د لوی، مهربان او بخښونکي خدای په نامه

له ... څخه، د... سره

ډاکتر ماخان شینواری 17.03.2013 01:22

،،له ... څخه،، ، ،،د ... سره،، ‏with‏ ، ‏from

موږ ولوستل: مایع اوبلن نه دي، بهیدونکي دي. که ا وس مو د ناروغانو ځای ته نوم ټاکلی، نو ‏ناروغتون یا رغنتون به مو نومولي وی. ،،تر ډېره بریده،، نه شته او ‏‎ د،،تر،، لاندې مو ولوستل، ‏چې له خپله بریده یې پښه اړولې یعنې له بریده اووښتی( دې ته دې پام وي چې ،،تر ډېره بریده،، نه ‏شته او ،،له بریده اووښتی،، سم دی.‏
اوس راځو دې پورته پرېپوزیشنونو ( لنډ : پ) ته.‏
یادنه: . نه پوهیږم چې دا څه وبولو دا خو دا فکر کوم، چې دې ته به څیرکوم وایي، ځکه چې سره ‏بیلیږي.‏
،،له ... څخه، د ... سره،،
‏ د افغانستان په ځنو ځایونو کې وایو: ‏
له ... څخه، له ... سره او ځنو ځایونو کې بیا وایو:‏‎ ‎د ... څخه ، د... سره.‏
انګرېزي یې لیکو او بیایې د پښتو د ژباړې سره پرتله کوو. ما دا له الملني څخه ژباړلې او الماني ‏مې له انګرېزي څخه را نیولي یا ښه یې: راژباړلې.‏
پیل له ،، له .. څخه،، کوو او داسې مخ ته ځو:‏
د انګريزي ‏from‏ په الماني کې یې هغه غوره دا لاندې درې پ دي: ‏ab‏ ، ‏aus‏ ، ‏von
دا درېواړه په پښتو کې هم ،،له ... څخه،، په معنا دي. که وایو چې له هسکې مینې څخه... ، دلته په ‏الماني ‏ab‏ راځي، که وایو له سپین څخه... ، نو ‏von‏ راوړل کیږي، که وایو له اوسپنې جوړ دی، ‏نو وایو ... ‏aus‏.‏
که ،،له ... څخه،، وایو، نو له یو څه څخه يو څه رابیلیږي. له سپین څخه مې کتاب واخست.‏
دا جمله داسې ویلی شو: له سپین مې کتاب واخست یا له سپینه مې کتاب واخست او یا له سپین څخه ‏مې کتاب واخست. ‏
همداسې: سپین څخه مې کتاب واخست.‏
،، له ،، بې له ،،څخه،، او همداسې ،،څخه،، بې له ،، له ،، پ دی او که دواړه؟. ‏
وړاندیز: که ،،څخه،، ورسره وي او که نه خو ،،له،، دې پ وي او یا ،،له... څخه،،‎ ‎او یا دا دواړه.‏
پورته مو ولیدل: له هسکې مینې څخه...، له سپین څخه... او له اوسپنې څخه....‏
دا په دې معنا، چې: له یو ځای څخه ځي، له یو چا څخه څه رانیسې او له یو څه څخه یو شی جوړ ‏دي، له یو څه څخه څه ساتې، د یو چا له خوا څخه څه درکول کیږي.‏
دا په پام کې لرو، چې ،، له،، د ،،څخه،، سره یا بې له ،، څخه،، پ دی.‏
ور څخه در څخه، راڅخه، او داسې نورو ته دې هم پام وي.‏
د پوښتنې په ځواب کې: تا له سپین څخه کتاب واخست؟ نه! ورڅخه اخلم یې. او داسې نور.‏
دلته دې ،،ورته،، یعنې ،، هغه ته ،، ته هم پام وشي.‏
اوس راځو ‏with‏ ته، چې الماني یې ...‏mit‏ دی : ‏
موږ یې د الماني درې انډول پ را ا خلو: ‏mit‏ ، ‏bei‏ ، ‏Dabei‏.‏
څه وکړو؟ ،،له ... سره،، او که ،، د ... سره،،؟
که ،، له،، هغه د مخه تیر پ وي ، نو بیا خو یې دلته نه شو راوړی، هغه ،،ترې لرې کیدل،، دي او ‏دا ،،ور سره یوځای کیدل دي،، یا ،، نښلول،، دي. دلته اړیو، چې ،، د ... سره،، ولیکو او نه ،، له... ‏سره،،. ‏
‏. په الماني ژبه کې ،،د... سره،، لږ تر لږه دا درې پ کارول کیږي: که ووایو، کتاب د... سره دی، ‏نو دلته یې الماني ‏mit‏ دی. که ووایو، چې سپین د برګ سره دی، نو دلته یې ا ‏bei‏ راځي او که ‏ووایو، چې هغه ورسره دی، نو دلته د ا ‏Dabei‏ راځي. ورسره ، درسره، را سره،
دلته به په دې بسیا وکړو او زما وړاندیز ګران لوستونکو ته دا دې، چې د نورو زده ژبو څخه دې ‏ګټه واخلي، دا دې هغه ژبې وي، چې یو څه وده یې کړې وي. ‏
دا بیا هم په ګوته کوم، چې ژبه مو ځوانه یا دا اوس رامنځ ته شوې ده او د نورو ژبو څخه پوره ‏مرسته د لاسه کولی شو.‏
موږ که د پښتو لیکنو ته ځیر شو، نو په هر ځای او هره لیکنه کې د ،، تر،، پ زیات راغلی، چې د ‏نورو پ ځای نیوی شوی. دا هر څه چې لولو، نو سم یا ټیک راته برېښي. ‏
دا ولې؟
که موږ او تاسو یو ناسم شی هم ډېرواره پرلپسې ووایو ورسره بلدیږو، یعنې د ناسم وي یا لغات سره ‏هم بلیدېدل شوني دي او په پښتو کې یې بیلګې شته، چې بیرته سمون یې هم بیا ډېر زور غواړي. دا ‏لیکنه به هم راته نابلده او وړانديزونه ناسم برېښي، خو هیله مې د ګرانو لوستونکو څخه هم دا ده، ‏چې مرسته دې وکړي.‏
دا ،،تر،، زموږ کره پوهان او لیکوالان دا زما په اند ناسم ډول لیکي. تاسو کړی شۍ، چې وروسته له ‏دې لیکنې نورې لیکنې وګورۍ او دا ،، تر،، په پام کې ونیسۍ، چې څنګه کارول شوی. زه به د دې ‏لپاره د نورو کارونه یا استعمال راوړم او خپل اند به ورسره ولیکم.‏
هغه څه، چې ډېر راځي، هغه ،، ..ترمنځ ...،، دي. ‏
که یوه مڼه وګورو او پوست کې داسې لږ څه راته خراب یا خوسا وبرېښي او موږ په دې اند یو، چې ‏منځ به یې هم خوسا وي، نو وایو، چې دامڼه ترمنځه (پورې) خوسا ده.‏
که دوه یا زیات کسان سره په جنګ وي، نو لیکو، چې د ... او د... ترمنخ جنګ دی. دا دا تراوسه ‏راوړنې له امله ناټیک دی، ځکه دلته کوم واټن نه په ګوته کیږي. د دې سم داسې دی، چې د ... او د ‏‏... په منځ کې جنګ دی. ګورو چې د ،، ترمنخ،، په ځای ،، په ،،منځ کې،، لیکو.‏
تل دې د ،، تر،(پورې)،، ته پام وي. ‏
د ،، تر،، سره باید وخت - یا ځای - یا اوږدوالي واټن په نخښه شي.‏
لولو: ،،په افغانستان کې د کرکټ تر لوبغاړو کرکټ پوهان زیات دي،،. ‏
سم یې: ... له لو بغاړو (څخه)... .‏
لولو: ،،تر دې مخکې د ایران...،، یا ،،تر ټاکلې مودې مخکې‎;‎‏ ومو لیدل، چې ،، تر،، واټن په ګوته ‏کوي، نو له دې امله په دې ډول لیکنې ټیک نه دي. ټیک یې ،، له دې څخه د مخه د ایران ..،، ‏همداسې ،،له ټاکلې مودې څخه د مخه،، دی. دلته د ،،تر ،، وی ناسم کارول شوی دی.‏
،،تردې مخکې،، کې دې ،،مخکې،، ته هم پام وي. ،، مخکې،، کلیواله پښتو ده، زما په اند یې د ،، ‏مخکې،، په ځای که،، د مخه ،، ولیکو مناسب به وي.‏
لاندې ته پام:‏
یو څوک د یو چا په څنګ کې او که یو څوک د یو چا تر څنګ؟ ‏
که په پورته جمله کې د ،، تر،، سره پوله یعنې تر څنګ ( پورې) وي، خو تر به ورسره وي او که نه ‏نوڅنګه؟
ګډ فکر، خو زماپه اند به ،، په څنګ کې ،، سم وي.‏
د پښتو د جملو جوړولو سره که موږ کومې ستونځې ولرو ‏
‏.... ددی مخکی په(۲۹/۰۱/۱۳۹۰) نیته یو ځانمرګی برید کونکی د دفاع وزارت په دننه کی..‏
‏... له دې د مخه.....‏
احمدي نژاد وروسته تر هغه په مصر کې له....‏
‏... له هغې وروسته....‏
ملاله یوسفزۍ تر عملیاتو وروسته اوس اوریدلی شي.‏
‏....له عملیاتو څخه وروسته...‏
عملیات هم تر سره شول.............‏
‏... هم د سره شول...‏
‏............... هم د ځمکي تر تل تير کړم‎.‎
‏... له تل څخه ... ‏
د دغه هیواد تر ټولو جګپوړی
‏... له ټولو...‏
يوه سړي تر وژلو وروسته خپله ښځه سوځولې ده
‏... له وژلو....‏
اوباما د شیکاګو تر سرمشریزې مخکې له راسموسن سره مشوره وکړه.‏
دا جمله داسې ناټیک ده او ټیک یې:‏
‏.... د ... له سرمشریزې( څخه) د مخه ( د)... سره مرکه وکړه. ‏‎
لولو: او د اړونده تر څیړنې او سپړنې له مخې......‏
د دې ،،تر،، په ځای ،،د،، راځي.‏
د ایران تر اسلامي انقلاب او په افغانستان کې تر ثور انقلاب راهیسې د دواړو هیوادو اړیکي ‏هیڅکله هم له کړکېچه خالي شوي نه دي
په پورته د دواړو ،، تر،، پرځای ،، د ،، راځي.‏
تر دې مخکې نن محصلانو تاند ته ویلي و‎…………..‎
له دې ( څخه) د مخه..........‏
،،په مرکزي بغلان کې د پولیسو ترمنځ جګړه روانه ده،، ‏
،، ...... په منځ کې........‏
میسي د کال تر ټولو ډېرو ګولونو ريکارډ جوړ کړ. ‏
‏( ګران لوستونکي دې جملې ته لږ زیر شي. په موخه پوهیږو، خو ایا د جملې څخه هم موخه روښانه ‏ده او که څنګه؟)‏
‏... د ټولو...‏
میسی د کال په دې لوبه کې د ګولونو ریکار ډ جوړ کړ
ماته یې ډېر ښه برېښي: میسی په کلنیو لوبو کې دا ځل د ګولونو ریکارډ جوړ کړ.‏
څو لسيزو جګړو د افغانانو تر منځ د افغانستان د
‏... په منځ کې...‏
ازادو ټاکنو ترسره کولو لپاره يې هڅې..‏
‏... د سرته کولو د پاره...‏
نوره به هم ښه وي، که ولیکو: ... د سرته رسولو د پاره. ‏
نور پ هم باید یواځې په څو جملو کې وڅیړو.‏
د خلکو په منځ کې، په کور کې او هم د کور په منځ کې( تر منځ نه لیکو)‏
په بوتل کې. د مڼې په مڼخ کې زړي دي. په کتاب کې او داسې نور.‏
په - یا ښه یې پرباندې: پر میز باندې یا د میز پر سر باندې، د غره پر سر یا پر غره. د بام پر سر یا ‏پر بام باندې. ‏
د میز لاندې ، بام لاندې، د کټ لاندې او داسې نور. زمو لیکوال تر.. لاندې لیکي، چې دا مو د تر د ‏څیړنې له مخې د ناټیکاوي سره مخامخ کوي.‏
کله کله تر د ترې په ځای هم کارول کیږي، چې باید پام ورته وشي.‏
ترې د ورڅخه ... سره په برابره معنا دی.‏
دلته مو بل غوره څه ولیدل او هغه له او تر دي. په یوه جمله کې، چې دواړه راشي، پیل او پای ‏ټکي په نښه کوي.‏
یعنې له... تر.... ‏
دا په دې معنا، چې به یوه واټن کې ،، له ،، پیلټکی او ،، تر ،، پای ټکی په ګوته کوي.‏
بیلګه له هسکې مینه تر کابله یا له هسکې مینې څخه تر کابله پورې.‏
سپین د ۱۹۶۰ ز ک د مارچ له ا تم د ۲۰۱۰ ز ک د مای تر څلورم پورې ژوند کاوه یا ژوندي وو.‏
لیکنډول یې په انګریزي: ‏‎08 , 03 , 1960 - 04; 05 ; 2010 ‎
ګورو، چې په دې هکله موږ یو لړ ستونځې مخ ته لرو.‏
زما وړانديز: ګران ژبپوهان دې هر څه چې لولې یوځل په دې هکله ژور د ( نه تر) څیړنې لاندې ‏ونیسي. که تاسې هر انګرېزي یا جرمنې پ په ن ج کې وګورۍ، هر یو یې څو لسونه ځله تشریح ‏شوی. او موږ یا څه نه لرو یا ما ته نه دې معلوم.‏
زه مرسته غواړم او دا نه وایم، چې زه دې په حق وم. ما یو څه د ګرانو لوستونکو لپاره خبرو ته ‏وړاندې کړل. د ډېرو اندونو سره کډول همغومره ډېره ګټه لري.‏