنجشنبې، په ورځ اعلان وکړو چې د مرکزي اېشیا هېواد تاجکستان ته یې د فاېزر کمپنۍ کرونا وایرس مخنیوي لپاره درې لکه درې لکه وېکسین ورکړي. د وایټ هاوس یو چارواکي وي او ای ته وېلي دغه وېکسین د زیارت یا پنجشنبې په ورځ تاجکستان ته لېږل شوي دي. د دې نه یوه ورځ وړاندې واېټ هاوس اعلان کړی وو چې امریکې د نړۍ لږ تر لږه ۱۱۲ ملکونو ته ۴۰۰ ملینه وېکسین رسولي. د امریکې صدر جو باېډن د صحت چارو لپاره مشر صلاح کار ډاکټر اېنتني پاوچي وي او ای سره په یو ځانګړې مرکه کې وېلي کرونا واېرس ته ماتې ورکولو لپاره د نړۍ ملکونو ته وېکسین رسول د امریکايي تګلارې برخه ده. نوموړي وېلي،”دا ډېره ضروري ده. د نړیوالې وبا مخنیوی په نړیوال حل او نړیوال کوششونو سره کېدی شي. ددې له کبله امریکا د کم امدنۍ ملکونو ته وېکسین ورکولو لپاره په خپلو وعدو کلکه ولاړه ده او دا سر ته رسوي. “ تاجکستان ته د امریکې لخوا د وېکسین تازه خوراکونو ورکولو سره به دغه هېواد په مجموعي توګه با ندې د فاېز کمپنۍ جوړ ۲۹۹،۵۲۰ وېکسین ترلاسه کړي. نړۍ کې د برابرۍ په بنیاد د کرونا وېکسین یقینيکولو لپاره جوړ پروګرام، کووېکس د لارې دغه وېکسین ورکړل شوي. ناقدین وايي که څه هم امریکې د کرونا واېرس مخنیوي لپاره د نړۍ د هر یو ملک نه زیاتې مرستې کړې، خو بیا هم د نړۍ مالداره ملکونه د کرونا واېرس مخنیوي لپاره د غریب ملکونو سره د مرستو کولو زیات وس طاقت لري. ځنې ملکونه او ادارې په نړیواله کچه د هغه تړون لپاره کوششونه کوي چې د کرونا واېرس مخنیوي وېکسین جوړوونکو کمپنو پېټنټ یا حق ختم کړي چې د دوایانو نورې کمپنۍ د وړاندې شوي طبي تحقیق په بنیاد وېکسین جوړ کړي. نړیوالې مرستندویه ادارې وايي د دوایانو جوړوونکو نورو کمپنو ته د کرونا واېرس مخنیوي وېکسین تیارولو اجازت ورکول ددغه واېرس د مخنیوي لپاره ډېر مهم دي. د نړیوالې مرستندویه ادارې اکسفام امریکا یو چارواکی رابي سلورمېن وايي امرېکې له د نړۍ کم او منځني آمدن ملکونو دې غوښتنې ته ځواب ورکولو مشري پکار ده چې هغوي د غربي ملکونو د تحقیق په بنیاد د خپلو خلکو لپاره پخپله وېکسین تیار کړي. د کرونا واېرس مخنیوي لپاره د امریکايي وېکسین ترلاسه کوونکو ملکونو په فهرست کې تاجکستان خپلو خلکو ته د وېکسین ورکولو کمپاېن کې په تېزۍ سره مخ په وړاندې روان دی. د صحت نړیوالې ادارې ترمخه د روان کال شروع کېدو په وخت د ۱۰ ملینه ابادۍ په دغه هېواد کې ۶.۹ ملین خلکو ته د کرونا واېرس مخنیوي وېکسین ورکړی شوي. تاجکستان کې تراوسه پورې په ۱۷،۶۰۰ کسانو کې د کرونا واېرس پخلی شوی او ۱۲۵ کسان ددې د لاسه مړه شوي دي.
نړیوالې ټولنې د افغان ښځینه فعالانو په بې درکۍ تشویش څرګند کړی
افغانستان لپاره د امریکې ځانګړي استازي ټامس وېسټ افغانستان کې په خصوصي توګه دښځو فعالینو د بې درکیو په رپورټونو فکرمندي ښودلي او د طالبانو نه یې غوښتنه کړې چې د بې درکه ښځو فعالینو راخوشې کولو لپاره دې ګامونه پورته کړي. نوموړي دا خبرې پداسې حال کړي چې د بشري حقونو نړیوالې ادارې هیومن راېټس واچ ویلي په افغانستان کې د ښځو فعالینو په زور د بې درکه کېدو ته د طالبانو ځواب د هغوي ارادې ښکاره کړي چې د طاقت د غیر قانوني استعمال د لارې د ښځو فعالینو اوازونه غلي کړي. ټامس وېسټ د ټوېټردلارې پوښتنه کړې چې نړۍ د افغان ښځو فعالینو، تمنا پروانا او عالیه په اړه حېرانه ده چې هغوي چېرته دي؟ ښاغلي وېسټ وویل هغه او ملګري یې د دغه بې درکه شوو افغان فعالینو په حفاظت خپلو کورونو ته د ستنېدو لپاره کوششونه کوي. نوموړي وویل د اظهار ازادي د ټولو افغانانو بنیادي حق دی. د افغان ښځو، جینکو او بشري حقونو لپاره د امریکې ځانګړې استاذې رینا عامري په خپل ټوېټر پېغام کې د تمنا زریاب پریاني، پروانه ابراهیم خېل، عالیه عزیزي او نورو افغان فعالینو په فوري توګه د خوشې کېدو غوښتنه کړې او په افغانستان کې یې د زدکړو، روزګارونو او بشريحقونو لپاره کوټلي ګامونو پورته کولو غږ کړی. بلخوا د یورپي اتحاد، فرانس، جرمني، اټلي، ناروی، برطانیې او امریکې خصوصي استاذو اوسلو کې د جنورۍ په ۲۴ مه نېټه د افغانستان په ا منیتي وضع او بشري حقونو په اړه د افغان طالبانو او د افغان د مدني ټولنې فعالینو سره د ملاقاتونو وروسته په یو شریکه اعلامیه کې په دې خبره ټینګار کړی و چې افغانستان کې د بشري حقونو بحران او د ټولو افغانانو د ستونزو مخنیوي لپاره دې ضروري ګامونه پورته کړی شي. یورپي هېوادونو او امریکې په طالبانو زور راوړی چې د بشري حقونو زیاتو شوو سرغړونو، د ښځو فعالینو په زور بندي کولو، د خلکو په جبري بې درکیو، د میډیا بندیزونو، د عدالت نه ماورا وژنو، په ښځو تشدد، او د جینکو په تعلیم بندیز ودرولو او ددې ختمولو لپاره ګامونه واخلي. څو ورځې وړاندې د بشري حقونو د څار نړیوالې ادارې او اېمنېسټي انټرنېشنل په کابل کې د دوو ښځینو فعالانو په لادرکۍ ژورې اندېښنې څرګندې کړې وې او د طالبانو نه یې غوښتنه کړې وه چې د دوی په اړه پلټنې وکړي او زر تر زره یې خوشې کړي. د جنورۍ د 19مې په شپه په کابل ښار کې بې درکه شوي دوې ښځینه فعالانې تمنا زریاب پریاني او پروانه ابراهیم خېل تر اوسه لا هم خپلو کورونو ته نه دي ستنې شوې. د بشري حقونو د څار نړیوالې ادارې پخپل بیان کې ویلي، د تمنا پریاني، پروانه ابراهیم خېل او نورو ښځینه فعالانو په ظاهره جبري ورکېدو ته د طالبانو غبرګون د دوی اراده څرګندوي چې غواړي په غیرقانوني توګه د ښځو د مخالفو اوازونو مخه ونیسي. د جنورۍ پر شپاړسمه مېرمن پریاني او پروانه ابراهیم خېل په کابل کې په ښځو د زور پردې کولو او د طالبانو د یو لړ نورو بندیزونو پر ضد په احتجاجونو کې برخه اخیستې وه. د ایچ آر ډبلیو د رپورټ له مخې عیني شاهدانو دعوه کړې چې د جنورۍ د 19مې په شپه وسلوالو کسانو- چې وایي د طالبانو استخبارات وو- د مېرمن پریاني د کور دروازه یې ماته کړې او د هغې په ګډون یې د هغې درې خویندې هم د ځان سره بوتلې دي. د مېرمن تمنا هغه وېډیو هم پر ټولنیزو رسنیو خپره شوې- چې وایي طالبان یې کور ته ورغلي او هغه پکې په چیغو وایي طالبان یې د کور دروازې ته ولاړ دي. تمنا په دې ويډیو کې نارې وهي چې ورسره دې مرسته وشي. د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د فرانس پریس خبري ایجنسۍ سره په مرکه کې یوې خواته ویلي حکومت یې حق لري چې د خپلو مخالفینو خلاف اقدامات وکړي، خو بلې خواته وایي دوی په کابل کې ښځینه احتجاج کوونکې نه دي نیولې. مجاهد تور پورې کړی وو چې په کابل کې ځینې ښځې د دې لپاره د دوی د حکومت په خلاف احتجاجونه کوي چې وایي بهرنیو هېوادونو ته د تګ لپاره لاره جوړه کړي.
شمالي کوریا وايي د وسلو دوه نورې کامیابې تجربې یې کړي دي
شمالي کوریا د جمعې په ورځ وویل چې دا هفته د وسلو دوه ورستۍ ازموینې یې کامیابې وې. د اېسوسي اېټېډ پرېس خبري ادارې ترمخه، شمالي کوریا سږ کال تر اوسه پورې د وسلو شپږ ازموینې کړي دي چې په ورستیو میاشتو کې د هېواد په ازماېښتې هلو ځلو کې چټکتیا څرګندوي. د رپورټ ترمخه شمالي کوریا د وسلو ورستۍ ازموېنې د نهې، سه شنبې، او د زیارت، پنجشنبې، په ورځ وکړې چې معلومات یې جاپان او جنوبي کوریا ترلاسه کړي وو. د شمالي کوریا مشر کېم جونګ اونګ د ازموېنو کتنه نه ده کړي خو ای پي په خپل رپورټ کې وایي هغه د ګوله بارود یوې کارخانې ته ورغلو او هلته کارکوونکو هغه سره د فادارۍ ژمنه وکړه او حکومتي مطبوعاتو ترمخه کارکوونکو وویل کېم د امریکې او اتحادیادو د سامراجیت په ضد په مېړانه ولاړ دی. ای پي وايي کېم نه یوازې د هېواد د محدودو وسایلو باوجود په وسلو کې اضافه کوي بلکې د ګواښونو دلارې واشنګټن نه مراعات هم ترلاسه کوي. واشنګټن د هغو اقتصادي بندیزونو مشري کوي چې د اېټمي هلو ځلو په سر د شمالي کوریا په ضد لګول شوي دي. د شمالي کوریا حکومتي خبري ادارې کورین سېنټرل نیوز اېجنسي د وویل شمالي کوریا د زیارت، پنجشنبې، په ورځ د دوو بېلېسټک مزایلو تجربې وکړې او مزایلو په سمندر کې هدف په کره ډول وویشتلو. خبري ادارې وویل د نهې، سه شنبې، په ورځ ازموینه کې د اوږدې فاصلې پورې تلوونکی مزایل و چې دوه ګنټې او 35 منټو پورې مزل کولی شي او 1800 کلومېټرو پورې هدف ویشتلی شي. په سول کې د جنوبي کوریا د یوالي وزارت وویل د شمالي کوریا د وسلو تجربي سیمه بیرته د ټکر او د تاوتریخوالي په لورې بوځي. وزارت وویل شمالي کوریا دې د وسلې تجربې بندې او مذاکرات دې شروع کړي.
دقبایلي سیمو خېبر پښتونخوا صوبه کې په ورګډولو سپریم کورټ حکومت نه ځواب غوښتی
دقبايلي ضلعو په خيبر پښتونخوا صوبه کې د ورګډولو لپاره دشوي ٢٥م دستوري بدلون په ضد دعریضو یا خواستونو اوريدنې په وخت د سپريم کورټ د دري کسيزه بينچ مشر عمر عطا بنديال ويلي د عدالت په وړاندې ډيرې مهمې نکتې مخې ته راغلې دي. عدالت مرکزي او دخيبر پښتونخوا حکومتونو ته دراتلونکې فرورۍ میاشت کې ددې قضيي دبیا اوریدنې په مهال دځوابونو وړاندې کولو وینا هم کړې ده. سپریم کورټ ته په شوؤ دغو خواستونو کې د ٢٥م دستوري بدلون رد کولو او د قبايلي ضلعو دمخکیني حيثيت پځاى کولو غوښتنې شوې دي. قانون پوهان وايي دا امکانات ډير کم دي چې سپريم کورټ دپارليمان لخوا په دروند اکثریت سره منظور کړى شوى دستوري بدلون رد کړي. د ٢٥م دستوري بدلون په ضد دخواستونو اوريدنې په وخت د عریضه کوونکو وکيلانو دريځ خپل کړى چې فاټا د وړاندې نه دکومې صوبې برخه نه وه او خپل ځانګړی حيثيت یې لرلو چې دغه حیثیت د ملکي دستور په اساس بدليدلى نه شي. د سپريم کورټ د دري کسيزه بينچ په وړاندې دوئ دا اعتراض هم کړى چې د ملکي دستور ترمخه دقبايلي سيمو د راتلونکي په هکله د ځایي قبايلي نماینده جرګې نه رایې اخستل ضروري وؤ خو په دې عمل نه دى شوى. بينچ کى دشامل جج ښاغلي منصور وينا وه چې دستور جوړونکو ځکه وفاقي برخې بيلې ساتلې چى د دوئ کلتور او ځانګړي حيثيت ته تحفظ ورکړى شي. په دې موقعه د بينچ مشر جسټس عمر عطا بنديال ومنله چې سپريم کورټ د دستوري بدلون په هکله محدود واک لري خو ورسره ېې دا هم په ګوته کړه چې درخواستونو کې د عدالت په وړاندې ډيرې مهمې نکتى راپورته شوي دي. هغه وویل عدالت دا پريکړه کولى شي چى د خواستونو باضابطه اوريدنې لپاره لارجر يا په ډيرو ججانو جوړ ګډ بينچ وټاکي. د تير زيارت يا پنجشنبې په ورځ دعدالتي کارروايۍ په وخت سپريم کوټ کې موجود يو خواست کوونکي او د فاټا قامي جرګې مشر بريګيډير ریټایرډ سيد نذير وي او اى ډيوه ته وويل دوئ د اعلى عدالت څخه دا غوښتنې هم کړي چى د فاټا لومړي حيثييت دې پځائ کړى شي او چې کله امنيت په ځائ شي نو بيا دې د ځایي ولس نه د ريفرنډم د لارې د فاټا د راتلونکي په هکله پريکړه وشي. خو د سپريم کورټ بار دپخواني مشر لطيف اپريدي په نظر سپريم کورټ تر هغې يو دستوري بدلون يا قانون رد کولى نه شي ترڅو چې دا ثابته نه شي چې ددې له امله د ولس بنيادي حقونه ازغیزمن شوي دي. وي او اى ډيوه سره خبرو کى هغه وويل ددې په پرتله د٢٥م دستوري بدلون د لارى په لومړي ځل قبایلو ته بنيادي حقونه تر لاسه شوي او دوئ د تور ايف سي ار قانون نه خلاص شوي دي. سپريم کورټ کې دشوې اوريدنې په مهال د خيبر پښتونخوا حکومت څارنوال يا ايډوکيټ جنرل ددستوري بدلون په ضد دخواستونو مخالفت کړی دى او دريځ یې خپل کړى چې خواست کوونکو يوه سياسي شخړه عدالت ته راوړې ده. کال ٢٠١٨ م کې د هغى وخت پارليمان د قبايلي سيمو خيبر پښتونخوا صوبه کې ورګډولو لپاره په دروند اکثريت سره دهیواد ایین کې دپيځويشتم بدلون منظوري ورکړۍ وه چې ترمخه یې په دخیبر پښتونخوا په صوبايي اسمبلۍ کې د قبایلي ضلعو لپاره ٢١ څوکۍ هم ځانګړې کړل شوې وې
